طبعاً ما ایرانیان به دلیل کوهستانی بودن کشورمان باید برنامه‌ها و تب و تاب بیشتری برای شناساندن اهمیت کوهستانها و حفظ و مراقبت از این منابع با ارزش جهان هستی داشته باشیم.
برخی تشکل‌های زیست‌محیطی ضمن برگزاری آئین‌های پاکسازی ارتفاعات در گردهمایی خود بر ضرورت حفظ کوهستان به عنوان زیست‌بوم ارزشمند تاکید می‌کنند که در مقایسه با آنچه که مورد توقع می‌باشد بسیار اندک است.
ایران کشوری کوهستانی است که نزدیک به 5/54 درصد آن را کوهستانها پوشانیده است. به نقل از آقای دکتر احمدرضا یاوری، استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تشکیل تاریخ فرهنگی ما و بسیاری از قلعه‌های تاریخی و آثار باستانی و... در کوهها بوده است. کوهها اکوسیستم‌های پر انرژی هستند مخصوصاً در کشور ما که سه پوسته تکتونیک به هم می‌خورند: زلزله-آتشفشان- رانش.
آنچه اکنون در کوهستان‌های ایران می‌گذرد این واقعیت تلخ است که ما از لحاظ فرسایش خاک با یک روند نگران کننده روبه‌رو می‌باشیم که می‌تواند آینده محیط زیست و کشاورزی کشور را در معرض تهدید جدی قرار دهد. در مورد فرسایش خاک در استان چهارمحال و بختیاری در اواخر دهه 60 که منجر به رانش زمین و حتی ناپدید شدن یک روستا گردید، یا رانش زمین بر اثر تراشیدن کوه جهت توسعه جاده ورودی شهر در منطقه اوشان که منجر به تخریب جاده و چندین خانه اهالی منطقه گردید هنوز تحقیق و پیگیری لازم انجام نشده است.
همچنین برای احداث جاده در منطقه ارسباران، از سوی کلیبر به طرف غرب که چشم‌اندازها و طبیعت کم‌نظیری را در خود جای داده است، حداقل ملاحظات زیست‌محیطی نیز رعایت نشده و سؤال این است که چرا برای احداث این قبیل جاده‌ها که زیباترین مناطق کوهستانی و دره‌ها را قطع می‌کنند ضابطه‌ای در نظر گرفته نمی‌شود؟
در ارتفاعات شمال تهران سالها شاهد راهسازی بی‌رویه، شکافتن کوهها در مقیاس وسیع و ریخت و پاش‌هایی از این دست هستیم. تا جایی که مانعی برای جلوگیری از دست‌اندازی دلالان و زمین‌خواران به اراضی ارتفاعات مشرف به تهران نیست یا در کرج شاهد دست‌اندازی زمین‌خواران به اراضی کوهستانی تحت عناوین و بهانه‌های گوناگون هستیم.
چرای دام و تغییر کاربری اراضی کوهستانی از عوامل مرحله تخریب کوه‌های ایران می‌باشند. لازم به توضیح است که علفزارهای کوهستانی مناطق شیب‌دار که برای بار اول شخم زده می‌شوند و به زیر کشت گندم یا جو می‌روند محصول خوبی به‌بار می‌آورند اما در سالهای بعد و تکرار کاشت نه‌تنها از کیفیت آن کاسته می‌شود، بلکه برای پربار شدن، اراضی باید به آیش‌های طولانی سپرده شوند.
در نتیجه پوشش گیاهی و خاک ارزشمند علفزارهای کوهستانی به این طریق از بین می‌رود تا زمانی که تمام علفزارهای کشور تحت عنوان مرتع در معرض دخل و تصرف قرار می‌گیرد، این‌گونه تخریب‌ها ادامه دارد. در حالی که بسیاری از علفزارهای کوهستانی به دلایل گوناگون از قبیل ارتفاع بالا، شیب زیاد، جنس زمین، نوع گیاهان و تراکم اندک آنها فاقد قابلیت لازم برای چرای دام هستند. متاسفانه کوهها در برزخ مرزبندی مسئولیت‌ها میان ادارات منابع طبیعی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع گرفتار آمده‌اند و متولی و مدافع پیگیر ندارند.
هنوز فرزندانمان نمی‌دانند که کوهها در تامین آب و سرسبزی زندگی چه اندازه دخیل می‌باشند و نقش حیاتی دارند. هجوم به این منابع با هدف ساخت و ساز باعث محروم کردن نسل‌های آینده از آب زلال چشمه‌ها و رودها، دره‌های سرسبز و جلوه‌های زیبای زندگی در دامنه‌های کوهستانی است.
گونه‌های جانوری و گونه‌های گیاهی نیز به عنوان دو عامل مهم در اکوسیستم کوهستان مطرح هستند و به دلیل همین تنوع شرایط محیطی در این کشور پهناور کوهستانی تعداد گونه‌های جانوری و گیاهی بسیار قابل توجه است؛ به‌طوری که تعداد گونه‌های پستانداران و پرندگان وحشی ایران به ترتیب 160گونه و 502 گونه تقریباً برابر با تعداد گونه‌های مربوط به کل قاره‌های اروپا می‌باشد.
در خصوص اهمیت اکوسیستم‌های کوهستانی ایران برای پشتیبانی از زیست‌جانوران وحشی کافی است بدانیم که تعداد 39 گونه و یا زیرگونه از پستاندارانی که بر اساس فهرست IUCN رو به انقراض و یا در معرض تهدید قرار دارند در اکوسیستم‌های کوهستانی ایران زندگی می‌کنند و همچنین تعداد 6 گونه از پرندگانی که در فهرست قرمز تهدید به انقراض هستند، نیز در کوه‌های ایران یافت می‌شوند و نیز از مجموعه گونه‌های متنوع خزندگان، مناطق کوهستانی ایران، تعداد 5 گونه در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت در معرض تهدید و انقراض قرار دارند. تنوع در کوهستان‌های ما به دلیل کمربندهای متنوع ارتفاعی و همجواری اقلیم خشک و مرطوب در حد بسیار بالایی ظهور پیدا کرده است. قریب به 8 هزار گونه گیاهی در ایران می‌روید و قریب به دو هزار گونه از این گیاهان گونه‌های آندمیک و انحصاری هستند که در دیگر نقاط جهان وجود ندارد.
اغلب رویشگاه‌های کوهستانی ایران دربرگیرنده این پوشش گیاهی است. دکتر ولی‌الله مظفریان عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در مورد حفاظت از این منابع خدادادی می‌گوید: طی سالها تحقیقات حداقل به 35 گونه دست یافته‌ام که به نحوی از کوهستان‌های ایران جمع‌آوری گردیده‌اند. نمونه‌هایی که فقط در ایران می‌رویند حفاظت و نگهداری از این منابع سرشار و با ارزش یک وظیفه ملی است.
کوهستان ملک خصوصی هیچ فرد و یا سازمانی نیست تا به هر طریقی که می‌خواهند در آن تغییرات ایجاد کنند. کوهستان یک میراث ملی و ثروت همگانی و متعلق به آحاد مردم و حامی نسل‌ها است. مردم کوهستان روی منابع نشسته‌اند ولی خودشان از همه فقیرترند. برای این‌که در حفاظت کوهها موفق باشیم باید جوامع محلی و اهالی ذی‌نفع و حافظین کوه را هم ببینیم. بنابراین وظیفه حکم می‌کند به عنوان یک ایرانی، در حفاظت از کوهها کوشا باشیم و مانع از تخریب آنها شویم.
