خوشبختانه ایران از جمله معدود کشورهای غرب آسیا‌ست که با دارا بودن ظرفیت بالا در ورزش‌های رزمی تا حدود زیادی توانسته خود را با شرایط جدید وفق دهد، هرچند در بحث ورزش‌های پایه و پرمدال هنوز هم با مشکلات زیادی روبه‌روست و نتوانسته همانند ورزش‌های رزمی چاره‌اندیشی درستی برای عقب نماندن از حریفان داشته باشد. در این مطلب نگاهی داریم به آخرین وضعیت رشته‌های رزمی که قرار است کشورمان در بازی‌های آسیایی گوانجو در آنها شرکت کند.
سئول، عرصه ورود ورزش‌های رزمی
از همان نخستین دوره بازی‌های آسیایی که در سال1951 در دهلی‌نو آغاز شد و تا امروز ورزش ایران همواره برای کسب مدال و تثبیت موقعیت خود در جدول مدال‌ها، وابستگی زیادی به دو رشته سنتی کشتی و وزنه‌برداری داشته است.
به جز این دو رشته، دوو‌میدانی، دوچرخه‌سواری و حتی شیرجه و مشت‌زنی و بعدها ورزش‌های دیگری چون شمشیربازی و فوتبال، والیبال و واترپلو هم به تناوب با مدال‌های رنگین خود به کمک کاروان ورزشی ایران آمده‌اند اما از دهه80 به بعد با اشتیاقی که کشورهای موسوم به خاوردور از خود در برگزاری این بازی‌ها و گنجاندن ورزش‌های رزمی بومی مورد علاقه‌شان نشان دادند، معادلات سنتی کاملا به هم ریخت و کشورها با شرایط جدیدی در معادلات مدالی روبه‌رو شدند. بگذریم که فروپاشی شوروی و پیوستن کشورهای آسیای میانه از بازی‌های آسیایی 1994 هیروشیما به بعد، خود برای کشورهایی چون ایران وهند و حتی در برخی موارد برای خود شرق آسیایی‌ها نیز یک سونامی همراه با تبعات سنگین بود.
به هر روی با رسمیت پیدا کردن رشته‌های رزمی چون تکواندو و جودو و بعد اضافه شدن کاراته و ووشو به‌خصوص از بازی‌های آسیایی 1986 سئول به بعد این معادلات سنتی همچنان در حال رنگ باختن است و حالا جدا از اضافه شدن رشته‌هایی مانند تیروکمان، تیراندازی، اسب‌سواری، قایقرانی، گلف، اسکیت و راگبی، شاهد ورود رشته‌های تازه مثل سافت بال، ژیمناستیک ریتمیک، ترامپولین و حرکات موزون هستیم که نامشان برای ما ناشناخته است.
نسیم مدال آوری ورزش‌های رزمی
حالا با وجود آنکه کشتی (چه در آزاد و چه در فرنگی)، فوتبال ، والیبال‌یا وزنه‌برداری(که اگر با فاجعه دوپینگ اخیرش روبه‌رو نمی‌شد، درست شرایطی همانند رشته‌های بالا را داشت) جایگاه خاص خود را دارند نسیم مدال آوری ورزش‌های رزمی در این سال‌ها به خوبی احساس می‌شود. حتی همان 8سال پیش در بازی‌های آسیایی 2002 بوسان که وزنه‌برداری و کشتی آن فروغ همیشگی را نداشتند، کاراته، تکواندو و جودو در کنار ووشو به کمک ورزش ایران آمدند و سهم عمده‌ای را ایفا کردند. در دوره پانزدهم نیز مدال‌های طلای کاراته بود که کمک کرد تا در کنار درخشش کشتی، کاروان ورزشی ایران با رسیدن به رتبه ششمی به بهترین نتیجه مدالی‌‌اش بعد از بازی‌های آسیایی 1974 تهران برسد.
تکواندو درصدر
در این دوره هم کمیته ملی المپیک با توجه به موقعیت ممتاز تکواندو حساب ویژه‌ای روی این رشته ورزشی و همچنین ووشو گشوده است. این درحالی است که کاراته و بوکس نیز موقعیت بینابینی برای رسیدن به موفقیت دارند. تکواندو در آخرین میدان آسیایی در آستانه قزاقستان در مکان اول قاره در حضور کره‌جنوبی ایستاد و هم‌اکنون نیز در ارومچی چین یکی از مدعیان اصلی قهرمانی درجام جهانی محسوب می‌شود.
تکواندو حتی پیشاپیش در چند ماه مانده به بازی‌های آسیایی استراتژی خود را در انتخاب اوزان هم مشخص کرد و پس از خداحافظی ستارگان بزرگش چون هادی ساعی مثل جودو زانوی غم بغل نکرد و به لطف داشتن پشتوانه‌های فراوان حتی وضعیتی به‌مراتب بهتر از المپیک پکن پیدا کرد. تکواندو در ارزیابی فعلی درصدر ورزش‌های رزمی قراردارد و بقیه رشته‌های ورزشی، آن را تعقیب می‌کنند. ووشو هم کم و بیش شرایطی مشابه با تکواندو در جمع تیم‌های برتر دنیا دارد. ووشوکاران هم پس از درخشش در مسابقات جهانی کانادا و المپیک پکن به بهترین دوره حضور خود در بازی‌های آسیایی فکر می‌کنند.
بوکس جلوتر از بقیه
از سوی دیگر مشت‌زنان ایران به‌رغم بی‌توجهی و اختلافات و کناررفتن یکی دو چهره شاخص، حضور فعالی در تورنمنت‌های مختلف داشته‌اند و حداقل امیدوار به تکرار نتایج دوره پیش در دوحه هستند.
قبل از اوج‌گیری رشته‌هایی چون تکواندو، جودو، کاراته و ووشو، بوکس تقریباً از همان دوره‌های اولیه حضورش در بازی‌های آسیایی در زمره رشته‌های مدال آور بود.
در همان دوره سوم بازی‌های آسیایی( 1958 توکیو) که ورزش مشت‌زنی به جمع سایر رشته‌ها اضافه شد، تیم ایران با وجود عدم‌دستیابی به مدال طلا در 6 وزن صاحب 3مدال نقره و 3مدال برنز شد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، بوکس چند سالی تعطیل شد و هنگامی که دوباره شروع به فعالیت کردچند دوره از بازی‌ها را از دست داد و با وجود حضور مجدد از بازی‌های آسیایی۱۹۹۰ پکن هنوز هم نتوانسته است خود را با شرایط جدید حاکم بر این رشته تطبیق دهد. در 2002 بوسان بوکس غایب بود و مسئولان آن ترجیح دادند تا تیم ناامیدشان را به روی رینگ نفرستند و حالا این رشته پس از حضور تقریبا موفق در دوحه که با علی مظاهری طلا و با ستارپور، دلاوری وقربانی برنز گرفت، با ترکیبی کامل و جدید چشم به مدال‌های رنگین بیشتری دارد.
جودو در بحران
جودو را باید اصالتاً متعلق به کشور ژاپن دانست. پس از تلاش‌های چند ساله، این رشته ورزشی در بازی‌های آسیایی 1986 سئول فرصت ابراز وجود یافت. ایران از همان بدو ورود این رشته موقعیت را مغتنم شمرد و قهرمانانش از ابتدا با مدال شروع کردند. در بازی‌های آسیایی 1986 سئول مرتضی خدادادی در جودو برنز گرفت.
4سال بعد در هیروشیما جودو با گرفتن یک نقره توسط سیدمحمود میران که به تازگی از جودو خداحافظی کرده است و مدال برنز حسن‌احدپور چند پله جهش داشت. اوج موفقیت جودو در 2002 بوسان اتفاق افتاد که حاجی آخوندزاده طلا گرفت و میران با یک نقره و یک برنز بازهم جزو بهترین‌ها بود. دردوحه جودو شانس بزرگی را با وجود راهیابی 3 قهرمانش به فینال، در رسیدن به مدال طلا از دست داد و میران، رودکی و میراسماعیلی هرسه در فینال به مدال نقره رضایت دادند. اکنون جودو در بحران و ناامیدی کامل به سر می‌برد و
هیچ کس به درستی نمی‌تواند در این شرایط سخت که پس از کناره‌گیری ستاره‌ها آغاز شده موقعیت احتمالی آن را حدس بزند، اگرچه ستاره‌های به اجبار بازگشته‌اش نیز تاکنون چیزی از خود نشان نداده‌اند.
موقعیت کاراته در ابهام
کاراته‌کاهای ایران به محض رسمیت یافتن این رشته در بازی‌های آسیایی درخششی عالی از خود بروز دادند. مازیار فریدخمامی نخستین طلایی کاراته ایران بود. با 2مدال نقره سعید آشتیان و آرش جوانشیر و تک مدال برنز سعید خواجه حسینی، کاراته زنگ خطر را برای تکواندو و جودو به صدا درآورد. بعد از این بازی‌ها و در دوره‌های بعدی همواره کاراته و تکواندو جدالی میلی‌متری با هم داشته‌اند. در بازی‌های آسیایی 1998 بانکوک، 2002 بوسان و 2006دوحه کاراته در رنگ و کیفیت مدال‌ها درخشان‌تر از تکواندو و سایر رشته‌های رزمی ظاهر شده است.
چه در بازی‌های آسیایی 2002 بوسان و چه در 2006 دوحه کاراته درخشان‌ترین حضور خود را تجربه کرد و هر 5 شرکت‌کننده آن روی سکو رفتند. علیرضا کتیرایی و مهران بهنام فر مردان طلایی کاراته بودند و با 3نقره حسین روحانی، مهدی عموزاده و جاسم ویشگاهی عنوان برترین گروه انفرادی کاروان ورزشی ایران به تیم ملی کاراته تعلق گرفت. در دوحه نیز برادران روحانی و جاسم ویشگاهی طلا گرفتند و سهم سعید فرخی و اسماعیل ترکزاد نیز برنز بود.
طی 4 سال گذشته کاراته به لحاظ مدیریتی فرازو فرودهای بسیاری را تجربه کرد و
به لحاظ فنی نیز در رأس تیم ملی دچار تغییرات بسیاری شد که همین موضوع تا حدود زیادی کار پیش‌بینی و موقعیت احتمالی این تیم را در بازی‌های آسیایی دشوار می‌سازد.
ایران به‌دنبال دومین قهرمانی در جام جهانی
پانزدهمین دوره رقابت‌های جام جهانی تکواندو از روز شنبه 26 تیرماه به میزبانی شهر ارومچی چین آغاز می‌شود. تیم ملی کشورمان به‌عنوان نایب قهرمان دوره گذشته دیروز با پروازی مستقیم راهی این شهر شد. براساس برنامه، تیم ملی بعد از ورود به چین 2جلسه تمرین خواهد کرد و عصر فردا (جمعه) در مراسم وزن‌کشی و قرعه کشی شرکت می‌کند. مسابقات جام جهانی تکواندو سه‌شنبه 29 تیرماه خاتمه پیدا می‌کند و روز چهارشنبه 30 تیرماه نیز تیم ملی به ایران باز می‌گردد. تیم ملی تکواندو ایران که یک بار در سال 2000 و در شهر لیون فرانسه عنوان قهرمانی جام جهانی را به‌خود اختصاص داده است به‌عنوان نایب قهرمان دوره گذشته این‌بار به دنبال دومین قهرمانی پای به آوردگاه ارومچی گذاشته است.
پایان انتظاری 10 ساله
سال گذشته و هنگامی که تیم ملی تکواندو در فینال مسابقات جام جهانی باکو به‌دلیل مصدومیت بیش از نیمی از بازیکنان شاخص خود، نتیجه را به ترکیه واگذار کرد، عذر رضا مهماندوست پذیرفته بود زیرا هر مربی دیگری نیز جای وی بود، قطعا بهتر از این نمی‌توانست با ستارگانی مصدوم نتیجه بگیرد.
هرچند پیش از شروع جام جهانی 2009 آذربایجان، انتظار می‌رفت تا تیم ملی پس از 9سال بار دیگر مقام قهرمانی جام جهانی 2000 لیون فرانسه را تکرار کند ولی این اتفاق رخ نداد و همچنان بر سکوی نایب قهرمانی تکیه زدیم. شرایط تیم ملی امسال، تفاوت اساسی با تیم سال 2009 دارد. خوشبختانه سایه مصدومیت از تیم ملی رخت بربسته است و تکواندو از ستارگانی سود می‌برد که به اذعان کادر مربیان و پزشک تیم ملی از سلامت کامل برخوردار هستند.
با این شرایط و سود بردن تیم ملی از ستارگانی مانند باقری معتمد، نصرآزادانی، عبداللهی، رجلی، تاجیک، کرمی و... قطعا نمی‌توان به کمتر از مقام قهرمانی فکر کرد. اساسا با توجه به برگزار شدن این دوره جام جهانی در 4 وزن، می‌توان گفت آرزوی هر یک از تیم‌های حاضر در جام جهانی 2010 ارومچی چین، داشتن این بازیکنان و کسب افتخار با این نفرات است.
تمرینات مناسب و از همه مهم‌تر نبود حاشیه در تیم ملی به همراه جاری بودن تفکرات رضا مهماندوست به‌عنوان یک مربی کاربلد در بدنه تیم ملی و اعتماد پولادگر به این مربی خوشنام عمده‌ترین رمز موفقیت تکواندو نه تنها در جام جهانی، بلکه در بازی‌های آسیایی به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سال جاری ورزش ایران خواهد بود. امروز نفراتی مانند باقری معتمد، نصرآزادانی و کرمی در رده‌های برتر رنکینگ جهانی قرار دارند و به همین دلیل با این تیم می‌توان یک‌بار دیگر در جام جهانی تاریخ ساز شد و پس از 10 سال، قهرمانی جام جهانی در فرانسه را تکرار کرد. در ارومچی 2010 تنها نمره قبولی تکواندو، کسب قهرمانی است و غیر از این، هر نتیجه دیگری به معنی یک نمره تجدیدی در کارنامه تکواندو خواهد بود.
