اگر از مدیری در یکی از شهرداری‌ها بپرسند که مشکل پروژه‌هایی که به آسفالت نیاز دارد، چیست؟ حتما خواهد گفت قیر. معاونت‌های عمرانی شهرداری‌ها و مدیران عامل سازمان‌های عمران کلانشهرهای کشور، بزرگ‌ترین مشکل در زمینه کارهای عمرانی مربوط به معابر را تامین قیر می‌دانند. این مشکل ، روند کار معاونت‌های عمرانی را که بخش بزرگی از فعالیت‌هایشان شامل آسفالت خیابان‌ها میشود، با دشواری روبه‌رو کرده است. مشکل اول، نامرغوب بودن قیری است که در آسفالت به کار می‌رود، همچنین نادرست بودن فرمول ترکیب آن‌که باعث فرسایش سریع آسفالت میشود. آسفالت فرسوده به آسانی در برابر عوامل محیطی مانند گرما و سرما واکنش نشان می‌دهد و ترک می‌خورد یا بر اثر اصطکاک لاستیک خودروها، کنده میشود. مشکل دوم نیز به قیمت بالای این فراورده نفتی بازمی‌گردد.
هر نوسانی در قیمت قیر، پیمانکاران بزرگ را که در سطح کلان از آسفالت استفاده می‌کنند، به دردسر می‌اندازد؛ زیرا بیش از نیمی از قیمت تمام شده هر کیلومتر آسفالت در واقع قیمت قیر به کار رفته در آن است. بهای این محصول از 2 سال پیش به‌دلیل تصمیم دولت مبنی بر آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی با رشد چند برابری روبه‌رو بوده است که به همین دلیل سرانجام دولت ناچار شد قیر مورد نیاز دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی را مانند وزارت راه، وزارت مسکن و شهرداری‌ها همچنان با قیمت یارانه‌ای ارائه کند که این وضع به تداوم دوقیمتی بودن انجامید.
از آنجا که قیمت قیر یارانه‌ای تقریبا یک سوم قیمت قیر آزاد است همین دوقیمتی بودن، مانع ورود این محصول به بورس کالا میشود؛ زیرا کالاهای عرضه‌شده در این بورس باید فقط یک قیمت داشته باشد که آن هم قیمت بازار آزاد است.
دولت در سال گذشته برای این‌که مانع دوقیمتی شدن قیر در بازار شود، پیشنهاد کرد که دستگاه‌های مشمول یارانه، هزینه قیر را براساس قیمت آزاد بپردازند، سپس مابه‌التفاوت قیمت یارانه‌ای را از دولت بگیرند، اما به‌دلیل کمبود نقدینگی، دستگاه‌های اجرایی از این طرح استقبال نکردند و دولت ناگزیر شد به نهادها حواله بدهد تا قیر یارانه‌ای را از پالایشگاه‌ها بگیرند.
ناکافی بودن میزان تولید قیر مشکل سوم راه‌سازان به شمار می‌رود. عمده قیر کشور تنها در 2 شرکت نفت پاسارگاد و شرکت نفت جی تولید میشود که این شرکت‌ها نیز بخشی از قیر را صادر می‌کنند. ناصر بکتاش، رئیس انجمن آسفالت ایران، در این باره می‌گوید:«هنگامی که پیمانکاران برخی از مراکز دولتی و شهرداری‌ها به تولیدکنندگان قیر مراجعه می‌کردند، عنوان می‌شد که به‌دلیل صادرات، قیری در انبارها وجود ندارد.»
سالانه حدود 5/4 میلیون تن قیر در کشور تولید میشود که حدود 1 میلیون تن آن صادر میشود و بقیه به مصرف داخل می‌‌رسد. نهادهای دولتی و عمومی حدود 80 درصد قیر عرضه شده در داخل کشور را مصرف می‌کنند و به همین دلیل، تامین نشدن بودجه قیر یا نبود قیر کافی در بازار، بسیاری از طرح‌های عمرانی را با مشکل مواجه می‌کند. سال گذشته این مشکل وجود داشت و امسال نیز همین اتفاق تکرار شده است. شهریار افندی‌زاده، معاون وزیر راه، اردیبهشت ماه اعلام کرد که 2700 طرح در وزارت راه با مشکل کمبود قیر درگیرند.
همزمان با تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در سال گذشته، اعلام شد که از امسال یارانه‌ای برای قیر پرداخت نخواهد شد، اما در پی اعتراض دستگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها به این تصمیم، چندی بعد معاون سازمان شهرداری‌های کشور اعلام کرد که قیر امسال نیز با دستور رئیس‌جمهوری یارانه‌ای می‌ماند. به این ترتیب معاونت‌های عمرانی امیدوار شدند دست‌کم یک سال دیگر نیز می‌توانند از آسفالتی استفاده کنند که با قیر یارانه‌ای تهیه شده است، اما این امید خیلی زود رنگ باخت و دست‌اندرکاران طرح‌های راه‌سازی اعم از درون‌شهری و برون‌شهری با ماجرای دیگری روبه‌رو شدند.
محسن نریمان، نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس، دراین‌باره می‌گوید: «با وجود آن‌که دولت طی بخشنامه‌ای اعلام کرده است تا پایان سال قیر به نرخ یارانه‌ای در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار بگیرد، ولی براساس اعلام وزارت راه و ترابری، این وزارتخانه از ناحیه شرکت‌های تابع وزارت نفت برای دریافت قیر مورد نیاز طرح‌ها به‌شدت تحت فشار است و این شرکت‌ها به دستور در اختیار گذاشتن قیر یارانه‌ای تمکین نمی‌کنند.»
از سوی دیگر، چون مجلس با رقم پیشنهادی در زمینه درآمدهای ناشی از هدفمند کردن یارانه‌ها موافقت نکرد، دولت پیشنهاد کرد مبلغی را که قرار بود برای جبران هزینه‌های تحمیلی اجرا شدن این قانون به شهرداری‌ها اختصاص دهد، حذف کند که این پیشنهاد تصویب شد. مهدی چمران، رئیس شورای‌عالی استان‌ها، در این باره خاطرنشان می‌کند:«پس از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، به‌دلیل بالا رفتن هزینه‌های پالایشگاه، قیمت قیر افزایش می‌یابد که در نتیجه قیمت آسفالت افزایش پیدا خواهد کرد و از سوی دیگر، کمکی برای شهرداری‌ها در نظر گرفته نخواهد شد.»
وی می‌افزاید: «قیر یارانه‌ای نیز تنها تا آخر امسال به شهرداری‌ها داده خواهد شد که اکنون نیز عرضه آن از طریق پالایشگاه‌ها با مشکلاتی روبه‌رو است.» چمران معتقد است که تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بر قیمت تمام‌شده قیر باعث میشود به فعالیت‌های عمرانی شهرداری‌ها در زمینه آسفالت خیابان‌ها و لکه‌گیری و تعمیر معابر شهری آسیب جدی وارد شود. عمر آسفالت خیابان‌های شهرهای ایران به‌دلیل کیفیت پایین مواداولیه، فناوری قدیمی و ترکیب نامناسب معادل نصف میانگین عمر آسفالت در دنیاست. بنابراین شهرداری‌ها باید 2 برابر معمول، برای آسفالت و لکه‌گیری خیابان‌ها هزینه کنند.
از آنجا که دولت تصمیم گرفته از محل درآمد ناشی از هدفمند کردن یارانه‌ها کمکی به شهرداری‌ها نکند، بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد با اجراشدن این طرح، به هر میزان که قیمت قیر بالا رود، از فعالیت‌های عمرانی که نیاز به آسفالت دارد، در شهرداری‌های کشور کاسته شود. از سوی دیگر دولت اعلام کرده است که قانون هدفمند کردن یارانه‌ها را از نیمه دوم سال اجرا می‌کند که مصادف میشود با آغاز فصل بارندگی یعنی دقیقا همان زمانی که شهرداری‌ها باید بر لکه‌گیری یا تازه کردن آسفالت خیابان‌ها تمرکز کنند تا مانع آبگرفتگی‌ها و پیامدهای آن شوند.
