وضعیت نیمی از دشت‌های کشور بحرانی است

شورشدن آب‌های زیر زمینی بخش عمده‌ای از دشت‌ها، نشست زمین و ایجاد کانون‌های گرد و غبار از جمله پیامدهای ناگوار همین برداشت‌هاست. این گفته‌های معاون طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست در واکنش به طرح مجلس مبنی بر صدور مجوز برای چاه‌های غیرمجاز است؛

طرح سؤال‌برانگیزی که تصویب آن در نخستین روز بعد از تعطیلات نوروزی امسال، واکنش بسیاری از منتقدان منابع طبیعی و محیط‌زیست را برانگیخت.دکتر محمد باقر صدوق، در گفت‌وگو با همشهری، این طرح را تشویقی برای متخلفان و متعرضان به منابع طبیعی کشور دانست و افزود: این طرح حفر چاه‌های غیرمجاز را تشدید و متخلفان را به حفر چاه‌های جدید ترغیب می‌کند، اما روی دیگر سکه دامن زدن به وضعیت بحرانی تالاب‌هاست.

درحال حاضر، مشکل عمده تالاب‌های کشور، به‌ویژه تالاب پریشان و دریاچه ارومیه که جزء سایت‌های مطالعاتی و طرح حفاظت تالاب‌هاست محدودیت آبی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی است.

این موضوع علاوه بر آب‌های سطحی با سفره‌های زیرزمینی هم مرتبط است. به همین دلیل در برنامه مدیریت تدوین شده برای تالاب‌های پریشان و دریاچه ارومیه که طرح آن به تصویب هیات دولت هم رسیده است کنترل برداشت‌های غیرمجاز آب به‌عنوان یکی از اهداف بااهمیت برای تنظیم تعادل منابع آبی تالاب‌ها درنظر گرفته شده است اما مصوبه اخیر مجلس محترم که طی آن دولت موظف شده است برای تمامی چاه‌های غیرمجازی که قبل از سال 85 حفر شده‌اند مجوز صادر کند برنامه‌های جامع مدیریت و تعادل آبی تالاب‌ها را قطعا با مشکل مواجه می‌سازد.

صدوق افزود: برای نمونه در حال حاضر 949 حلقه چاه در محدوده تالاب پریشان وجود دارد که از این تعداد 277 حلقه چاه یعنی نزدیک به یک سوم آن غیرمجازند، بر همین اساس با پیگیری‌های متعدد،  239 پرونده در مراجع قضایی تشکیل و حکم مسلوب‌المنفعه کردن بسیاری از این چاه‌های غیرمجاز صادرشده است؛ اما مصوبه اخیر مجلس نه تنها روند پیگیری و تعطیلی چاه‌های غیرمجاز را تقویت نمی‌کند بلکه زمینه تشویق بهره‌برداران را به حفر چاه‌های غیرمجاز فراهم می‌سازد.

معاون طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، با اشاره به اینکه اجرای این مصوبه بر مدیریت تمامی تالاب‌های کشور تاثیر نامطلوبی برجای می‌گذارد، تصریح کرد: در شرایطی که کمبود آب،  برخی از تالاب‌ها را به تشتی از نمک تبدیل کرده است،  اجرای این مصوبه جز بروز فاجعه زیست‌محیطی پیامد دیگری ندارد.

صدوق،  ضمن تاکید مجدد بر وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه،  علل بحران این دریاچه را کاهش نزولات جوی، افزایش تبخیر از سطح، برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی، مهار آب‌های جاری و مصرف غیراصولی آب عنوان کرد و گفت: طبق طرح مطالعات تالاب‌ها و هماهنگی‌های انجام شده در کمیسیون زیربنایی دولت،  مصوبه‌ای برای رفع این بحران در هیات دولت به تصویب رسید ولی با مصوبه مجلس همه این زحمات خنثی می‌شود؛

به‌طوری که این دریاچه به نمکزار و در نهایت به کانون گرد و غبار آلوده به ذرات نمک تبدیل خواهد شد که تبعات ناگوار آن علاوه بر تاثیر منفی بر باغات و اراضی کشاورزی،  سلامت ساکنان آذربایجان را با خطر جدی مواجه خواهد ساخت؛ هر چند ‌ همین الان هم مردم در بخشی از اراضی این دریاچه، نمک نوردی می‌کنند.

وی در بخشی از سخنان خود به وضعیت بحرانی تالاب هامون اشاره کرد و افزود: بادهای 120 روزه، رسوبات خشک شده هامون را در هوا پخش می‌کند که به بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های چشمی و تنفسی در منطقه دامن زده است.

در خوزستان هم با مشکل گرد و غبار مواجهیم اما نباید منشأ این گرد و غبارها را صرفا خارجی و وارداتی بدانیم. ادامه روند موجود باعث بروز کانون‌های جدید گرد و غبار در داخل می‌شود؛ به‌خصوص اجرایی شدن مصوبه مجلس، در آینده به این وضعیت دامن می‌زند.

‌پیش از این،  رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در نشست خبری به مناسبت روز جهانی زمین، به صراحت با این مصوبه مجلس مخالفت و اجرای آن را برای دشت‌های کشور فاجعه عنوان کرده بود.