ژورنالیسم در صحن علنی

این تجربه، تجربه ناموفقی بود؛ چرا که با گذشت بیش از 2سال از فعالیت مجلس هشتم تنها 10 نماینده در دامنه parliran - که قرار بود وبلاگ‌های رسمی نمایندگان مجلس روی آن قرار بگیرد- وبلاگ دارند. نمایندگان «رسانه‌ای» مجلس انگشت شمار نیستند؛ قریب به نیمی از 290 نماینده مجلس دارای نشریه، سایت و در کمترین حالت وبلاگ هستند. اما در واقع بخش اصلی مطالب وبلاگ‌ها و سایت‌های نمایندگان مجلس همان اخبار و گفت‌وگوهایی است که از آنها در خبرگزاری‌ها و سایت‌های دیگر منتشر شده است. کمتر نماینده‌ای یادداشت‌ها و تحلیل‌های خود را مدام روی سایت یا وبلاگش منتشر می‌کند. اگر گذری به این سایت‌ها و وبلاگ‌ها داشته باشید کمتر به روز هستند.

این جمله معروف ادموند بورک را شاید همه شنیده باشیم که در پارلمان انگلیس رو به خبرنگاران کرد و فریاد زد: «آقایان! شما  رکن چهارم دمکراسی هستید». در سال 1970 «پیر شفه»، مدلی از ارتباطات جمعی را ارائه داد که در آن مدل، او 2 قطر از 4 زاویه ذوزنقه‌ای ترسیم کرد؛ یکی از قطرها را به اصحاب رسانه (روزنامه‌نگاران، نویسندگان و خبرنگاران) اختصاص داد و قطر دیگر را به صاحبان قدرت(دولت).

در واقع شفه با این مدل قصد داشت نقش صاحبان قدرت در وسایل ارتباط جمعی را در شکل‌دهی به معادلات سیاسی- اجتماعی تشریح کند. در تمام دنیا در کنار رسانه‌های منتقد دولت، رسانه‌هایی هم هستند که همراه با دولت مراقب هستند تا موازنه قدرت به هم نخورد و نقدهای منتقدان قدرت را نقد می‌کنند. اما روزنامه‌نگاری سایبر، گسترش روز افزون وبلاگ‌ها و نیاز به کمترین مقدمات برای راه‌اندازی سایت، این امکان را فراهم آورده است که سیاستمداران خود روزنامه نگار خود باشند.

معروف‌ترین بلاگر ایران که در روستاهای ایران هم می‌شناسندش محمود احمدی‌نژاد است. وبلاگش شاید بسیار کمتر از وبلاگ علی اکبر جوانفکر، مشاور مطبوعاتی‌‌اش به روز می‌شود اما در هر صورت رئیس‌جمهوری بارها از طریق همین وبلاگ به شایعات و گاه انتقاداتی که در مورد دولت وجود دارد پاسخ داده است. وبلاگ احمدی‌نژاد از زمان تشکیل دولت دهم تاکنون به روز نشده است. پیشتر که رئیس‌جمهوری کمتر فرصت حضور در تلویزیون را می‌یافت بیشتر وبلاگش به روز می‌شد شاید این از آن جهت باشد که احمدی‌نژاد محور برنامه‌های اخیر تلویزیونی‌‌اش را بر توضیح درباره هدفمند‌کردن یارانه‌ها گذارده بود و ترجیح آن بود که از رسانه‌ای با بعد انتشار بالاتر استفاده کند.

در بین نمایندگان مجلس قریب به 100 نماینده دارای سایت شخصی هستند که محتوای این سایت‌ها معمولا سخنرانی‌های میان دستور، مصاحبه‌هایشان در رسانه‌های دیگر، تذکرهایشان در صحن علنی یا گزارش دیدارهایشان با مقامات کشور  است.کمتر نماینده‌ای پیدا می‌شود که سایت شخصی‌اش محل تحلیل‌ها و یادداشت‌های شخصی باشد. حمید رسایی، عضو فراکسیون انقلاب مجلس از همان معدود نماینده‌های مجلس است که علاوه بر انتشار مصاحبه‌ها و گفت‌وگو و سخنرانی هایش در مجلس، یادداشت و تحلیل‌های خود را از اتفاقات حاشیه‌ای مجلس در سایتش منعکس می‌کند.

غالب این تحلیل‌ها البته آینه اختلاف نظرهای فراکسیون انقلاب مجلس- اصلی‌ترین فراکسیون حامی دولت- با علی لاریجانی است که ریاست مجلس و ریاست فراکسیون اصولگرایان- اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین فراکسیون مجلس هشتم- را به‌عهده دارد. در بین نماینده‌های شاخص مجلس، حسین فدایی، دبیر کل جمعیت ایثارگران هم دارای سایت است. سایت فدایی معمولا به روز است و در کنار نطق‌ها و اخبار سیاسی کشور، تحلیل‌ها و یادداشت‌هایش را در این سایت منعکس می‌کند. پرویز سروری، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز بنر سایت خود را طرح رزمندگانی گذاشته است که در حال اعزام به جبهه هستند.

نمایندگان زن اهل رسانه نیستند

در بین 8 نماینده زن مجلس تنها زهره الهیان، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس سایت شخصی دارد. الهیان سایتش را به روز نگه‌می‌دارد. یادداشت خود را می‌نویسد و در کنار اخبار سیاسی کشور، سخنرانی و مصاحبه‌هایش را در این سایت می‌آورد.  اما در بین اعضای هیأت رئیسه مجلس به غیراز امیدوار رضایی، نماینده مسجد سلیمان و جاسم ساعدی، نماینده شوش و دانیال بقیه اعضا سایت ندارند. البته محمد دهقان که در سال دوم فعالیت مجلس به عضویت هیأت رئیسه درآمد روی دامنه parliran وبلاگش را به روز می‌کند.

امیدوار رضایی همچون برادرش محسن( دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام)، سایتش را مدام به روز می‌کند. نکته جالب آنکه امیدوار رضایی در بخش پیوندهای این سایت 4 سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام، خانه ملت، تابناک و سایت محسن رضایی را با سرکلیشه و عنوان «خودمانی ها» لینک داده است. شاید انتظار این بود که این عضو هیأت مدیره باشگاه استقلال سایت رسمی باشگاه آبی پوشان پایتخت را نیز زیر عنوان «خودمانی ها» لینک دهد که نداده است. بر خلاف امیدوار رضایی، سایت جاسم ساعد آخرین بار 28 بهمن سال 88 به روز شده است.

هیأت رئیسه کمتر رسانه‌ای است

اگر از علی لاریجانی که بالطبع در جایگاه رئیس قوه قانونگذاری کشور از حمایت برخی سایت‌ها و گاه خبرگزاری‌ها نظیر خبرگزاری خانه ملت برخوردار است و طبیعتا چندان نیازی به سایت شخصی احساس نمی‌کند، بگذریم و محمدرضا باهنر را هم در جرگه نمایندگانی حساب کنیم که بنا به شخصیت تأثیرگذارشان در معادلات صحن علنی و البته معادلات سیاسی کشور سخنانشان بازخورد رسانه‌ای بالایی پیدا می‌کند، باید بگوییم در بین رئیس و نواب رئیس مجلس شورای اسلامی محمد حسن ابوترابی فرد تنها کسی است که نه وبلاگی دارد، نه سایتی و نه مشخصا از حمایت رسانه خاصی برخوردار است.

شاید این به‌دلیل روحیات شخصی ابوترابی است که معمولا سعی دارد چندان در معادلات سیاسی خود را درگیر نکند و بیشتر نقش چهره میانجی و مستقل می‌گیرد و کمتر اهل مناقشه و بحث و جدل است. در بین 44نماینده روحانی مجلس نیز انگشت شمار هستند روحانیونی که اهل رسانه باشند. اگر از روح‌الله حسینیان که سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی را اداره می‌کند چشم بپوشیم، به‌نظر شاخص‌ترین روحانی‌ای که خود را رسانه‌ای فرض می‌کند، حمیدرسایی است و در کنار او مرتضی آقاتهرانی را می‌توان نام برد. 

سایت‌های خبری و اتفاقات بزرگ

نمایندگان مجلس از طریق سایت‌های خبری خود گاه مهم‌ترین اتفاقات را در کشور رقم زده‌اند. در ماجرای مدرک تحصیلی مرحوم کردان، وزیر پیشین کشور، سایت «الف» وابسته به احمد توکلی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس بیشترین نقش را بازی می‌کرد. در آن زمان این سایت با یافتن مصادیق مشابه در کشورهای مختلف و انتشار آن باعث شد بالاخره مجلس به استیضاح کردان رأی دهد. در آن ماجرا البته سایت «جهان نیوز» وابسته به علیرضا زاکانی، نماینده مردم تهران کاملا هماهنگ و همپای «الف» حرکت می‌کرد. این دو سایت که متعلق به 2 نماینده از طیف منتقدان دولت است هم‌اکنون در ماجرای پرونده «فساد اقتصادی خیابان فاطمی» استراتژی مشابهی را در پیش گرفته‌اند.

در کنار این دو، روح‌الله حسینیان، رئیس فراکسیون انقلاب اسلامی که اصلی‌ترین فراکسیون حامی دولت است، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی را در اختیار دارد؛ سایتی که محور اصلی محتوایش انتشار اسناد انقلاب و انعکاس گزارش‌هایی از مناسبت‌های تاریخی کشور است اما در کنار آن بعد خبری- تحلیلی نیز به‌خود گرفته است.