در دانشگاههای ایران و بسیاری از کشورهای جهان، رشتهای رسمی تحت عنوان مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی وجود ندارد و معمولا مباحث مربوط به مهندسی ژنتیک در دورههای کارشناسی ارشد و دکتری رشتههای اصلاح نباتات یا بیوتکنولوژی در3واحد درسی تحت عناوین مهندسی ژنتیک و مهندسی ژنتیک پیشرفته ارائه میشود.
به گزارش ایسنا، دکتر بهزاد قرهیاضی در نشست تخصصی «ارزیابی وضعیت مهندسی ژنتیک کشاورزی در دهه گذشته در ایران و جهان» که در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام تشکیل شد، درخصوص آموزش مهندسی ژنتیک کشاورزی در ایران اظهار کرد: تنها چند دانشگاه (دانشگاه سازمان ملل متحد، ژنو و مالایای مالزی) بهتدریج از سال 2004 به بعد دوره کارشناسی ارشد ایمنی زیستی را تصویب کرده و اجرا میکنند.
وی با اشاره به اینکه وضعیت مهندسی ژنتیک کشاورزی را میتوان با تعیینرشتههایی که تربیت متخصصان این رشته را بر عهده دارند ارزیابی کرد، گفت: سهم دانشگاههای آزاد، دولتی و پیامنور در پذیرش رشتههایی مانند بیوتکنولوژی کشاورزی، اصلاح نباتات و زراعت، گیاهپزشکی، علوم باغبانی و زیستشناسی که پیش نیاز تخصص مهندسی ژنتیک کشاورزی محسوب میشوند، طی سالهای 83 تا 87 در مقطع کارشناسی بهترتیب 9/76، 6/16 و5/6 درصد و در مقطع ارشد 7/27، 7/63 و6/8درصد است؛ ضمن اینکه در مقطع دکتری 60درصد به دانشگاه آزاد و مابقی به دانشگاههای دولتی برمیگردد.
به گفته قرهیاضی، این وضعیت از طرفی نشاندهنده ظرفیتسازی در مقاطع پایه و دکتری، کاهش 900درصدی ضریب تبدیل کارشناسی به کارشناسی ارشد در دانشگاههای آزاد و توجه دانشگاههای دولتی به ظرفیتسازی در مقاطع تحصیلات تکمیلی است و از آنجا که این رشتهها به آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه نیاز دارند، افزایش ظرفیت دانشگاه پیام نوردر این رشتهها بسیار نگرانکننده است.
رئیس انجمن ایمنی زیستی افزود: در سالهای 83 تا 88 در رشتههای مذکور 167هزار و 976 نفر در مقطع کارشناسی، 8هزار و 592 نفر در مقطع کارشناسی ارشد و 547 دانشجو در مقطع دکتری مشغول به تحصیل بودند که در مقطع دکتری تنها 42نفر که پایاننامههای آنها در رابطه با مهندسی ژنتیک بوده را میتوان بهعنوان متخصص این رشته تلقی کرد.
قرهیاضی درباره وضعیت کشت محصولات تراریخته در جهان در انتهای سال2009 میلادی عنوان کرد: 134میلیون هکتار سطح زیرکشت محصولات تراریخته است که 14میلیون کشاورز در 25کشور جهان با رشد 80 برابری نسبت به سال1996 به کشت محصولات تراریخته پرداختهاند. ارزش جهانی محصولات تراریخته ذرت، دانه سویا و پنبه در سال2008 حدود 130میلیارد دلار و با سود خالص اقتصادی سالانه 12 میلیارد دلار بوده است که این نشاندهنده اهمیت موضوع است.
رئیس انجمن ایمنی زیستی در پایان درخصوص محصولات عمده تراریخته و سهم آن از کشت جهانی نیز گفت: سویا بیش از سه چهارم و معادل 90میلیون هکتار، پنبه 33میلیون هکتار، ذرت 158میلیون هکتار و کلزا بیش از یک پنجم سطح زیرکشت جهانی محصولات تراریخته را در اختیار دارد.
مصر و بورکینافاسو، به جای ایران
رئیس انجمن ایمنی زیستی گفت: ایران در سال 2005 وارد کلوپ کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته شد و با تولید برنج تراریخته تا سال2006 نام خود را بهعنوان نخستین و تنها تولیدکننده برنج تراریخته جهان به ثبت رساند، اما متأسفانه از سال 2007 تاکنون نام ایران از فهرست کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته حذف شده و کشورهای مصر و بورکینافاسو جای ما را در این فهرست گرفتهاند.