کاسپین شاید یکی از بحث برانگیزترین پروژههای اجرایی درمنطقه گیلان باشد، چه از حیث حجم نقدینگی و چه از بعد کمیت اجرایی.
متولیان منطقه آزاد در حالی مصر به اجرای این پروژه هستند که مدیرکل حفاظت محیطزیست گیلان از عدمتوجیه زیستمحیطی این پروژه در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا خبر میدهد. از سوی دیگر مدیرعامل منطقه آزاد انزلی در دوگفتوگوی خبری با خبرگزاریها در گیلان و به فاصله کمتر از 2هفته، آمار عددی نقدینگی لازم برای اجرای این پروژه را با 200میلیارد تومان اختلاف اعلام میکند! مدیرعامل منطقه آزاد، ابتدا نقدینگی لازم برای ساخت این بندر را 400 میلیارد تومان اعلام میدارد (مصاحبه دکتر فیروزآبادی مدیرعامل منطقه آزاد انزلی با ایسنا 25/1/89) و چند روز پس از اعلام این عدد در گفتوگو با خبرگزاریها میگوید که پول لازم برای اجرای این پروژه 600میلیارد تومان است. (همان 29/1/89) اگر پای سرمایهگذاران خارجی به این بندر باز شود در آن صورت دیگر نمیتوان از بار مسئولیت معاهده امضا شده با طرف خارجی شانه خالی کرد و درصورت لغو قرارداد میبایست ضرر و زیان طرف مقابل را هم پرداخت. همین حالا به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی استان، بندر در حال ساخت کاسپین فاقد توجیه اقتصادی است.
در حال حاضر طرح گسترش ظرفیت تخلیه و بارگیری بندرانزلی از 7 به 17میلیون تن در حال اجراست که درصورت تحقق این عدد با توجه به ظرفیت آزاد راه رشت- قزوین و خط آهن در حال ساخت قزوین- رشت- انزلی، ما دراستان گیلان به نقطه سر به سری خواهیم رسید؛ یعنی این دو راه مواصلاتی مطابق با این حجم از ظرفیت بندری برای تخلیه و بارگیری طراحی شدهاند. در آن صورت تکلیف 11 میلیون تن ظرفیتسازی صورت گرفته در بندر کاسپین چه خواهد شد؟ تجربه ساخت آزاد راه رشت ـ قزوین بهخوبی مبین عمر اجرای پروژهها در سرزمین ماست؛ آزاد راهی که 11کیلومترش هنوز ساخته نشده اما افتتاح شده است!!
اگر عمر پروژه کاسپین مثلا از 5به 10 سال برسد چه مقدار از بودجه ملی یا تعهدات خزانهای برای سرمایهگذار خارجی باید ایجاد شود تا بندری ساخته شود که با توجه به وضعیت موجود و افق 20ساله پیش رو، فاقد توجیه اقتصادی است. وقتی استاندار گیلان در نشست مطبوعاتی مورخ 22/1/89 وعده ساختن راهآهن قزوین ـ رشت ـ انزلی را تا پایان سال آینده میدهد درحالیکه جبار کوچکی نژاد، نماینده مردم رشت و عضو کمیسیون عمران مجلس همان روز در یک نشست خبری جداگانه میگوید که با این وضع تخصیص اعتبار، راهآهن تا پایان 5سال دیگر به بهرهبرداری میرسد، آیا نمیتوان دلیل نگرانی ارباب جراید و نخبگان استان را درک کرد؟
حال که تفاوت اعلام هزینه بندر کاسپین در 2هفته 200میلیارد تومان است آیا نباید این نگرانی را مضاعف کرد؟ با این عدد میتوان چهارهزار فرصت شغلی ( با احتساب هزینه هر فرصت شغلی 50میلیون تومان) بهوجود آورد و 4000 خانواده گیلانی را از بلاتکلیفی نجات داد. بیکاری در گیلان بیداد میکند. اگر کل مبلغ اعلامشده (600 میلیارد تومان) صرف مسئله اشتغال شود آیا بهتر و نتیجهبخشتر نخواهد بود؟ در گیلان پروژههای لازمالاجرای زیادی داریم که با مبالغی بسیار کمتر از این، روی زمین ماندهاند.