جزئیات اولین رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور

جعفر مهراد در گفتگو با خبرگزاری مهر، هدف از رتبه بندی دانشگاهها و پژوهشگاهها را مقایسه وضعیت فعلی دانشگاهها و پژوهشگاهها با یکدیگر و بررسی راهکارهایی که می تواند قدرت رقابتی دانشگاهها و پژوهشگاهها را افزایش دهد عنوان کرد و گفت: اصولا در تمدنهای اسلامی افراد همواره به دنبال آن بوده اند تا به دانشگاههای تراز اول زمان خود راه یابند. این مسئله نه تنها باعث افتخار است بلکه برای آینده تمدن اسلامی بسیار ضروری و لازم است. دلیل آن هم روشن است. اسلام همواره به عنوان یک دین مبتنی بر دانش مطرح است.

وی اظهار داشت: در این زمینه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تازگی تدبیری را اتخاذ کرده است تا بتواند کیفیت آموزش و تحقیقات را در دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی ارتقاء دهد. هدف نهایی این گونه سیاستها آن است که این گونه دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی بتوانند در رتبه بندی دانشگاهها از جایگاهی درخور و شایسته برخوردار شوند.

رئیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: برای انجام رتبه بندی، معاونت پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مسئولیت رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام را به پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) واگذار کرد. البته مقرر شد ابتدا دانشگاهها و پژوهشگاههای ایران تحت پوشش رتبه بندی قرار گیرند و سپس در مرحله بعد رتبه بندی دانشگاههای سایر کشورهای اسلامی آغاز شود.

معیارهای رتبه بندی دانشگاهها

وی افزود: معیارهای رتبه بندی دانشگاهها و پژوهشگاهها در واقع همان معیارهای رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام است که در نشست تهران به تاریخ 30 آوریل 2007 در تهران به تصویب نمایندگان کشورهای اسلامی رسید.

مهراد معیارهای رتبه بندی را شامل پژوهش (با وزن کل 64)، آموزش (با وزن کل 31) و وجهه بین المللی (با وزن کل 5) دانست و به مهر گفت: در حوزه پژوهش شاخصها عبارتند از کیفیت پژوهش، کارآیی پژوهش، حجم پژوهش، نرخ رشد کیفیت پژوهش و نرخ رشد کارآیی پژوهش. رتبه بندی دانشگاهها و پژوهشگاهها بر اساس این شاخص ها از مقاله های علمی منتشر شده در مجلات معتبر بین المللی که در ISI نمایه سازی شده اند و نیز از مقاله های کنفرانس های بین المللی ثبت شده در ISI صورت خواهد گرفت.

وی افزود: در حوزه آموزش نیز شاخصها از اعضای هیئت علمی دارای جایزه، اساتید پراستناد بر حسب استانداردهای ISI و استانداردهای سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)، نسبت اعضای هیئت علمی دارای مدرک Ph.D. به کل اعضای هیئت علمی،  فارغ التحصیلانی که جایزه گرفته اند، نسبت اعضای هیئت علمی به دانشجو، نسبت دانشجویان تحصیلات تکمیلی به کل دانشجویان و دانشجویان دارای جایزه در المپیادهای بین المللی تشکیل می شود.

معیارهای بین المللی رتبه بندی

عضو اصلی رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام معیار وجه بین المللی رتبه بندی را نسبت اعضای هیئت علمی بین المللی به کل اعضای هیئت علمی، نسبت دانشجویان بین المللی به کل دانشجویان و نسبت اعضای هیئت علمی دارای مدرک Ph.D.  خارجی به کل اعضای هیئت علمی دارای مدرک Ph.D عنوان کرد.

وی ادامه داد: جهت دریافت اطلاعات مرتبط، شاخص های مربوط به معیارهای آموزش و وجهه بین المللی به صورت پرسشنامه ای با 14 سئوال به دانشگاهها و پژوهشگاهها ارسال و درخواست شد که پاسخ سئوالات را حداکثر تا پایان شهریور ماه 1389 به دبیرخانه رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام در ISC ارسال کنند.

مهراد تأکید کرد: بدیهی است اگر دانشگاه یا پژوهشگاهی به این پرسشنامه جواب ندهد یاجواب را با تأخیر ارسال کند از رتبه بندی بازخواهد ماند.

وی افزود: در ارتباط با یکی دو سئوال پرسشنامه علاوه بر نیاز به داشتن اطلاعات لازم است دانشگاهها و پژوهشگاهها مستندات مربوطه را نیز ضمیمه کنند. مثلاً ضمیمه کردن مستندات مربوط به جوایز ملی و بین المللی بسیار ضروری و لازم است.

رئیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: جوایز عمدتاً شامل جایزه نوبل، فیلد مدال ها، بانک توسعه اسلامی (IDB)، خوارزمی، رازی، فارابی، فرهنگستان علوم جهان اسلام (TWAS)، آیسیسکو و جایزه IAS است.

وی اظهار داشت: در مورد اختراعات و اکتشافات (ثبت نامه ها) نیز مقرر است دانشگاهها و پژوهشگاهها مستندات مربوطه را به همراه پرسشنامه ضمیمه کرده و به دبیرخانه رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام در ISC ارسال کنند.

مهراد گفت: معیار پژوهش که وزن بیشتری نیز بدان اختصاص یافته است توسط خبرگان رتبه بندی در ISC از پایگاههای اطلاعاتی ISI استخراج خواهد شد. این بخش به دقت و وقت زیادی نیاز دارد. متأسفانه نام دانشگاهها به زبان انگلیسی به صورتهای مختلف در مقاله های مجلات معتبر بین المللی نوشته و این نوع گوناگونی نام صدمات زیادی را در شمارش تولید علم از یک طرف متوجه دانشگاهها و پژوهشگاهها و از طرف دیگر متوجه ایران کرده است در هر حال، این معیار سخت ترین بخش رتبه بندی دانشگاهها و پژوهشگاهها است که تیم تخصصی در این حوزه با رعایت اصل امانت، اطلاعات را از پایگاههای اطلاعاتی ISI استخراج و طبق فرمول هایی که برای هر یک از شاخص ها به تصویب رسیده است عمل شود.

وی با بیان اینکه تعداد دانشگاهها و پژوهشگاههایی که در این رتبه بندی برای آنها پرسشنامه ارسال شده است متفاوت است به مهر گفت: برای دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز دانشگاههای وابسته به دستگاههای اجرایی 98 پرسشنامه، برای دانشگاههای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 42 پرسشنامه و برای واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی ایران 178 پرسشنامه که بر روی هم تعداد 318 دانشگاه و مؤسسه پژوهشی می شود.

عضو اصلی تیم رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام گفت: دبیرخانه رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام که به تدریج پرسشنامه ها را از دانشگاهها و پژوهشگاهها دریافت خواهد کرد سایر عملیات رتبه بندی را آغاز کرده و بر اساس برنامه ای که به همین منظور طراحی شده داده ها و اطلاعات را در برنامه مزبور وارد و برنامه به طور خودکار و بدون دخالت انسانی داده ها را پردازش و نتیجه را ارائه خواهد داد.

اعلام نتیجه رتبه بندی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها تا آخر آبان ماه

وی گفت: با برنامه ریزیهای به عمل آمده پیش بینی می‌شود نتیجه رتبه بندی دانشگاهها و پژوهشگاهها تا آخر آبان ماه 1389 نهایی شده و در اختیار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گیرد.

البته سایت رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام به نشانی www.ur.isc.gov.ir طراحی شده و هم اکنون دانشگاهها و پژوهشگاهها می توانند از این سایت بازدید به عمل آورند.