بیماری مصیبت است اما بیمار شدن در هرمزگان مصیبت واقعا بزرگی است. اگر بیمار نتواند در منطقه‌ای که زندگی می‌کند، به پزشک متخصص دست پیدا کند، با همان حال نزار باید به شهری یا حتی استانی دیگر برود، تا دردش تسکین یابد و بتواند به زندگی روزمره باز گردد. بسیاری از هرمزگانی‌ها از این استان جنوبی، به یزد در دل ایران می‌روند تا هم به پزشک مناسب دسترسی داشته باشند و هم هزینه‌های درمانی کمتری را بپردازند. تصور این‌که در قشم نشسته باشی و ناگهان قفسه سینه‌ات درد بگیرد و این درد آرام نگیرد تا این‌که به یزد یا شیراز برسی، تصور ناگواری است، اما بسیاری از اهالی قشم این تجربه را از سر گذرانده‌اند. اگر پزشکان به‌طور متناسب در کشور توزیع شده بودند یا پزشکان متخصص انگیزه داشتند تا به شهرهای دور و بد آب و هوا بروند، درد ناگهانی قفسه سینه یک شهروند قشمی نمی‌توانست مسیر زندگی او را تغییر دهد.
پزشکانی که در مناطق محروم و در روستاها فعالیت می‌کنند، با موانعی روبه‌رو هستند که هیچ‌گاه در زندگی پزشکان ساکن مراکز استان‌ها وجود نداشته است. برای مثال در هفته گذشته منوچهر مهرام، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین،اعلام کرد که از ابتدای سال حدود 25 پزشک از روستاهای استان خارج شده‌اند و توضیح داد: «پزشکانی که در مناطق روستایی حضور دارند، از محیط آموزشی وارد فضای کار شده‌اند، اما مجبورند با حقوق کم و شرایط سخت، خدمت‌کنند که این وضع نمی‌تواند چندان پایدار باشد.»
لرستان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از جمله استان‌هایی هستند که با کمبود پزشک روبه‌رویند. گفته‌های مجید صادقی، معاون درمان سازمان تامین اجتماعی استان لرستان، کاملا گویای بی‌علاقگی پزشکان به کار در مناطق محروم است: «استان لرستان در زمینه داشتن پزشک متخصص در رشته‌های قلب و عروق، ارتوپدی، نورولوژی، رادیولوژی و جراح عمومی مشکل دارد. متأسفانه در چند سال اخیر نه تنها پزشک متخصص قلب و عروق در استان افزایش پیدا نکرده بلکه از تعداد آنها نیز کم شده است. یک متخصص چشم نیز در سال گذشته به تیم پزشکی ما اضافه شد که به‌دلیل نبود امکانات در استان نماند.»
به گفته او کار جذب پزشک به التماس هم کشیده است. او در این باره می‌گوید: « ما در جذب جراح عمومی نیز مشکلات فراوانی داریم. حتی ما برای جذب جراح عمومی التماس هم کرده‌ایم که فایده‌ای نداشته است.» کمبود پزشک در مناطق محروم مختص به مناطق دور از پایتخت نیست. حتی در روستاهای اطراف شهرستان کرج هم، نبود پزشک در صدر فهرست مشکلات مردم منطقه قرار دارد. برای نمونه در منطقه آسارا با بیش از 50 روستا و یک شهر، پزشک عمومی دائم، پزشک متخصص، مرکز درمانی یا درمانگاه مجهز شبانه‌روزی و داروخانه وجود ندارد.
کهنوج بدون جراح عمومی
به گفته شاهرخ رامین، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، تعداد 70 هزار پزشک در ایران فعالیت می‌کنند، این در حالی است که طبق استانداردهای بین‌المللی، به‌طور متوسط باید به ازای هر
4هزار جمعیت، یک پزشک وجود داشته باشد. اگر روی کاغذ بخواهیم حساب کنیم، در ایران به ازای هر هزار نفر جمعیت یک پزشک وجود دارد، اما واقعیت این است که پزشکان در کشور یکنواخت توزیع نشده‌اند. در برخی استان‌ها چون کرمان به ازای هر 6 هزار نفر، یک پزشک وجود داردِِ که در همین استان هم در برخی شهرها چون جیرفت و کهنوج، وضع بدتر است. دکتر مسعود مطهری، رئیس سازمان نظام پزشکی کهنوج در گفت‌وگو با «همشهری» می‌گوید: «اکنون در 4 شهرستان منطقه کهنوج با حدود 370 هزار جمعیت، 51 پزشک فعالیت می‌کنند و هنوز 23 پزشک مورد نیاز است. محرومیت منطقه و در نظر نگرفتن حقوق کافی برای پزشکان در طرح پزشک خانواده و بدی آب و هوا از دلایلی است که پزشکان به کهنوج نمی‌آیند.» رئیس نظام پزشکی کهنوج خاطر نشان می‌کند که این منطقه یک بیمارستان و 4 مرکز بهداشت دارد که دارای جراح عمومی نیست و متخصص ارتوپد نیز هفته‌ای 3 روز در بیمارستان حضور دارد.» گاهی حقوق ناکافی و بدی آب و هوا، تنها مشکلاتی نیست که پزشکان را از کار در مناطق محروم، باز می‌دارد، زیرا برخی مواقع حتی نبود امنیت باعث شده است که پزشکان کمتر رغبتی برای دور شدن از مرکز داشته باشند. دکتر علیرضا مالکی رئیس سازمان نظام پزشکی استان سیستان و بلوچستان از نبود امنیت در مناطق حاشیه‌ای زاهدان سخن می‌گوید که مانع کار پزشکان در این نواحی می‌شود.
فرار بیماران
هرمزگان و بوشهر که در حاشیه خلیج‌فارس قرار گرفته‌اند نیز مشکلات فراوانی از نظر کمبود پزشک دارند. دکتر مهرداد کنجکاو، معاون پشتیبانی سازمان نظام پزشکی بندرعباس، در گفت‌وگو با «همشهری» می‌گوید: «در کل استان هرمزگان تنها 2 جراح ترمیمی وجود دارد. در شهرهایی چون میناب، جاسک و بندر لنگه در رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی کمبود پزشک کاملا مشهود است، چون اکثر پزشکان فوق تخصص و متخصص بیماری‌های خاص در تهران، شیراز، مشهد و اصفهان هستند و کمتر به استان‌های محروم می‌آیند.» به گفته او، کمبود پزشک متخصص باعث شده است که در هرمزگان پدیده «فرار مریض» رواج پیدا کند. فرار مریض به این معنی است که به‌دلیل کمبود پزشک و افزایش هزینه امور درمانی، بیماران ترجیح می‌دهند به شهرهایی بروند که هم درمان ارزان‌تر و هم هزینه زندگی در آنجا پایین‌تر باشد. استان یزد یکی از این استان‌هاست که بیماران ساکن استان‌های جنوبی به آنجا فرار می‌کنند.
دکتر کنجکاو می‌گوید: «در استان هرمزگان 10 ماه از سال هوا بسیار گرم است که تحمل این وضع برای پزشکان غیربومی طاقت‌فرساست. مکان‌های تفریحی فراوانی هم در استان وجود ندارد، اما می‌توانیم با برخی مشوق‌ها پزشکان را راضی نگه داریم. تنها راهکاری که می‌توان برای ماندگاری پزشکان در منطقه در نظر گرفت، مشوق‌های مادی است. برخی وام‌ها یا معافیت‌‌های مالیاتی، مشوق‌هایی هستند که می‌توان برای پزشکان مناطق محروم در نظر گرفت. اما این مسائل لحاظ نمی‌شود؛ مثلا از دو جراح ترمیمی استان، 40 درصد مالیات بر درآمد کسر می‌شود.» مشکل کمبود پزشک در جزایر جنوبی ایران، بسیار وخیم‌تر از استان‌های محروم است. معاون سازمان نظام پزشکی بندر عباس می‌گوید: «تعداد پزشکان در قشم با جمعیت مواج آن بسیار انگشت‌شمار است و در دیگر جزایر، به جز جزیره کیش، وضع از قشم هم بدتر است.»
