در این شبها باغ موزه از ساعت 10 شب تا 1 بامداد با برنامههای متنوعی با عنوان شبهای شیدایی پذیرای تهرانیهاست. در یکی از شبهای این ماه بعد از افطار و کمی استراحت اگر حوصله گشتوگذار در یک مکان فرهنگی و تفریحی را داشتید پیشنهاد ما باغ موزه دفاع مقدس است که میتوانید هم از فضای سبز و هوای خوب باغ استفاده کنید و هم میهمان شبهای شیدایی باشید. نرسیده به متروی جهان کودک از غرب به شرق بزرگراه حقانی ورودی باغ موزه دفاع مقدس است. وارد باغ که میشوید ساختمان موزه دفاع مقدس در مقابل شما قرار دارد که بهزودی زود قرار است کامل شده و به بهرهبرداری برسد.
از زیر ساختمان موزه که عبور میکنید در مرتفعترین بخش باغ، کل مجموعه زیر پای شماست؛ فضای بسیار بزرگی که قطعا با چشم غیرمسلح نمیتوانید تمام آن را از نظر بگذرانید. استخر بزرگ و آبنمای زیبای موزه در وسط این مجموعه به شکل زیبایی خودنمایی میکند.رواق هنرهای ایرانی، چایخانه ایرانی و سفره اقوام ایرانی در شبهای شیدایی پذیرای میهمانان است.
گشتوگذار را با رواق هنرهای ایرانی آغاز کنید؛ ورود به این رواق بار دیگر این جمله را در ذهن شما تداعی میکند که «هنر نزد ایرانیان است و بس». انواع هنرهای ایرانی اینجا دور هم جمع شدهاند تا کلام خدا را به زیباترین شکل ممکن به نمایش بگذارند؛ از فرشهایی که برجسته کاری آیات، جلوه دیگری به آنها داده تا تذهیب و تشعیر.هنرمندان در رواق هنرهای ایرانی هر یک پشت میز خود نشستهاند و علاوه بر اینکه هنر خود را در معرض دید عموم قرار دادهاند، همانجا نیز به کار مشغولند. بازدیدکنندگان از باغ موزه با دقت هنر دست آنها را از نظر میگذرانند و گهگاه سؤالهایی که به ذهنشان میآید میپرسند که البته در این بخش نوجوانها و جوانترها کنجکاوتر از بقیهاند.
کارگاه رفوگری و بافت آیات، ابتدای رواق هنرهای ایرانی، با نمایش انواع و اقسام وسایل فرشبافی و رفوگری جذابیت زیادی دارد. علاوه بر آن انواع رنگهایی که در بافت فرش بهکار میرود اینجا در معرض دید شماست؛ از پوست گردو گرفته تا پوست انار و قرمز دانه و ریشه روناس. مرد میانسالی نیز در گوشهای ایستاده و کلافهای فرش را رنگ میکند. او با صبر و حوصله توضیح میدهد که پوست گردو، در داخل ظرف میجوشد مقدار آن براساس حجم کلاف تعیین میشود و بعد از آن، مرحله شستوشو و عملیات آمادهسازی است که زاج سفید هم در این مراحل کاربرد دارد.در ادامه رواق، تابلو فرشهایی که در طول مسیر به دیوار آویخته شدهاند خودنمایی میکنند؛ تابلو فرشهای فروشی که از 100هزار تا 300هزار تومان قیمت دارند.خانم جوانی پشت یکی از میزها نشسته و با دقت نقشه فرش را رنگ میکند؛ نقشه فرشی که وسط آن «وان یکاد» با خط خوش نوشته شده است. کارگاه چلهکشی و کارگاه طراحی و نقشهکشی، کارگاه ریسندگی، نخریسی و تذهیب نیز در ادامه نمایشگاه بهترتیب قرار گرفتهاند و در هر یک، هنرمندانی مشغول انجام کار هستند. در کارگاه تذهیب، نمونههایی از تذهیبهای قدیمی که در آن طلا به کار رفته به چشم میخورد.
کارگاه ریزپردازی آیات قرآن و قرآننویسی روی چوب هم کنجکاوی برانگیز است. خانم جوانی روی چوب افرا قلم میزند و توضیح میدهد که بسته به سختی و نرمی، چوبها برای این کار انتخاب میشوند.کارگاه ساخت بزرگترین قرآن مشبک فلزی جهان نیز بخشی از این نمایشگاه را بهخود اختصاص داده است که در آن قرآنها و پرندههای فلزی نیز به چشم میخورد.
کارگاه قطاعی، هنر کاغذبری را در نگارش قرآن در معرض دید عموم گذاشته و کارگاه معرقمنبت، منبتکاری آیات قرآن را نمایش میدهد. کمی جلوتر هنرمند جوانی مشغول پتهدوزی سوره قدر است. در ادامه کارگاه پتهدوزی، کارگاه معرق نی قرار گرفته و بعد از آن کارگاه معرق چوب؛ در این دو کارگاه هنرمندان با استفاده از نی و چوب آیات قرآن را به زیباترین شکل ممکن با هنر خود تصویر میکنند.کارگاههای مینیاتور، تشعیر و گل مرغ و قلمزنی فلز نیز از جمله کارگاههای جذاب این نمایشگاه است؛ مینیاتورهایی که در اطراف آیات قرآن نقش میبندند و گل مرغهایی که در کنار کلام خدا رنگآمیزی میشوند.
در کارگاه قلمزنی فلز، یک هنرمند شیرازی مشغول چکشزدن روی فلز است. کوزه و کاسههای قلمزنی شده و تابلوهای قلمزنی شده نیز در این کارگاه در معرض دید عموم گذاشته شده است.تذهیب به معنای زراندودکردن؛ در کارگاه تذهیب هنرمندان مشغول رنگآمیزی طرحها هستند. زراندود کردن، طلاکاری حاشیه قرآن و اشعار و مینیاتور و طرحهای گلومرغ همگی در هنر تذهیب میگنجند.
کارگاه خط نقاشی و خط ثلث؛ در این کارگاهها هنرمندان مشغول نگارش اسامی ائمه هستند. کارگاه خط نستعلیق با نمایش انواع قلم نی، کارگاه کتابت نسخ قرآن کریم با هنرمندانی که آیات قرآن را با خط خوش مینویسند، کارگاه خط کرشمه؛ نوعی از خط که به خاطر قوسهایی که در نحوه نگارش دارد این نام را بهخود گرفته است، کارگاه خط سفیر، کارگاه خوشنویسی لاتین قرآن کریم؛ در این کارگاه هنرمندانی جوان آیات قرآن را به لاتین با خط خوش مینویسند و کارگاه خط نقاشی که انواع بسمالله را روی بوم به نمایش گذاشته است.تابلوهایی از جنس کاشی هم اینجا به زیبایی کلام خدا را بهتصویر کشیدهاند.
نقشبرجستههای روی سفال در کارگاه سفالگری، سهم خود را از زیباتر کردن آیات قرآن به نمایش گذاشتهاند. در گوشهای از این کارگاه، دختر جوانی مشغول کار با چرخ سفالگری است.در کارگاه آینهکاری، هنرمندان با استفاده از آینه اطراف آیات را تزئین میکنند. در کارگاه کاشیکاری آیات قرآن را روی کاشی مینویسند. هنرمند جوانی در کارگاه نقاشی با رنگ روغن، مشغول طراحی چهره کودکی است که دست به دعا برداشته است. بوم بزرگ نقاشی در گوشهای دیگر، چهره دختر بچهای در حالی که کتاب قرآن را به دست گرفته، به زیبایی نمایش میدهد.به اینجا که میرسید، رواق هنرهای ایرانی به پایان رسیده و بوی غذا و نان و شیرینی خبر میدهد که وارد بخش سفره افطار اقوام ایرانی شدهاید.از همان ابتدای مسیر خوراکیها از نان و نوشیدنی و کباب تا ترشیجات و انواع آب میوهها میزبان شما هستند.
در گوشهای از این مکان، زن جوانی که لباس محلی کرمانشاهی به تن دارد نان تنوری میپزد. در همین غرفه آش جو و بژی هم میفروشند. زن جوان کرمانشاهی در حالی که شیرینیهای کوچک کرمانشاهی را در ماهیتابه زیر و رو میکند توضیح میدهد که بژی، شیرینی محلی کرمانشاهیهاست که از آرد، شکر، روغن، رازیانه، سیاه دانه و... تشکیل شده است. کمی آن طرفتر پسر و دختر جوانی، سوغاتی کردستان و کرمانشاه را در غرفهشان دارند؛ از کلاه و کیف و شال گرفته، تا بالش و کوسن و شال کمر.
چایخانه طهران قدیم در وسط فضای سفره افطار ایرانی با سماور بزرگی که در وسط چایخانه قرار دارد، هر رهگذری را به سمت خود میکشد. در این چایخانه، میزبانهایی که لباس محلی به تن دارند از شما با چای پذیرایی میکنند. وقتی مشغول نوشیدن چای هستید میتوانید نگاهی هم به پردههای نقالی که در اطراف چایخانه آویزان شده بیندازید. علاوه بر آن اگر مایل باشید در گوشه چایخانه مکانی برای عکاسی ترتیب داده شده که با لباس قاجاری از شما عکس میاندازند. اگر به سماور و قلیانهای قدیمی هم علاقه دارید میتوانید آنها را از این چایخانه خریداری کنید. بوی سمبوسه که به مشام میرسد معلوم است نزدیک غرفه اهالی جنوب کشور شدهایم. زنهای جنوبی در این غرفه با لباسهای محلیشان غذاهای محلی میپزند و با بویی که از این غذاها به راه میاندازند، برای آنها مشتری جذب میکنند. در این غرفه از ترشیجات هم غافل نشوید. انواع ترشی، آب آلبالو، آب لیمو، زغال اخته و... برای ترشیخورها مهیاست.
خلاصه که از سفره افطار اقوام ایرانی دست خالی و با شکم خالی بیرون نمیروید، اما پیشنهاد ما این است که قبل از ورود به این بخش موجودی خود را بررسی کنید که در انتها مجبور نشوید با جیب خالی روانه خانه شوید.کباب لقمه، باقالی، کنجد و شاهدانه، نان برنجی، بستنی و نسکافه و... همه و همه از انواع و اقسام در بخشهای دیگر این سفره منتظر شماست. این سفره افطار که به پایان میرسد در گوشهای از مسیر، هنرمندان جوانی که مشغول نقاشی روی یک تابلوی بزرگ هستند توجه شما را بهخود جلب میکنند. آنها مشغول نقاشی تابلوی طولانی مشبک راه بهشت هستند؛ یا ارحمالراحمین، بسمالله، اللهم لک صمت و علی رزقک... و با حاشیهای از زیباییهای طبیعت.
در این قسمت مسیر، به استخر بزرگ باغ موزه با آبنمای زیبای آن رسیدهاید که اگر ساعت از 10 و نیم شب گذشته باشد؛ در این بخش میتوانید به تماشای برنامه زنده با اجرای سید جواد هاشمی بنشینید. دور تا دور استخر صندلی چیده شده که البته اگر دیر بجنبید صندلی به شما نمیرسد و مجبورید در حاشیه محوطه، جایی برای نشستن پیدا کنید. شبهای شیدایی با حضور قاریان بینالمللی و مصری، گروه سرود لبنانی و هنرمندان کشورمان همراه با آیتمهای نمایشی، اجرای تواشیح، اجرای زنده موسیقی و... برای شما برنامهای مفرح و مناسب ایام ماه مبارک رمضان ترتیب داده است. چند نفر از هنرمندان بازیگر نیز هر شب چند دقیقهای میهمان این برنامه هستند.نمایش فوارهها، لیزرشو و پخش فیلم روی پرده آب با همراهی موسیقی و آتش از جمله بخشهای جذاب این ویژه برنامه است. علاوه بر آن هر شب مسابقهای نیز برگزار میشود و جوایزی به برندگان اهدا میشود... ساعت یک بامداد است و برنامه به پایان رسیده است. سفرهها کمکم جمع میشوند و رواق هنرهای ایرانی در آرامش و سکوت فرو میرود تا یک شب دیگر از شبهای ماه مبارک رمضان میزبان خانوادههای تهرانی باشد که این روزها زندگی شبانه را در پارکها و مکانهای فرهنگی و تفریحی شهرشان تجربه میکنند.
انتقال مفاهیم ارزشی با ابزارهای نوین
باغموزه دفاع مقدس، در شبهای شیدایی،علاوه بر شهروندان میزبان چهرههای سیاسی و شخصیتهای دفاع مقدس نیز بوده است؛ چهرههایی که ضمن تقدیر از اقدام شهرداری تهران در ساخت باغموزه دفاع مقدس، برنامههای شبانه فرهنگی آن را نیز ستودند.
محمدنبی حبیبی، دبیر کل حزب موتلفه اسلامی با شرکت در دهمین برنامه شبهای شیدایی گفت: انتقال تاریخ انقلاب، ضمانتی قطعی برای تداوم انقلاب اسلامی است.
حبیبی با حضور در باغموزه دفاع مقدس گفت: مسلما نسل فعلی در دوران جنگ حضور نداشته و حتی گاهی فرصت مطالعه وقایع دوران جنگ بهوجود نیامده است. از طرفی هم باید پذیرفت که اگر فداکاریهای رزمندگان در آن دوره بسیار سخت نبود، چیزی به اسم انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی باقی نمیماند.
او با اشاره به برنامههای شبهای شیدایی بهویژه خاطرهگویی از روزهای جنگ در باغموزه دفاع مقدس گفت: معتقدم زنده نگه داشتن خاطرات دوران جنگ نیاز مستمر و دائمی نه تنها نسل فعلی که نسلهای آینده انقلاب است چون اگر قرار باشد نسل فردا همتی نظیر آنچه فرزندان دفاع مقدس داشتند در مواقع بحران داشته باشد، دیدن و شنیدن آنچه در گذشته رخ داده از ضروریات است. یک اقدام فرهنگی و مذهبی وقتی تمامی سلیقههای جامعه را جذب میکند، نشان از موفقیت آن دارد. تفاوت سلیقه و اعتقادات مخاطبان در این مکان قابل مشاهده است و این اقدام سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران مورد توجه اقشار مختلف جامعه قرار گرفته که قابل تقدیر است.
امیدوارم مدیران دستاندرکار، موفق به برگزاری اینگونه برنامهها در دیگر نقاط کشور شوند و بینندههای این صحنهها به این نتیجه مهم برسند که نسل گذشته، وظیفه خود را به خوبی انجام داده و همان وظیفه برای تداوم باورهایمان بر عهده نسل کنونی است. معتقدم باید به وسیله هنر و تبلیغاتروز به جذب نسل جوان کشور پرداخت و استفاده از ظرفیتهای هنری اینچنینی بسیار شایسته است.
مردم از برنامههای قرآنی استقبال میکنند
حجتالاسلام و المسلمین سید مهدی خاموشی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نیز ویژهبرنامه «شبهای شیدایی» را برای ترویج مفاهیم دینی میان شهروندان مفید دانست. حجتالاسلام و المسلمین خاموشی گفت: اصل اجرای برنامه توسط سازمان فرهنگی-هنری، در شبهای ماه رمضان و اینکه جمعیت زیادی از مردم تهران در این مکان حضور دارند و در فضای باغموزه دفاعمقدس، از این برنامه و سایر برنامههای قرآنی و مفرح استفاده میکنند، بسیار مطلوب و خوب است و امیدواریم توفیقات این عزیزان بیش از این باشد. البته در جریان هستم که برنامههایی نیز در چند منطقه و پارک تهران در حال اجراست که درصورت امکان از آنها نیز بازدید خواهم کرد. قطعا در زمانه فعلی، باید استفاده از این فناوریهای پیشرفته را در دستور کار خود قرار دهیم. اینروزها توجه به هنرهای دیجیتال و نور و صدا و استفاده از فناوریهای نو برای تصویرگری، بسیار ضروری بهنظر میرسد.
دنیای امروز حتی برای تولیدات سینمایی به سراغ رئال و انیمیشن رفته و فیلمهای جدیدی که عرضهشده، ترکیبی از فناوریهای جدید است. خوشبختانه در باغموزه دفاع مقدس، بعضی از این پیشرفتهای تکنولوژیک گردآوری شده که بسیار بیننده را به وجد میآورد و توصیه من به شهروندان عزیز این است که حتما از این آبنمای تصویری در این مکان دیدن کنند. من به شهردار محترم و دستاندرکاران ساخت این باغموزه تبریک میگویم که ما را به این لحظات جذاب رساندند.
عضو هیأت امنای سازمان فرهنگی- هنری در پایان گفت: اگرکمیت و قوت برنامههای قرآنی بیشتر شود، مطمئن باشید در این صورت مردم استقبال شایانی خواهند کرد. در باور دستاندرکاران این برنامه هم نمیگنجید که وقتی جزءخوانی قرآن آغاز شود، مردم بنشینند و از برنامه استفاده کنند و اگر قرائت قرآن انجام شود، یکپارچه گوش باشند، اما این اتفاق اینجا رخ داد و امیدواریم که توسعه پیدا کند.
نمایش مضامین ارزشی و نشاط مردمی از ضرورتهای جامعه
حسین مظفر، رئیس شورای نظارت بر سازمان صداوسیما معتقد است برنامههایی همچون «شبهای شیدایی» میتواند متناسب با فضای ماهرمضان، بهخوبی فضای فراغت و آسودگی خاطر را برای شهروندان ایجاد کند.
وی درباره استفاده از فناوریهای نوین برای بیان و ترویج مفاهیم دینی و اسلامی به نسل جدید گفت: امروزه هنر در این میان حرف اول را میزند. طبیعی است که برخی از مضامین و ارزشها را با شیوههای سمعی و بصری و هنری بهتر میتوان در روح و جان تشنگان و شیفتگان ارزشها نهادینه کرد. برنامه «شبهای شیدایی» توانسته با استفاده از فناوریهای جدید، انعکاسدهنده ارزشهای دفاع مقدس برای نسل جوانی باشد که تشنه این مسائل است.
متأسفانه امکانات و ظرفیتهای جامعه که حوزه فرهنگ را هم شامل میشود بهصورت عادلانه، نه در تهران که حتی در کشور، توزیع نشده است. اما این ظرفیت در شورای اسلامی شهر تهران و سازمان فرهنگی- هنری وجود دارد که با استفاده از پارکها، فرهنگسراها و خانههای فرهنگ در سطح شهر، تا حدودی عدالت فرهنگی را برای شهروندان ایجاد کنند. خوشبختانه امسال برنامههایی در همه نقاط تهران، در حال اجراست که از فعالیتهای خوب سازمان فرهنگی- هنری به شمار میرود. برنامههایی چون «شب شیدایی» نشان داد که میشود چنین امکانی بهوجودآید که هم ارزشها حفظ شود و هم نشاط و شادی و بهجتافزایی برای جامعه ایجاد شود. یکی از مهمترین رسالتهای اصحاب هنر و رسانه و همه کسانی که مدیریت فرهنگی را برعهده دارند، پررونق نگهداشتن و پرنشاط کردن فضای عمومی جامعه در بستر ارزشها و آرمانهای اسلامی است.
اگر اعتقاد و باور در مدیریت فرهنگی باشد، میتوان فرهنگی را در جامعه گسترش داد که منادی ارزشها و آرمانهای دفاع مقدس باشد. این برنامه، نقطه شروع خوبی برای گامهای بلند بعدی است و این شور و نشاط و عشق و علاقه در کارگزاران این مجموعه دیده میشود.
استفاده از ابزارهای نوین برای انتقال مفاهیم دینی و ارزشی
محمدباقر ذوالقدر، مشاور رئیس قوه قضاییه و معاون حفاظت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه با اشاره به سلسله برنامههای «شب شیدایی»، استفاده از ابزارهای نوین برای انتقال مفاهیم دینی و ارزشی را مورد تأکید قرار داد. وی درباره تأثیر اینگونه برنامهها گفت: طبیعی است که اینگونه کارهای جمعی و با این تعداد جمعیت، در ایجاد وحدت عمومی و وحدت ملی مؤثر است. برنامههایی با این وسعت، بردش از کارهای محلی و ناحیهای بیشتر است. اما باید سعی شود که مفاهیم اصیل و ارزشی، بیشتر ترویج و تبلیغ شود. اگر مفاهیم ارزشی و دینی در بستر هنر و با محمل هنر، ارائه شود، طبعا اثرش بیشتر است ولی نباید به خاطر جلب مشتری، گرفتار کارهای سخیف شد و باید شیوههای بدیع از آموزههای دینی برای بیان مفاهیم ارزشی ارائه بشود. این فرمانده دوران دفاع مقدس، با اشاره به آن دوران اظهار داشت: دفاع مقدس سرشار از مفاهیمی است که جادارد به زبان نسل امروز ترجمه و تفسیر شود.
میتوان نمادهایی از دفاع مقدس را در محیطهایی که مردم حضور دارند قرار داد تا فضا، مردم و جوانان امروز را به آن مفاهیم و خاطرهها دعوت کند. فضای شهر باید ساکنان شهر را به مفاهیمی فراتر از رفتار روزمره و عادتهای روزمره دعوت کند؛ یعنی محیط شهر باید سطح فرهنگی جامعه را اعتلا دهد. ما میتوانیم حتی از نقل قطعاتی از بیانات و کلمات شهدای شناخته شده و پخش آنها استفاده کنیم که جاذبه هم دارد. جنگ بهدلیل وضعیت خاصی که داشت نیروهای خودش را خوب پرورش داد بهخصوص که جوانان مستعد، مسئولیت پیدا کردند و در جنگ ساخته شدند. اکنون نیروهایی که صاحب آن تجربیات هستند، در سایر عرصهها میتوانند ایفای نقش کنند. بعضی از آنها که وارد شدهاند نشان دادهاند که کاملا مسلط بر کار هستند. اینگونه افراد، بهنظر من از دستاوردهای ارزشمند دفاع مقدس هستند. بسیاری از مسئولان کشور، مستقیم یا غیرمستقیم درگیر جنگ بودند و این نشاندهنده این است که جنگ خیلی کادر برای انقلاب تربیت کرد. راه حل بسیاری از معضلات مدیریت کشور هم در استفاده از تجربیات دوران جنگ و مدیریت انقلابی است که در جنگ شکل گرفت و استفاده از کسانی که در جنگ آمدند فعالیت کردند. اگر از این تجربیات استفاده نشود کشور را از یک امکان بسیار ارزشمند که دیگر تکرار هم نمیشود، محروم کردهایم.