این انتقال سریع فرصت استخدام وکیل و صحبت با ناظران حقوق بشر را از بازداشت‌شدگان گرفت و به آنها اجازه نداد مسئله بازداشت خود را در دادگاههای آمریکا طرح کنند اما در عوض 2 سال دیگر به سیا فرصت داد که در پایگاه‌های سیاه خود آنها را تحت بازجویی قرار دهد. بسیاری عقیده دارند اگر آنها فقط 3 ماه دیگر در گوانتانامو می‌ماندند امکان دستیابی به وکیل و ناظران حقوق بشر را پیدا می‌کردند.
جاناتان هافتز، استاد حقوق دانشگاه استون هال، که تا به حال دفاع چند نفر از متهمان تروریسم را به عهده داشته است، می‌گوید: تمام این کارها حقه‌ای از سوی مقام‌های آمریکا بود تا افراد بازداشت‌شده را از دید دادگاه مخفی کنند.
انتقال این افراد از زندان گوانتانامو نشان می‌دهد که دولت جورج بوش از اینکه دیوان عالی آمریکا برنامه این بازداشت‌های غیر قانونی را افشا کند تا چه حد نگران بوده است. این کار همچنین پافشاری دولت بوش برای دور نگه داشتن متهمان تروریسم از نظام قضایی آمریکا را نشان می‌دهد.
حال که چند سال از آن زمان گذشته، میراث آن برنامه تلاش‌های دولت باراک اوباما را که قصد دارد تروریست‌های مربوط به حادثه 11 سپتامبر را پای میز محاکمه بکشاند، با مشکل مواجه کرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس به تازگی با استفاده از سوابق پرواز‌ها و مصاحبه با مقامات پیشین و کنونی آمریکا و همچنین افرادی که با برنامه بازداشت سیا آشنایی دارند، در حقیقت معمای ورود زندانیان به گوانتانامو و خروج ناگهانی آنها را از آنجا حل کرده است. البته همه مقام‌های دولتی آمریکا تنها به شرط آنکه نامشان فاش نشود حاضر به گفت‌وگو با این خبرگزاری شدند. گفته می‌شود در خصوص انتقال زندانیان تنها با مقامات بلندپایه کاخ سفید، وزارت دادگستری، پنتاگون و سیا مشورت شده و این کار آنچنان محرمانه صورت گرفته است که حتی بسیاری از افراد نزدیک به برنامه بازداشت سیا از آن بی اطلاع بودند. جورج لیتل، سخنگوی سیا، اکنون می‌گوید: آنچه به‌اصطلاح پایگاه‌های سیاه خوانده می‌شود و همچنین روش های پیشرفته بازجویی که البته با راهنمایی وزارت دادگستری مدیریت می‌شدند، قضیه‌ای مربوط به گذشته است.
واقعیت این است که پیش از سحرگاه 24 سپتامبر 2003، یک بوئینگ سفیدرنگ بدون هیچ علامت مشخصه‌ای در خلیج گوانتانامو به زمین نشست. حداقل 4 عامل القاعده(یکی از بزرگ‌ترین شکارهای سیا تا آن زمان) به نام‌های ابو زبیده، عبدالنشیری، رمزی بن الشیبه و مصطفی الهوساوی سوار آن شدند.
بن الشیبه و الهوساوی به طرح حملات 11 سپتامبر کمک کرده بودند. النشیری مغز متفکر انفجار ناوشکن USS Cole در سال 2000 و ابو زبیده تسهیل‌کننده سفر نیروهای القاعده بود. این تروریست‌ها چندین ماه را در زندان‌های آن سوی اقیانوس سپری کردند و در این مدت خشن‌ترین شیوه‌های بازجویی در تاریخ آمریکا درباره آنها اجرا شد. اواخر تابستان 2003، سیا به این نتیجه رسید که آنها دیگر چیزی برای گفتن ندارند. حالا مقام‌های آمریکا دیگر نیازی به تداوم بازجویی‌ها نداشتند و در جست‌وجوی محلی برای نگهداری آنها بودند. به عقیده مقام‌های ارشد کاخ سفید، پایگاه دریایی ایالات متحده در گوانتانامو محل مناسبی بود.
بوش 6 نفر از این افراد را برای آنکه در آنجا محاکمه نظامی شوند انتخاب کرده بود و یک دادگاه منطقه‌ای هم به اتفاق آرا حکمی صادر کرد که بر اساس آن، این بازداشت‌شدگان اجازه دستیابی به دادگاههای آمریکا را نداشتند. سیا جدای از زندان اصلی خلیج گوانتانامو، زندانی جدید به نام استرابری فیلدز (مزارع توت فرنگی) در آنجا ساخته بود. در این بین شبکه زندان‌های سازمان سیا در آن سوی اقیانوس در حال تغییر و تحول بود. یک زندان در تایلند به نام کتز آی(چشم گربه) در دسامبر 2002 بسته شد. سیا در پاییز 2003 آماده می‌شد زندانش را در لهستان تعطیل و زندانی جدید در رومانی ایجاد کند. بازرسان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران مرتب سؤال می‌کردند و به همین خاطر سیا مجبور بود زندانیانش را جابه‌جا کند.
هواپیمای حامل زندانیان از 5 زندان سیا در افغانستان، لهستان، رومانی، مراکش و گوانتانامو سر در آورده بود که البته سوابق آن در اسناد و مصاحبه‌ها موجود است. نقشه پرواز بسیار ضعیف طراحی شده بود و بعضی در سازمان سیا با حالت تمسخر آن را به بازی ساده‌ای تشبیه می‌کنند که خیلی راحت برنامه این سازمان را برای خارجی‌ها فاش کرد؛ 5 توقف در 5 زندان سری. دفترچه‌های پرواز به دست مقامات اروپایی که برنامه سیا را بررسی می‌کردند، تنظیم می‌شد. برنامه پرواز از کابل شروع شد.
سیا در آنجا الهوساوی را از زندان سری سالت پیت(گودال نمک) سوار هواپیما کرد. بوئینگ 737 سپس به ژیمانی در لهستان پرواز کرد و در آنجا یک تیم از سازمان سیا خالد شیخ محمد را که مغز متفکر حادثه 11 سپتامبر بود با این هواپیما به زندانی جدید با نام رمز بریتلیت در بخارست، پایتخت رومانی برد. مقصد بعدی، رباط در مراکش بود. مراکشی‌ها در آنجا یک مرکز بازجویی را اداره می‌کردند که مورد استفاده سیا بود. ساعت 8:10 بعد ازظهر 23 سپتامبر 2003 بوئینگ 737 از یک باند پرواز در رباط به هوا بلند شد. مسافران آن الهوساوی، النشیری، ابو زبیده و بن الشیبه بودند. ساعت یک بامداد روز بعد، هواپیما در گوانتانامو به زمین نشست.
در استرابری فیلدز (زندان جدید گوانتانامو) دیگر مثل پایگاه‌های سیاه آن سوی اقیانوس از روش‌های خشن بازجویی و شکنجه خبری نبود. این زندان در واقع تنها محلی برای نگهداری تعدادی از عناصر کلیدی حملات 11 سپتامبر به حساب می‌آمد که منتظر محاکمه بودند. مدت زیادی از استقرار این متهمان نگذشته بود که اوضاع شروع به تغییر کرد. ماه نوامبر دیوان عالی آمریکا موافقت کرد مسئله اقامه دعوای زندانیان گوانتانامو در دادگاههای آمریکا را بررسی کند. دولت آمریکا سال‌ها از پیش آمدن چنین موضوعی نگران بود. در سال 2001 دو نفر از حقوقدانان وزارت دادگستری به نام‌های پاتریک فیلبین و جان یو طی یادداشتی اعلام کردند ممکن نیست دادگاه‌ها چنین حقی برای این زندانیان قائل شوند.
آنها هشدار دادند اگر چنین امری محقق شود زندانیان می‌توانند از بدرفتاری آمریکا و غیر قانونی بودن تشکیلات دادگاه نظامی شکایت کنند. نانسی هلندر، وکیل النشیری می‌گوید: مشخص بود دولت ترسیده بود آنچه بر سر زندانیان آمده فاش شود. اگر دیوان عالی به زندانیان اجازه اقامه دعوی زندانیان گوانتانامو را می‌داد مسئله‌ای ناگوارتر برای سیا پیش می‌آمد؛ تمام برنامه‌های سری این سازمان در رابطه با متهمان تروریسم بر ملا می‌شد. ابو زبیده و النشیری می‌توانستند به وکلایشان بگویند چگونه در تایلند شکنجه شدند. آنها را روی سطحی صاف می‌خواباندند و صورتشان را با پارچه‌ای پوشانده و روی آن آب می‌ریختند؛ طوری که فرد احساس خفگی کند. ممکن بود النشیری بگوید که چگونه در زندان سیا در لهستان با مته به جانش می‌افتادند و اسلحه خالی روی سرش می‌گذاشتند.
یکی از مقامات آمریکایی که از برنامه سیا آگاه بود هنگامی که وضعیت حقوقی دولت را تجزیه و تحلیل می‌کرد به شرط آنکه نامش فاش نشود، گفت: هر تلاشی که موجب شود این زندانیان با افرادی خارج از حیطه دولت ملاقات کنند محکوم به شکست است.
اوایل مارس 2004 دیوان عالی انباشته از مدارک قانونی شد و این مرجع اعلام کرد که جلسه بیان اظهارات اولیه در ژوئن برگزار خواهد شد. بعد از آن تصمیم‌گیری خواهد شد و همه افراد حاضر در زندان گوانتانامو- چه سری و چه غیر سری- تحت پوشش قرار خواهند گرفت.
غروب 27 مارس، یک جت گلف استریم از گوانتانامو به هوا بلند شد. این هواپیما صبح روز بعد در رباط به زمین نشست. دیوان عالی آمریکا 28 ژوئن طی حکمی اعلام کرد که زندانیان باید به دادگاههای آمریکا دسترسی داشته باشند اما پیش از آن، سیا یک بار دیگر ابوزبیده، النشیری و دیگر زندانیان را در پایگاه‌های سیاه خود در نقاط مختلف دنیا پخش کرده بود.
2 سال بعد هنگامی که واشنگتن پست از این برنامه پرده برداشت، بوش دستور داد زندانیان از پایگاه‌یهای سیاه منتقل شوند. 14 زندانی(از جمله 4 نفری که از آنها یاد شد)که چند سال پیش در گوانتانامو به سر می‌بردند دوباره به آنجا منتقل شدند. آنها از آن زمان تاکنون در آنجا به سر می‌برند. چهار زندانی مورد نظر ما در دومین سفر خود به گوانتانامو اکنون چیزی را به دست می‌آوردند که چند سال قبل، پیش از آنکه پنهانی از آنجا منتقل شوند، می‌توانستند به آن دست یابند. 6 سپتامبر 2006 بوش هنگام سخنرانی در کاخ سفید اعلام کرد: کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در حال دریافت اطلاعات از دستگیری این افراد است و همچنین فرصت خواهد یافت تا با آنها ملاقات کند. آنهایی که متهم به جنایت هستند اجازه خواهند یافت با کمک وکیل، دفاعیه خود را تنظیم کنند و همچنین آنها را به عنوان مجرم محاکمه نخواهند کرد.
آسوشیتدپرس
