با وجود این، خودروسازان داخلی همچنان موتورهای پرمصرفی را تولید میکنند که خرج تأمین سوخت مورد نیاز آنها از جیب مصرفکنندگان پرداخت میشود. این امر سبب شده تا با توجه به مباحث مطرح در زمینه حذف یا کاهش یارانه سوخت، مصرفکنندگان داخلی که تا پیش از این کیفیت پایین و خدمات بعد از فروش نامناسب را تحمل میکردند از این پس مشکل تأمین سوخت برای موتورهای پرمصرف را هم بیش از گذشته بر دوش خود احساس کنند.
اگر مالک خودروی پرمصرفی با سوخت آزاد مجبور باشد هر ماه 1300 کیلومتر رانندگی کند و این خودرو در هر 100 کیلومتر 13 لیتر بنزین بسوزاند (مانند خودروی سمند یا پژو 405) صاحب خودرو مذکور باید برای تامین بنزین مورد نیاز خودرو خود حدود 67 هزار تومان بپردازد. این در حالی است که اگر مصرف این خودرو مانند استاندارد جهانی 7 لیتر بود، این مبلغ به حدود 35 هزار تومان کاهش مییافت. این محاسبه ساده به معنای آن است که مصرفکننده ایرانی با برداشته شدن یارانه بنزین باید سالانه حدود 400 هزار تومان هزینه اضافی برای تامین سوخت خودرو خود بپردازد چراکه هنوز هم خودروسازان ایرانی خودروهایی پرمصرف تولید میکنند.
خودروهای کممصرف
براساس آخرین آمار شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، امویام چینی کممصرفترین خودروی سواری کشور در حال حاضر محسوب میشود. البته تیراژ تولید این خودرو در کشور بسیار پایین است. بر این اساس امویام در مسیر شهری 85/7 و در مسیر اتوبان 57/4 و بهصورت ترکیبی 78/5 لیتر بنزین در هر 100 کیلومتر میسوزاند که در هر سه بخش، این خودرو کممصرفترین محصول داخلی محسوب میشود.
اما در مورد سایر خودروهای سواری کشور، در مسیر شهری تندر90 ایرانخودرو و سمند مجهز به TU5 بعد از امویام کممصرفترین خودروهای سواری کشور هستند. از محصولات ایرانخودرو، کممصرفترین خودرو در مسیرهای ترکیبی تندر90 این شرکت بوده و بعد از آن نیز سمند مجهز به TU5 و پژو206 هاچبک قرار دارند. براساس همین بررسی میزان مصرف سوخت هریک از خودروهای سواری کشور در مسیر شهری در 100 کیلومتر مشخص شده است.
بر این اساس امویام 85/7 لیتر، تندر 90 ایران خودرو 98/8 لیتر، سمند مجهز به موتور TU5 07/9 لیتر، پراید صبا 15/9 لیتر، تندر 90 پارس خودرو 20/9 لیتر، سایپا 141، 22/9 لیتر، مگان 1600سیسی 22/9 لیتر، پژو 206 صندوقدار 63/9 لیتر، پژو 206 هاچبک 68/9 لیتر، مزدا 3 ،85/9 لیتر، جنتو اتومات 57/11 لیتر، پژو روآ 67/11 لیتر، پژو پارس 15/12 لیتر، سمند معمولی 36/12 لیتر، سورن 53/12لیتر، پژو405 ، 88/12 لیتر، زانتیا 13 لیتر، نیسان رونیز 97/13 لیتر و ماکسیما 41/14. لیتر مصرف میکنند.
طبق همین آمار حدود 70درصد خودروهای شرکت ایران خودرو از موتورهای پرمصرف استفاده میکنند. البته آمار ارائه شده توسط شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران کمی با آمار قبلی ارائه شده از سوی وزارت نفت تفاوت دارد در آن آمار در کلاس خودروهای سواری کلاسA، امویام با مصرف سوخت شهری 1/8 لیتر در 100 کیلومتر کممصرفترین خودرو ساخت داخل بود. اما در آمار جدید مصرف شهری امویام 8/7 ذکر شده است. با توجه به اینکه شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران زیر مجموعه وزارت صنایع و معادن است و وزارت صنایع هم بزرگترین سهامدار خودروسازان محسوب میشود بهنظر میرسد آمارهای وزارت نفت باید بیطرفانهتر باشد.
با وجود این، آمار وزارت نفت مصرف سوخت خودروها را تقریبا حدود 10درصد بالاتر از آمار شرکت بازرسی نشان میدهد. اما گذشته از این تفاوت بهنظر میرسد کاهش یارانههای بنزین سبب شود قیمت خودروهای پرمصرف کمی کاهش یابد. برخی کارشناسان بازار خودرو معتقدند با کاهش یارانه بنزین خودروهای کممصرفتر گرانتر خواهند شد؛ گرچه ممکن است در بازار کمی حالت رکود ایجاد شود. با این همه کارشناسان اذعان دارند که وارد شدن این شوک مقطعی خواهد بود و به خاطر نبود حملونقل عمومیمناسب دوباره تقاضا به سمت استفاده از خودروهای شخصی سوق مییابد.
با وجود این هنوز هم خودروسازان، خودروی پرمصرف تولید میکنند چرا که با توجه به گران نبودن قیمت بنزین هنوز این موضوع عامل تعیین کنندهای در بازار خودرو نیست اما با هدفمندی و حذف یارانه سوخت، آنها به ناچار به سمت تولید خودروهای کممصرفتر حرکت میکنند.
همچنین استفاده غیرضروری مردم از خودرو نیز کاهش خواهد یافت که این عامل خود سبب کاهش ترافیک و افزایش استفاده از سیستم حملونقل عمومی میشود. با این روند درصورتیکه طبق برنامهای مشخص، هزینه یارانه بنزین صرف حملونقل عمومی شود میتوان به توسعه مطلوب این شبکه امید داشت. بنابراین آنچه اکنون از نظر بسیاری قطعی بهنظر میرسد افزایش تقاضا برای استفاده از خودروهای کممصرف داخلی است. از طرفی براساس نظر بسیاری از کارشناسان چاره کاهش مصرف سوخت خودروها در ایران برای کوتاه مدت تولید خودروهای کممصرف است.
فقط 2 موتور کممصرف
با ورود خودروی کممصرفی که تیراژ بالایی داشته باشد تا حدودی مشکل مصرف بنزین و حالت بحرانی آن کاهش مییابد اما این بحران تا زمانی که خودروهای فرسوده خارج نشود پایان نخواهد یافت، چرا که تا مشکل خودروهای فرسوده که برخی مصرف بالای 30 لیتر در 100 کیلومتر دارند حل نشود، بحران مصرف بالای بنزین در ایران حل نخواهد شد. اما چه زمانی خودروی کممصرف که طبق استانداردهای جهانی است تولید میشود، میتواند در ایران، اتومبیلی مردمی شود؟
در اینباره رضا ویسه، رئیس پیشین سازمان گسترش معتقد است، زمانی ما میتوانیم خودرویی با استاندارد روز و با تیراژ انبوه تولید کنیم که با خودروسازان بزرگ همکاری مشترک انجام دهیم و تولید خودروی ال90 که مصرفی در حدود 7 لیتر در 100 کیلومتر دارد نیز در همین راستا بوده است.
وزارت نفت در سال 83 بهعنوان پشتیبان این پروژه برای جایگزین شدن با خودروی پیکان و تولید سالانه 300 هزار خودرو با قیمتی در حدود پیکان و توانایی گازسوز شدن از این پروژه حمایت کرد و قرار بود این خودرو تا 10 سال طبق استانداردهای روز توسعه یابد. در آن زمان وزارت صنایع پیشبینی کرده بود بسیاری از خودروهای پرمصرفتر همکلاس تندر 90 که گرانتر نیز هستند خداحافظی کنند. اما این اتفاقات هیچگاه نیفتاد و نمونههای جدیدتر این خودرو هم در ایران تولید نشد.
طبق اعلام سازمان بازرسی، تندر90 فعلی جزو 3 خودروی کممصرف داخلی است اما تیراژ این خودرو تاکنون به عدد 300 هزار دستگاهی پیشبینیشده نرسیده و بهجای این خودرو، همچنان خودروهای پرمصرفی مانند آردی تولید میشود. بهنحوی که اکنون در تولیدات خودروسازان داخلی تنها 2 موتور یعنی موتور پژو 206 و تندر 90 مصرف کم و فناوری مناسبی دارند اما مجموعا این دو موتور تنها 10 درصد تولیدات داخلی را شامل میشوند جالب آنکه موتور پیکان بعد از خداحافظی این خودرو همچنان زنده است و سهم بالایی از تولید را در 2 خودرو پیکان وانت و روآ تجربه میکند.
جایگزینی موتورهای کممصرف ترکیبی
درحالیکه ما هنوز در آرزوی تولید انبوه خودروهای کممصرف بنزینی هستیم، در کشورهای پیشرفته جایگزین شدن خودروهای کممصرف ترکیبی (بنزینی – برقی)با فناوری بالا به جای خودروهای بنزینی در حال اوج گرفتن است. جالب آنکه در جهان پیشرفته دیگر خودروهایی مانند پژو 206 و تندر90 کممصرف محسوب نمیشوند و طبق استانداردهای جهانی این خودروها در 100 کیلومتر حدود 2 لیتر بیشتر از خودروهای کممصرف رایج در جهان بنزین میسوزانند اما در ایران حتی این دو خودرو که جزو کممصرفترینها محسوب میشوند نیز هنوز نتوانستهاند سهم زیادی از تولید را بهخود اختصاص دهند.