درباره ایدز بیشتر بدانیم

در صورتیکه با افراد آلوده به ویروس ایدز (اچ.آی.وی مثبت) مواجه می‌شویم، با آنان مانند یک "بیمار" و نه مانند یک "مجرم" رفتار کنیم. دکتر مکس اسکس Dr. Max Essex (رئیس بخش بیماریهای عفونی دانشگاه هاروارد و کاشف بیماری ایدز) معتقد است که عدم آگاهی افراد به خصوص جوانان از راههای انتقال " اچ.آی.وی "، شانس ورود این ویروس به بدن آنها را بالا برده و شیوع این بیماری را در جامعه افزایش می‌دهد. هیچ تفاوتی ندارد که این اشخاص به چه طبقه ایی تعلق داشته باشند. مهم آلوده نشدن و پیشگیری است. در این مقاله نگاهی به آنچه که ایدز می نامند، تاریخچه و آمار بین‌المللی آن خواهیم داشت.

HIV اچ.آی.وی چیست؟
HIV اچ.آی.وی مخفف "Human Immunodeficiency Virus "به معنی "ویروس نقص ایمنی انسان" یا به عبارتی ویروس مولد بیماری ایدز است. ویروس ، یک ذره زنده خیلی کوچک است که می‌تواند تکثیر و پخش شود اما برای زندگی نیاز به موجود زنده دیگری دارد. وقتی ویروس، سلولی را آلوده کند شروع به تکثیر در داخل آن سلول می‌کند که در نهایت منجر به آسیب آن سلول می‌شود.

انسان می‌تواند توسط فرد دیگری که به اچ.آی.وی مبتلا است آلوده شود و او نیز می‌تواند بقیه افراد را آلوده کند و بر این اساس اچ.آی.وی منتشر می‌شود.
(سیستم ایمنی، گروهی ازسلولها و ارگانها هستند که بدن را در برابر ویروسها و عفونتها محفاظت می‌کنند.)

ایدز AIDS چیست؟
ایدز (AIDS) مخفف Acquired Immune Deficiency Syndrome به معنی سندرم نقص ایمنی اکتسابی است.

وقتی سیستم ایمنی آسیب می بیند، نه تنها در برابر ویروس اچ.آی.وی بلکه به نسبت به بقیه ویروس ها هم آسیب پذیر می‌شود. این ویروس بقدری سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند که دیگر قادر به از بین بردن میکربها و ویروسهایی که قبلاً برایش ساده بود، نیست.

لذا با گذشت زمان، افراد آلوده به اچ.آی.وی بیشتر و بیشتر رنجور و ناتوان می‌شوند. در واقع زمانی که فرد آلوده به ویروس اچ.آی.وی می شود، تعداد سلولهای ایمنی باقیمانده در بدن او از حد معینی کمتر می شود، در این شرایط بیمار مبتلا به بیماری ایدز در نظر گرفته می شود.
ایدز یک مرحله کاملاً جدی است که بدن، دفاع بسیار کمی در برابر انواع عفونتها دارد. نکته مهم این است که هر فرد آلوده به ویروس اچ.آی.وی، الزاما مبتلا به ایدز نمی باشد اما در طول مدت آلودگی خود، می تواند دیگران را آلوده کند.

تبدیلHIV به ایدز
وجود ویروس مولد اچ.آی.وی، مرحله قبل از ابتلای فرد به بیماری ایدز است. به این معنی که به محض ورود این ویروس به بدن انسان، حدود ۱۴۰۰سلول دفاعی بدن به مرور زمان می میرند. بررسی ها نشان داده که در این وضعیت به طور متوسط میزان مرگ این سلولها سالانه ۷۰ تا ۱۰۰ عدد است.

بدون درمان دارویی، بطور متوسط طی 10 سال آلودگی به ویروس اچ.آی.وی به سمت ایدز پیش می‌رود که البته این مدت 10 سال برای فردی است که تغذیه مناسبی دارد. اما فردی که در منقطه فقیرنشین است و بخوبی تغذیه نمی‌شود ممکن است بسیار سریعتر به سمت ایدز و نهایتاً مرگ پیش برود.

درمان دارویی ضد ویروس می‌تواند مدت زمان بین آلودگی با اچ.آی.وی و شروع ایدز را طولانی تر کند. داروهای جدیدی بولید شده‌اند که با مصرف آنها، فرد آلوده به اچ.آی.وی می‌تواند مدت زمان طولانی قبل از ایجاد ایدز زندگی کند.

اما این دارو‌ها بسیار گران و کمیاب بوده و در بسیاری از کشورهای فقیر در دسترس نیست و آلوده شدگان در این کشورها٬ سریعتر به سمت مرگ پیش می‌روند.

راههای انتقال HIV
بیماری ایدز٬ مسری و بسیار خطرناک است و در تمام جهان وجود دارد. برای محافظت در برابر ایدز لازم است که از راههای انتقال و ابتلا اچ.آی.وی آگاهی پیدا کرد. این اطلاعات برای سلامتی شما و دیگران بسیار مهم و با ارزش است.

اچ.آی.وی هنگامی منتقل می‌شود که مقدار کافی از این ترشحات به بدن فردی برسد. راههای انتقال شامل:

1- داروهای تزریقی
2- تماس با خون فرد آلوده
3- استفاده از محصولات خونی آلوده
4- پیوند اعضا و یا بافت آلوده
5-رابطه جنسی بدون محافظت با فرد آلوده
6- سرایت از مادر حامله آلوده به جنین در داخل رحم و یا از شیرمادر آلوده به کودک

راههای شناسایی ویروس
برای شناسایی وجود این ویروس در بدن دو راه وجود دارد. روش اول ردیابی مستقیم آن، با استفاده از فناوری پیشرفته آزمایشگاهی و فنی پیچیده به نام پی سی آر(PCR) است.

گرچه این روش تنها ۵ روز پس از ورود ویروس به بدن قادر به شناسایی آنست، اما به دلیل گرانی و پیچیده بودن معمولاً به عنوان روش شناسایی استاندارد اولیه مورد استفاده قرار نمی گیرد.

روش دوم که به طور گسترده جهت شناسایی افراد آلوده به کار می رود الیزا (Elisa ) نام دارد، که بر اساس حضور غالب سیستم دفاعی بدن، به دنبال برخورد با ویروس مولد می گردد. این روش ارزان قیمت بوده و نیاز به فنون آزمایشگاهی پیشرفته ندارد.

اما متاسفانه ۳ تا ۶ ماه طول می کشد تا سیستم دفاعی بدن از ورود ویروس آگاه شود.

علائم بیماری ایدز
با کاهش قدرت سیستم دفاعی٬ به مرور زمان بدن آماده ابتلا به عفونتها و سرطانهایی می شود که به طور معمول در مردم عادی دیده نمی شوند، این بیماریها بصورت بیماریهای ریوی، اسهال های شدید و مزمن،‌ تبهای طولانی، کاهش وزن،‌ اختلالات شخصیتی،‌ بیماریهای مغزی و پوستی خود را نشان می دهند و درنهایت منجر به مرگ فرد مبتلا خواهد شد.

علائم آلودگی با اچ.آی.وی بسیار پیچیده است و دارای مراحل مختلفی است. الزاماً همه علائم در افراد آلوده مشاهده نمی شود. مراحل آن عبارتند از:
1. مرحله عفونت اولیه
2. مرحله بدون علامت بالینی
3. مرحله علامتدار عفونت
4. مرحله پیشروی از اچ.آی.وی به ایدز

مرحله اول: چند هفته طول می‌کشد و معمولاً با یک حالت شبیه سرماخوردگی که بلافاصله بعد از عفونت رخ می د‌هد، همراه است.
این حالت شبیه سرماخوردگی گاهی اوقات تحت عنوان حالت seroconversion یاد می‌شود و با علائمی نظیر تب، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر می شود.

از هنگام ورود ویروس ایدز تا دریافت نتیجه مثبت آزمایش ها مبنی بر وجود این ویروس در بدن فرد حدود 2 تا 12 هفته و گاهی تا 16 ماه طول می کشد. این مدت را دوره پنجره می نامند.

مرحله دوم: بطور متوسط 10 سال طول می‌کشد و همانطور که از نام این مرحله پیدا است، هیچ علامتی ندارد هرچند ممکن است غدد متورم لنفاوی هم وجود داشته باشند. سطح اچ.آی.وی در محیط خون به میزان بسیار پائینی کاهش می‌یابد ولی بیماری همچنان مسری است و آنتی بادی اچ.آی.وی در خون قابل ارزیابی است.

مرحله سوم: با گذشت زمان، سیستم ایمنی بدن توان خود را از دست می‌هد. اچ.آی.وی قوی تر شده و آلوده کنندگی‌اش تشدید می‌شود. با ایجاد نقص در سیستم ایمنی بدن، علائم بوجود می‌آیند که در آغاز بسیاری از آنها خفیف هستند. ولی با تحلیل مستمر سیستم ایمنی بدن، علائم تشدید می‌شوند.

مرحله چهارم: با آسیب بیشتر سیستم ایمنی، بیماری رو به وخامت می‌رود تا اینکه تشخیص ایدز مطرح می شود. اگر چه فرد با اچ.آی.وی مثبت می‌تواند بشدت بیمار باشد ولی تشخیص ایدز نداشته باشد.

درمان ایدز
هنوز هیچ درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد. تنها درمانهای دارویی ضد ویروس وجود دارد که پیشرفت اچ.آی.وی به سمت ایدز را آهسته‌ تر می کند و در این حالت فرد چند سال می‌تواند زندگی سالمی داشته باشد.

متاسفانه بسیاری از افراد گمان می‌کنند که برای ایدز درمانی وجود دارد به همین دلیل آنها با احساس امنیت در عدم رعایت ایمنی ریسک بیشتری می کنند.

برخی موارد افراد از ایدز بهبود می‌یابند ولی اچ.آی.وی برای سالها در بدن آنها زندگی می‌کند. به همین دلیل این افراد مجبورند برای تمام عمر روزانه داروهای قوی مصرف کنند که گاهی با عوارض جانبی ناخوشایند همراه است.

در واقع هنوز هیچ راهی برای درمان قطعی اچ.آی.وی بوجود نیامده است و تا این لحظه تنها راه ایمن باقی ماندن، آلوده نشدن است.

راههای عدم انتقال اچ.آی.وی
دانستن روشهایی که از آن طریق اچ.آی.وی انتقال نمی یابد، بسیار مناسب و سودمند خواهند بود زیرا موجب می شود که افراد نگرانیهای بی مورد خود را در مورد ابتلا به عفونت اچ.آی.وی را کنار بگذارند.

- این عفونت از طریق تماسهای معمول دست دادن ، بغل کردن، درآغوش گرفتن، عطسه، سرفه، تماس داشتن دراتوبوس یا قطار و وسایط نقلیه انتقال نمی یابد.

- اچ.آی.وی از طریق نیش حشرات و یا تماس با حیوانات منتقل نمیشود. اچ.آی.وی در بدن حشرات قادر به زیست نیست، بنابراین بر اثر گزش حشرات مانند پشه ، فرد به عفونت اچ.آی.وی مبتلا نخواهد شد.

-  بر اثر پوشیدن لباس در فروشگاهها ،‌ لمس دستگیره های در، پول و یا اشیائی که افراد مبتلا به آنها دست می زنند، عفونت اچ.آی.وی را منتقل نمی کند.

- استفاده شریکی از تلفن٬ وسایل حمام٬ توالت‌های عمومی٬ نوشیدن آب از شیر آب و یا شنا در استخری که افراد مبتلا به نیز در آن شنا کرده اند نیز باعث مبتلا شدن فرد نمی شود.

- استشمام بوی خون فرد مبتلا و خوردن از غذایی که فرد مبتلا از آن خورده باشد نیز افراد سالم را مبتلا نمی سازد. حتی به طور مشترک غذا خوردن، استفاده از لوازم آشپزخانه یکدیگر، وسایل آرایش تاکنون موجب ابتلا افراد به اچ.آی.وی نشده است.

- تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر سرایت اچ.آی.وی از کودکان مبتلا به دیگر همکلاسانش بر اثر تماس های غیر جنسی به دست نیامده است و حتی کارمندانی که مبتلا به این ویروس هستند با تماسهای غیر جنسی موجب ابتلا دیگر افراد نخواهند شد .

بیشترین افراد در معرض خطر
  ـ کسانی‌ که از پیوند‌های متعدد و دیالیز مکرر استفاده می‌‌کنند و رعایت احتیاط ‌های همه جانبه را نمی ‌کنند.

- معتادین تزریقی که از سرنگ و سوزن مشترک استفاده می‌کنند.

- همسران افراد مبتلا

- شرکای جنسی افراد مبتلا

- افراد دارای شرکای جنسی متعدد

- افراد خود فروش

- همجنس گرایان

- خالکوبی‌های دست جمعی

- مبتلایان به بیماریهای آمیزشی و افراد مبتلا به زخم‌های تناسلی

- رانندگان عبوری‌ از مرزها

- مهاجرت جوانان برای کار

آمار ایدز زنان جوان در سطح بین‌الملل
حدود نیمى از افراد بالغ مبتلا به ایدز جهان را زنان جوان تشکیل می دهند. این آماری است که به گزارش سازمان ملل متحد در روز جهانى ایدز (اول دسامبر برابر با ۱۱ آذر ماه) انتشاریافته است.

در این اطلاعیه آمده است، تعداد افراد که در تمامى مناطق جهان حامل ویروس بیمارى ایدز هستند به بیش از  ۳۷ میلیون و۲۰۰ هزار نفر رسیده که نیمى از آنان را زنان بین سنین ۱۵ تا ۴۹ سال تشکیل مى دهند.

همچنین در این گزارش آمده است ۶۰ درصد از زنان بالغ یعنى ۱۳ میلیون و۳۰۰ هزار زن ناقل ویروس ایدز هستند. این در حالى است که خدمات جلوگیرى انتقال اچ.آی.وی از مادر به کودک به زنانى که ارائه شده ۷۰ درصد افزایش داشته و تعداد مردانی که درمان ضد ویروس دریافت مى کنند ۵۶ درصد افزایش داشته اند.

با وجود بهبود وضعیت، پوشش پیشگیرى و درمان هنوز در بسیارى از مناطق نابرابر است. حدوداَ یک نفر از هر پنج نفر به خدمات پیشگیرى اچ.آی.وی در کشورهاى کم درآمد یا با درآمد متوسط دسترسى دارد.

همچنین در این گزارش آمده است، زنان از نظر فیزیکى نسبت به مردان آسیب پذیرتر هستند، انتقال اچ.آی.وی از مرد به زن در زمان آمیزش جنسى دو برابر بیشتر از زن به مرد است. براى بسیارى از زنان کشورهاى در حال توسعه، طرح مسائلی چون پیشگیری ، پرهیزکارى، وفادار ی، کاهش شرکاى جنسى و استفاده از کاندوم کافى نیست.

دکتر پیتر پیوت مدیر اجرایى سازمان ملل متحد ایدز UNAIDS در این زمینه می گوید: " اگر بخواهیم روند گسترش بیمارى ایدز را معکوس کنیم، نیاز فوری به خط مشى هایى که نابرابرى جنسیتى را حل کند، داریم.

همچنین، باید اقدام قاطع براى جلوگیرى از خشونت علیه زنان، تضمین دسترسى به حق تملک و ارث، آموزش اساسى و فرصت هایى براى استخدام دختران و زنان ایجاد کنیم."

آمار ایدز در جهان معاصر

تعداد افرادی که با ایدز زندگی می‌کنند:

- بزرگسالان بین 37.2 تا 41.7 میلیون نفر

- زنان بین 16.3 تا 19.5 میلیون نفر

- کودکان (زیر 15سال) بین 2.0 تا 2.6 میلیون نفر

- جمع کل بین 35.9 تا 44.3 میلیون نفر

تعداد افرادی که به تازگی به ایدز آلوده شده اند:

- بزرگسالان بین 3.7 تا 5.7 میلیون نفر

- کودکان (زیر 15سال) بین 570.000 تا 750.000 نفر

- جمع کل بین 4.3 تا 6.4 میلیون نفر

تعداد افرادی که در اثر ایدز فوت کرده اند:

- بزرگسالان بین 2.3 تا 2.9 میلیون نفر

- کودکان (زیر 15سال) بین 600.000 تا 460.000 نفر

- جمع کل بین 2.8 تا 3.5 میلیون نفر

شیوع بیماری در جهان
میزان صعود یا نزول شیوع این بیماری در مناطق مختلف جهان متفاوت است. آمریکا، اروپا، استرالیا و تایلند با اقداماتی که در حوزه پیشگیری انجام داده اند، نمودارشان در وضعیت خط صاف قرار گرفته است. یعنی مدتی است که آمار مبتلایان تغییر زیادی نمی کند. در قاره آفریقا که بیشترین میزان بیمار ایدز را داراست با کوشش های فراوان موفق شده اند که از سرعت رو به رشد آن بکاهند، ولی نمودارشان کماکان سیر صعودی را طی می کند و در قاره آسیا نیز سیر رو به رشد دارد