به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) مراسم رونمایی از «مصحف بهارستان» گزیده‌ای از صفحات زرین نفیس‌ترین قرآن‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی چهارشنبه 15 اردیبهشت با حضور «عباس سلیمانی»،«محمد مودی»، «مجتبی سبزه»، «داوود نظریان»، «احسان الله شکراللهی» و «رسول جعفریان» در سرای اهل قلم بیست و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
«احسان الله شکراللهی» مدیر روابط عمومی و امور بین الملل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی که اجرای این برنامه را بر عهده داشت، در سخنانی گفت: کتابخانه مجلس شورای اسلامی از سال گذشته با حمایت حجت الاسلام والمسلمین «رسول جعفریان» رییس این کتابخانه تصمیم گرفت، گنجینه های خطی خود را به شکل بهتر و پرشمارتر به اهالی تحقیق معرفی کند، شروع این کار با چاپ قرآن های خطی بود.
تا زمانیکه نسخه های خطی خوانده نشوند، چشم اندازهای هنری گذشتگان خاموش خواهد ماند
«داود نظریان» نیز ـ که در انتشار «مصحف بهارستان» کار تدوین و انتخاب نمونه قرآن های خطی را بر عهده داشت ـ در ادامه مراسم گفت: کتابخانه های معتبر دنیا اعم از ملی، دانشگاهی، پارلمانی و... گنجینه هایی از منابع ارزشمند را در قالب نسخه های خطی در اختیار دارند که میراث علمی ـ فرهنگی دوره های مختلف تمدن بشری را در خود جای داده است، تا زمانیکه این نسخه ها خوانده نشوند چشم اندازهای هنری گذشتگان خاموش خواهد ماند.
وی ادامه داد: ما به عنوان میراث دار این گنج نهفته وشاهکارهای هنری که در زمان صاحبانشان درک نمی شدند، وظیفه داریم علاوه بر سلامت و حفظ این آثار، ادای دین کنیم و اجازه دهیم افکار و اندیشه های آنان از انزوا و هجران بیرون آمده، به سامان برسند و بدرخشند.
نظریان تصریح کرد: انتشار یکی از راه های ساماندهی است، کتابخانه مجلس نیز در سال های اخیر به این مهم پرداخته است، نشر «مصحف بهارستان» فتح بابی است در راه انتشار مجموعه شاهکارهای هنری موجود در کتابخانه مجلس شواری اسلامی. در صورتیکه حمایت ریاست مجلس و کتابخانه مستدام باشد،گنجینه های نفیسی از دیوا ن ها، ادعیه ها، کتب مذهبی و ... منتشر خواهند شد.
این نسخه شناس در ادامه سخنان خود اظهار کرد: من پس از اینکه به علت لمس مشتاقانه نسخه های خطی دچار بیماری شده و دو ماهی را درمنزل بستری بودم، از اقدام برای انتشار یکی از قرآن های خطی به عنوان «قرآن مجلس شورای اسلامی» آگاه شدم وپس از بررسی حدود 60 قرآن کامل خطی ازمیان 300 قرآن خطی موجود در گنجینه کتابخانه، 15نسخه را که از نظر دقت و صحت کتابت ممتاز بودند، امتیاز بندی کرده و با شرکت در جلسات متعدد به اتفاق «قرآن موسوم به امام زمان(عج)»را که قرآن وقف تلاوت امام زمان(عج) به خط «احمد نیریزی» است، انتخاب کردیم.
وی گفت: در طول مراحل اولیه برای انتخاب قرآن به این نتیجه رسیدیم که از میان 300 قرآن برجسته موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، انتشارتنها یک قرآن رقم بسیار اندکی است وحیف است، هنرهای به کار رفته در این قرآن ها دردید عموم قرارنگیرند،بنابراین کار با مشارکت آقای سبزه شروع شد و تصمیم گرفته شد، گزیده ای از قرآن های نفیس درقالب یک مجموعه به جامعه هنری معرفی شود.
«مجتبی سبزه» که تصویر برداری و مراحل فنی چاپ این قرآن را بر عهده داشته است، نیز با بیان این مطلب که کاری که من انجام دادم نیازمند دیدن است و نمی توان درباره آن صحبت کرد، گفت: این کار تمرین مشق عشق بود، در گذشته ای نه چندان دور، من برای دیدن قرآن ها و سایر آثار تاریخی مشقت بسیاری را متحمل می شدم و باید با هزار التماس برای دیدن یک تصویر ساعت ها وقت پشت درب موزه ها می گذراندم. اما اکنون همه آثاری که در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است، به راحت ترین شکل ممکن و درسترین روش در اختیار همه قرار می گیرد.
وی ادامه داد: در مجموع قرآن هایی که چاپ شدند؛ چاره ای نبود که اول جلد و داخل جلد را قرار دهیم و اگر صفحاتی دارای تذهیب بود آنها در قرآن آوردیم و اگر تذهیب نداشت به سراغ سوره «حمد» رفتیم. سپس دو صفحه از وسط قرآن را آوردیم و در گام بعدی صفحه انتهایی قرآن را که به امضای کاتب منتقش شده بود،هم چنین دو صفحه آخر را نیزبه صفحاتی که از نظر تذهیب یا خط نفیس بودند،اختصاص دادیم.
وی افزود: به دلیل حساسیت بالای کار و دقتی که باید در رعایت رنگ ها و شفافیت نسخه ها به کار می رفت، من هر روز در چاپخانه حاضر می شدم، تا اگر رنگی با نسخه اصلی تفاوت پیدا کرد، آن را بر طرف کنم.
شکراللهی در ادامه جلسه گفت: ابتدا قرار بود، مصحف بهارستان شامل 110صفحه باشد، اما به دلیل نفیس بودن قرآن ها و به دلیل اینکه هدف از انتشار این قرآن ها دریک مجموعه شناسایی و معرفی آن ها به ناشران، نسخه پژوهان و بانیان است، تا راهی را که کتابخانه مجلس آغازگر آن بوده ادامه دهند و این 21 قرآن نفیس معرفی شده در این مصحف را نیز منتشر کنند، تعداد صفحات را افزایش دادیم و در 232صفحه مصحف بهارستان را منتشر کردیم.
«محمد مودی» ناشر «مصحف بهارستان» در ادامه این مراسم در سخنانی اظهار کرد: ما در طول سال کتاب های بسیاری را چاپ می کنیم، ولی من وقتی نسخه اصلی این کار را دیدم، چند ساعتی را وقت نگاه کردن به این مجموعه کردم، چرا که مجموعه بسیار نفیسی از قرآْن های بسیار زیبا که نمی توان آن ها را وصف کرد،گرد هم آمده بود. در نهایت وقتی حساسیت این اثررا بالا دیدم. برنامه ها رابه گونه ای هماهنگ کردم.
وی ادامه داد: در طول انتشار همه افرادی که در چاپ این قرآن دخیل بودند با وضو سر کار حاضر می شدند، چرا که این مجموعه را روزی عاشقانی نوشته اند و امروزعاشقانی دیگرآن را چاپ کرده اند.
در میان تمام کارهایی که چاپ کردم، به زیبایی این کار ندیدم
مودی تصریح کرد: در تمام 15 سال در میان تمام کارهایی که چاپ کردم، به زیبایی این کار ندیدم، انتخاب رنگ برای این کار نیازمند استفاده از مرکب خاصی بود و ما به دلیل اینکه مرکب های موجود در بازار این نوع رنگ ها را به ما نمی داد، ناچار شدیم، نمایندگی مستقیم مرکب هایی مورد نیاز را بر عهده گیریم.
«عباس سلیمانی» که انتخاب صفحات مذهب و تذهیب های نفیس را بر عهده داشته است،نیزدرادامه مراسم افزود: در کنار انتخاب تذهیب ها، وظیفه انتخاب جلد نیزبرعهده من بود، قبل ازاینکه به انتخاب تصویر روی جلد اشاره کنم، تاریخچه ای مختصراز سیر تحول جلدسازی را بیان می کنم،نخستین کتاب ها بر روی گل و لوح های سنگی کتابت می شدند،پس از آن از پوست استفاده شد، سپس جزوه هایی درکنارهم قرارگرفتندوتشکیل کتاب های اولیه را دادند، آنگاه بود که نیاز به جلد احساس شد و از چرم و تنه درختان و حتی گیاهان مختلف برای جلد استفاده شد، بهترین حالت در کتاب ها زمانی به وجود آمد که کاغذ و چرم در کنارهم قرار گرفتند، جلدهای روغنی از اواخردوره تیموری شروع به کار کردند و در دوره افشاریه، زندیه و قاجاریه به اوج رسیدند، از هر دوره نفیس ترین اثر برای این مجموعه انتخاب شد.
سلیمانی افزود: جلد های این مجموعه 21 قرآن نیز همگی نفیس بودند، من درانتخاب جلد تلاش کردم هم ازدید خواص وهم ازدید عوام جلدی انتخاب شود، که بهترین باشد. در نهایت جلد «محمدعلی شیرازی»برای روی کار انتخاب و سایر جلدها نیز در صفحات دیگر منتشر شد.
این کارشناس تصریح کرد: همیشه اساتید، محققین و دانشجویان نسخه های خطی گله مند بودند که آثار چاپ شده با اصل نسخه ها از نظر رنگ و شفافیت مغایرت دارند،اما در این اثر حساسیت کار به اندازه ای بالاست که تفاوت پوست بودن یا کاغذ بودن صفحه مورد نظر در بسیاری از مواقع مشخص است.
وی درپایان سخنان خود اظهار امیدواری کرد، کارهایی از این دست در کشور ما تکرار شوند.
حجت الاسلام والمسلمین «رسول جعفریان» رئیس کتابخانه، موزه و مرکزاسناد مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم گفت: احساس من این بود که محققان برای دسترسی به منابع،نسخه ها و تصاویر در کتابخانه در رنج هستند،بنابراین زمانی که کتابخانه مجلس را تحویل گرفتم. تلاش کردم این کتابخانه و منابع موجود در آن دراختیارهمه قرار گیرد، تا کنون نیزدراین مسیر حرکت کرده ام به ویژه در بخش خطی.
جعفریان ضمن اشاره به انتشار جلد بیستم فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 40 سال پس ازانتشارجلد نوزدهم آن و گله از فهرست نشدن برخی از نسخه ها درطول این مدت،گفت: یکی از بهترین کارهایی که دراین فرصت انجام شد، ساماندهی موزه مجلس شورای اسلامی بود که با همت علی لاریجانی ریاست مجلس شورای اسلامی محقق شد و از 15 روز دیگر موزه مجلس شورای اسلامی نیزبه روی عموم بازاست.
وی با بیان این مطلب که ما ازکارهای اینچنین استقبال می کنیم، ازموسسات و کتابخانه های دیگر درخواست کرد که میراث گذشتگان را در اختیار همگان قراردهند.
جعفریان دراشاره به کتابخانه دیجیتالی رسان گفت: تاکنون 8 هزار نسخه خطی بر روی اینترنت قرار گرفته است و پیش بینی می شود، تا پایان سال جاری نیز15 هزارنسخه دیگربه آن افزوده شود.
