شاید دولتهای کرهشمالی و چین، هیچکدام این سفر را تایید نکنند اما رسانههای کرهجنوبی به نقل از مقامات دولتی این کشور اعلام کردهاند که قطار مخصوص رهبر کرهشمالی شبانه از مرز چین و کرهشمالی گذر کرده و وارد چین شده است. رهبر کرهشمالی که به ندرت سفر میکند، در استان جیلین چین از یک مدرسه راهنمایی دیدن کرده است. البته رسانهها و تحلیلگران کرهجنوبی عنوان کردهاند که کیم جونگ ایل به پکن نرفته اما اینگونه بهنظر میرسد که او با برخی از مقامات دولت چین دیدار کرده است.
زمان سفر کیم به چین از برخی جهات قابل توجه است؛ نخست اینکه کیم 3ماه پیش هم به چین سفر کرده بود. سفر دوباره کیم به چین آن هم در مدت زمانی کوتاه نسبت به سفر قبلیاش تا حدودی از عادات عجیب و غریب رهبر کرهشمالی به دور است. دوم اینکه کیم درست زمانی کشور را به مقصد چین ترک کرد که جیمیکارتر، رئیسجمهوری اسبق آمریکا با ماموریت مذاکره برای آزادی چند تبعه آمریکایی که بهطور غیرقانونی وارد خاک کرهشمالی شده بودند در پایتخت این کشور بهسر میبرد. پیشبینی میشد که کیم جونگ ایل با جیمی کارتر دیدار خواهد کرد و برخی از گزارشها هم حاکی از آن است که کارتر سفر خود را طولانیتر کرده تا کیم از چین بازگردد؛ اما چنین نشد.
در نهایت اینکه سفر کیم به چین در پی برخی اتفاقات غیرمعمول درخصوص کرهشمالی انجام شد. رخدادهایی نظیر حادثه مرموز سقوط یک هواپیمای کرهشمالی در شمال چین و بازگشت پاک پونگ جو، نخستوزیر اسبق کرهشمالی به بدنه دولت و همه این رخدادها درست زمانی رخ داده است که کیم بهزودی پسر خود را بهعنوان جانشین معرفی خواهد کرد.
بنابراین و با توجه به همه آنچه گفته شد، حدس و گمانهای زیادی درخصوص سفر اخیر کیم جونگ ایل به چین مطرح میشود؛ گمانهایی نظیر تلاش کیم برای جلب حمایت چین از انتقال قدرت و رهبری در کرهشمالی، درخواست از چین برای ارسال کمکهای اقتصادی بیشتر به کرهشمالی بهمنظور مقابله با تأثیرات توفان اخیری که کرهشمالی را درهمنوردید، مذاکره درخصوص تغییر استراتژی برای مذاکرات هستهای با گروه6، درخواست از چین برای ارسال کمکهای اضطراری بهداشتی یا مذاکره با مقامات چینی درخصوص چرخشی که کرهشمالی قصد دارد در آینده در سیاستهای اقتصادی و سیاست خارجی خود صورت دهد. ممکن است هدف کیم از سفر به چین یکی از این مسائل یا ترکیبی از دو یا چند مورد ذکر شده باشد اما تصمیم او برای خروج از کرهشمالی، آن همزمانی که جیمی کارتر، رئیسجمهوری اسبق آمریکا در پیونگ یانگ به سر میبرد، مسئله بسیار مهمی است.
سفر کارتر به کرهشمالی از چند ماه پیش برنامهریزی شده بود و در واقع سفر وی به کرهشمالی سفری غیرمنتظره نبود. از سوی دیگر درصورتی که کیم جونگ ایل تصمیم به خروج از کشور یا رفتن به سفر را اتخاذ کند، برای هفتهها یا ماههای قبل درخصوص آن برنامهریزی صورت میگیرد؛ برنامههایی نظیر اطمینان حاصل کردن از این مسئله که مبادا در خلال غیبت کیم در کشور، مسئله خاصی در کشور رخ دهد. بنابراین اینگونه بهنظر میرسد که کیم جونگ ایل به عمد زمانی را برای سفرش به چین درنظر گرفت که کارتر قرار بود در همان زمان به کرهشمالی سفر کند.
سفرهای خارجی کیم که البته به ندرت هم انجام میشود معمولا با هماهنگیهای بسیاری در عرصه اقتصادی و سیاست خارجی کرهشمالی همراه است. این هماهنگیها معمولا شامل هماهنگی با چین یا روسیه درخصوص اطمینان حاصل کردن از حمایت آنها میشود. اخیرا نشانههایی از پیونگ یانگ دیده میشود که ثابت میکند کرهشمالی تمایل دارد بهزودی به میز مذاکرات هستهای با گروه6 بازگردد. البته اگر چنین هم باشد، کیم نیازی برای سفرکردن به چین و دیدار با مقامات این کشور نداشت.
بنابراین ممکن است هدف از سفر کیم به چین دریافت تضمینهایی در مقابل تغییر موضع احتمالی کرهشمالی درخصوص غرق شدن ناو متعلق به کرهجنوبی در سالجاری باشد. با درنظر گرفتن حمایت چین از کرهشمالی و تأکید چین بر بیگناهی این کشور در غرق شدن ناو کرهجنوبی، پیونگ یانگ نیازمند این است که مواضعی محتاطانه اتخاذ کند تا مبادا پکن را برنجاند.
در هر صورت دلیل سفر کیم به چین هر چه که باشد، واقعیت این است که جیمی کارتر در پیونگ یانگ همچنان در انتظار بازگشت کیم از چین باقی ماند. او در سال1994، به کرهشمالی سفر و تلاش کرد تا به نوعی، مناقشه اتمی بر سر سلاح هستهای کرهشمالی را که آمریکا را بر آن داشته بود تا به این کشور حمله هوایی کند،آرام کند. سفر کارتر به کرهشمالی در آن زمان همچنین زمینه دیدار و مذاکره میان رهبر وقت کرهشمالی و رهبر وقت کرهجنوبی را فراهم کرد.
اگرچه معلوم نیست که کارتر این بار نیز بتواند مانند بار قبل تغییری در رفتار رهبر کرهشمالی صورت دهد اما برای آنها که با کرهشمالی و رفتار و عادات غیرمعمول رهبر آن آشنایی دارند، روشن است که رفتارهای کنونی کیم جونگ ایل نیز به نوعی خارج از قواعد و عادات مرسوم او است.
کرهشمالی در جریان شورایعالی خلق کشور که 3 ماه پیش برگزار شد، تغییراتی سیاسی را بهخود دید. براساس این تغییرات، نخستوزیر و وزرای برق و غذا تغییر کردند. اما اتفاق مهم این بود که برادرزاده کیم جونگ ایل، ژانگ سونگ تائک، ترفیع مقام گرفت و بهعنوان معاون رئیس کمیسیون دفاع ملی کرهشمالی منصوب شد.3 ماه پیش پس از آنکه رهبر کرهشمالی به چین سفر کرد و پس از بازگشت اعلام شد که جلسه شورایعالی خلق کره برگزار خواهد شد، بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند که خبری مهم از این شورا بیرون درز کند که همین اتفاق نیز افتاد.
در نگاه نخست به تغییرات انجامشده در عرصه سیاسی کرهشمالی، باید گفت که 2نکته مهم وجود دارد؛ نخستین تغییر در حوزه اقتصاد ( غذا و برق) انجام شده است. بهنظر میرسد که رهبری کرهشمالی قصد دارد توجه ویژهای را به موضوع اقتصاد معطوف کند. اما نکته دوم مربوط به برنامه رهبری کرهشمالی برای انتخاب جانشین کیم جونگ ایل است.
اگرچه کرهشمالی کشوری است که بهعلت ساختار بسته آن نمیتوان تحلیلی دقیق از سیاستهای داخلی آن ارائه کرد اما گاهی اوقات میتوان از طریق بررسی دقیقتر انتصابهایی که در عرصه سیاسی این کشور انجام میشود، به برخی از اولویتهای اقتصادی این کشور پی برد. پاک پونگ جو که مدیر صنعتی بسیار باتجربهای بود و تکنوکراتی بود که در سال 2003 به نخستوزیری رسید تمامی توجه خود را بر صنایع سنگین معطوف کرده بود. اما جانشین او کیم یونگ ایل نگاهی گستردهتر داشت. او نه تنها تلاش کرد تا صنایع داخلی را قدرتمندتر کند بلکه تلاش کرد تا صنایع صادرکننده کشور را نیز توسعه دهد.
اما انتصاب برادرزاده کیم جونگ ایل بهعنوان معاون رئیس کمیسیون دفاع ملی کرهشمالی نشاندهنده این واقعیت است که برادرزاده ایل در پس پرده همه مانورهای سیاسیای که قرار است در آینده درخصوص جانشینی کیم جونگ ایل انجام شود، قرار خواهد گرفت. البته هنوز معلوم نیست که کدامیک از پسران ایل جای او را خواهند گرفت اما بهنظر میرسد که ایل از هماکنون خود را برای آن زمان آماده میکند. ترفیع مقام ژانگ سونگ تائک، برادرزاده ایل، بهعنوان یکی از اعضای خانواده رهبری کرهشمالی همچنین موجب خواهد شد تا رویکرد تمامیتخواهانه رهبری کرهشمالی حفظ شود. با توجه به شایعات و اطلاعاتی که درخصوص احتمال جانشینی جوانترین پسر ایل به جای او یعنی کیم جونگ اون مطرح است، بسیار مهم است که حمایت بسیار قدرتمندی از سوی بخشهای مهم دولتی و نظامی پشت سر رهبری کرهشمالی باشد.