این جشنواره که امروزه دیگر به بزرگترین همایش رسمی پژوهش ایران تبدیل شده، دوازدهمین دوره خود را در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی و با حضور دکتر احمدی نژاد، رئیس جمهور، دکتر لنکرانی، وزیر بهداشت و معاونان این وزارتخانه، روز چهارم دی ماه پشت سر گذاشت.
از 12 سال پیش تا کنون، در این جشنواره، برترین محققان ایرانی در حوزه علوم پزشکی انتخاب شده و به آنها جوایز و یادبودهایی اعطا می‌شود.
***
مراسم دوازدهمین جشنواره تحقیقات علوم پزشکی رازی مثل همیشه با سرود جمهوری اسلامی و تلاوت آیاتی از قرآن مجید آغاز شد و سپس مجری مراسم از دکتر ملک افضلی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و رئیس دوازدهمین جشنواره علوم پزشکی رازی، خواست تا به عنوان اولین سخنران پشت تریبون قرار گیرد.
دکتر ملک افضلی در ابتدا ضمن تشکر از رئیس جمهور جهت توجه به ارتقاء بودجه پژوهش علوم پزشکی گفت: «سال گذشته تنها 40 میلیارد تومان به بودجه پژوهش اختصاص داشت که خوشبختانه با افزایش دو برابر و نیمی به 100 میلیارد تومان رسیده است؛ اما معتقدیم که پتانسیل محققان علوم پزشکی کشور بیش از بودجه تخصیص یافته است.»
وی خاطرنشان کرد: «بر اساس استاندارد سازمان بهداشت جهانی باید 2 درصد هزینه‌های بهداشت و درمان به تحقیقات اختصاص یابد که هم اکنون با توجه به بودجه کشور در بخش بهداشت و درمان باید 200 میلیارد تومان به بخش پژوهش اختصاص یابد.»
در ادامه، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت خواستار افزایش سه برابری بودجه‌های پژوهشی بخش علوم پزشکی کشور شد و گفت: «با وجود 130 مرکز تحقیقاتی، 42 دانشگاه علوم پزشکی و 12هزار عضو هیئت علمی و عرصه‌های وسیع علوم پزشکی برای تحقیق، بودجه پژوهش علوم پزشکی باید به 3 برابر میزان فعلی افزایش یابد.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ابراز امیدواری کرد بودجه تحقیقات کشور از سوی هیئت دولت به طور جدی افزایش یابد.» وی تأکید کرد: «دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با کسری بودجه در بخش بهداشت و درمان مواجه‌اند و این موضوع باعث شده که بخشی از بودجه پژوهش را نیز به کمبودهای بهداشت و درمان تخصیص دهند. بنابراین اگر کسری بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی مرتفع شود، بودجه‌های پژوهشی نیز امنیت بیشتری خواهد داشت.»
751 نفر در 49 رشته
محورهای طراحی شده در این جشنواره همه عرصه‌های علوم پزشکی را شامل می‌شود. محورهای 12گانه برای علوم پایه، تولید علم تا محور تحقیقات نظام سلامت که پاسخگوی نیاز جامعه است، برای جشنواره رازی طراحی شده و در همه عرصه‌ها محققانی برای معرفی، انتخاب می‌شوند.
دکتر ملک افضلی با اشاره به چگونگی انتخاب و تعداد محققان برگزیده در دوازدهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی گفت: «افراد به اعتبار 50 درصد امتیاز مقالات و 50 درصد سوابق علمی خود انتخاب شده‌اند. همچنین دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و نهادهایی که در ارزشیابی پژوهشی وزارت بهداشت به عنوان مراکز برتر معرفی شده‌اند.»
به گفته رئیس جشنواره، در دوره دوازدهم جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی کشور 751 نفر شرکت کردند که در مجموع 49 نفر به عنوان برگزیده مورد تقدیر قرار می‌گیرند. البته بیشترین شرکت‌کننده‌ها در گروه‌های علوم بالینی داخلی و پایه بوده‌اند.
همچنین به یاد مرحوم دکتر سعید کاظمی آشتیانی یکی از محققین برجسته کشور که در زمینه سلول‌های بنیادی تحقیقات موثری انجام داده مورد تقدیر قرار می‌گیرد.
همچنین دو محقق برتر کشور که بیشترین چگالی ارجاع در ماه به مقالات آنها در سال 2005 انجام گرفته است مورد تشویق قرار می‌گیرند.
رشد 4 برابری
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در سخنرانی خود درباره رشد مراکز تحقیقاتی علوم پزشکی کشور گفت: «تا آبان ماه 1385، 125 مرکز تحقیقاتی علوم پزشکی در کشور ایجاد شده که متاسفانه تنها 35 مرکز دارای ردیف بودجه مستقل هستند و سایر مراکز بدون ردیف بودجه و اخذ منابع از دانشگاه‌ها و دیگر منابع مالی فعالیت خود را ادامه می‌دهند.»
وی افزود: «در سال 1378، 44 مجله علمی و پژوهشی پزشکی در کشور وجود داشت و اکنون در سال 85 شاهد چاپ 110 مجله علمی و پژوهشی پزشکی هستیم.»
دکتر ملک افضلی به رشد چاپ مقالات علمی ایران در مجلات علمی معتبر دنیا و ایندکس شده آن اشاره کرد و گفت: «در سال 79 تنها 351 مقاله در دنیا از ایران به چاپ رسیده بود که این میزان در سال 84 به میزان 10 برابر رشد داشته و به 3 هزار و 651 مقاله چاپ شده در خارج از کشور رسیده است.»
رئیس دوازدهمین جشنواره علوم پزشکی رازی در پایان اظهار داشت: «با ارائه 7 هزار و 500 مقاله در کنگره‌های داخلی و خارجی در مقایسه با سال 79 تعداد مقالات ارائه شده به سمینارها و کنگره‌ها این میزان 4 برابر رشد داشته است.»
فضای پرتحرک پژوهش کشور
دکتر کامران باقری لنکرانی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در مراسم روز دوشنبه با اشاره به تلاش‌های روز افزون محققان علوم پزشکی گفت: «در این دوازده دوره شاهد بودیم فضای پرتحرک، موثر و مفیدی بر جامعه تحقیقاتی کشور حکم‌فرما بوده است و امیدواریم این تحرک هر چه بیشتر ادامه پیدا کند.»
وزیر بهداشت با گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم دکتر سعید کاظمی، رئیس پژوهشکده رویان، وی را از محققان برجسته کشور برشمرد و گفت: «دکتر کاظمی خط نوینی را در پژوهش‌های کشور ایجاد کرد و در زمینه خودباوری و توجه به نیازهای کشور پیشگام بود.
در این مراسم هم به پاس گرامیداشت مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی که سال گذشته به عنوان پژوهشگر برتر در این جشنواره معرفی شد، جایزه ویژه‌ای به نام وی طراحی شده که به یکی از پژوهشگران برتر پژوهشکده رویان اهدا می‌شود.»
لنکرانی اضافه کرد: «امروز نگاه مومنانه‌ای در تحقیقات محققان علوم پزشکی کشور وجود دارد. تلفیق این نگاه مومنانه با نگاه برتری جویانه در حل مشکلات کشور و پیشرفت و اعتلای پژوهش موثر خواهد بود».
وزیر بهداشت ضمن ابراز امیدواری برای اینکه تحرک و نشاط بیشتری بر فضای تحقیقات علوم پزشکی کشور حکم‌فرما شود، در پایان سخنانش، بر لزوم تحقیقات بنیادین در علوم پزشکی تاکید کرد و گفت: «همان طور که در عرصه‌های مختلف علوم پزشکی باید برای حل مشکلات بر مستندات پژوهشی تکیه کنیم باید زمینه‌های تحقیقاتی علوم بنیادین را نیز تقویت کنیم.»
اعطای جوایز
در دوازدهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی 780 شخص حقیقی و حقوقی شرکت کرده بودند که 49 فرد حقیقی و 16 فرد حقوقی از این شرکت‌کنندگان، به عنوان برگزیدگان این جشنواره معرفی شدند.
برگزیدگان این جشنواره شامل 22 محقق، 9 محقق جوان زیر 35سال، 5 پایان‌نامه مقطع کارشناسی، 4 پایان‌نامه دکترای عمومی، 2 پایان‌نامه تحصصی، 6 پایان نامه فوق تخصصی و phd و 3 دانشگاه علوم پزشکی نمونه، 6 مرکز تحقیقاتی برگزیده، 3 کمیته تحقیقات دانشجویی و 4 مجله علمی علوم پزشکی هستند که در 12 گروه جداگانه برگزیده شده‌اند.
تاکید رئیس جمهور به ارائه مکاتب جدید
پس از اعطای جوایز برگزیدگان دوازدهمین جشنواره تحقیقات علوم پزشکی رازی، دکتر محمود احمدی نژاد پشت تریبون قرار گرفت و گفت: «سال به سال حرکت علمی کشور به لحاظ کیفی و کمی در حال رشد است، بخصوص حضور جوانان و در کنار هم قرار گرفتن آنها در عرصه‌های سنگین علمی و پژوهشی، امید به آینده بسیار درخشان را در دل زنده می‌کند.»
رئیس جمهور در ادامه گفت: «سلامت عمومی جامعه متکی بر سلامت جسمی است و سلامت جسمی مبتنی بر بهداشت و درمان است، زیرا بهداشت و درمان علاوه بر اینکه حرف اول را می‌زند، جزو پیچیده‌ترین رشته‌های پزشکی است.»
وی افزود: «در حال حاضر و به دلیل پیچیدگی‌هایی که در رشته پزشکی وجود دارد، راه‌های گوناگونی به وجود آمده که باید تلاش کرد علاوه بر استفاده از این راهکارها روشهایی جدیدی را کشف کرد، زیرا آینده نیازمند تحولات جدید و پیشرفت در زمینه پزشکی است.»
رئیس جمهور اظهار داشت: «متاسفانه هنوز در شناخت بدن، در ابتدای راه هستیم، به طوری که باید تلاش کرد تا ارائه راه‌های نوین و پیشرفته به انسان در زمینه پزشکی کمک بیشتری نسبت به گذشته انجام دهیم.»
احمدی نژاد با بیان اینکه در ایران سابقه درخشان پزشکی از ید طولایی برخوردار است، گفت: «پزشکان و دانشمندان این رشته باید تلاش کنند تا بدن را هر چه بیشتر و بهتر بشناسند و از سوی دیگر با ارائه تجهیزات پیشرفته پزشکی و دارویی در این زمینه به انسان کمک شایانی کنیم.»
وی گفت: «امروز کشور سرمایه عظیمی از دانشمندان را در اختیار دارد، پس می‌توان امیدوار بود که در این عرصه نیازهای اساسی را پشت سر بگذاریم، زیرا این توانمندی و ظرفیت در بین دانشمندان و پزشکان متخصص ما وجود دارد».
احمدی نژاد خطاب به پژوهشگران علوم پزشکی کشور گفت: «برای کار پزشکی هر کس در هر کجای ایران زیر نظر مراکز رسمی و مراکز علمی آموزشی کار پژوهشی که حاصل آن بازکردن گره‌ای از مشکلات جامعه باشد، باید بداند که دولت به طور نامحدود از این پژوهش‌ها حمایت خواهد کرد.»
وی گفت: «ما بر این باوریم که هزینه برای کارهای پزشکی، باعث می‌شود تا در آینده ما از تکنولوژی پیشرفته پزشکی برخوردار شویم.»
رئیس جمهور در ادامه به مصرف بالای دارو در کشور اشاره کرد و گفت: «مسئولان دارویی و پزشکی کشور باید تلاش کنند تا در زمینه مصرف دارو، در کشور تحولاتی جدیدی مبنی بر کاهش دارو برای درمان ایجاد کنند تا برخی موارد از جمله استفاده بالای دارو، باعث عقب ماندگی ما نشود.»
احمدی نژاد ادامه داد: «پژوهشگران و دانشمندان پزشکی باید تلاش کنند تا در عین انجام فعالیتهای خود، نگاهی به گذشته پزشکی کشور داشته باشند و بنده از مسئولان می‌خواهم تا این امر را در دستور کار خود قرار دهند.»
وی خطاب به پژوهشگران حاضر در جلسه اظهار داشت: «راه برای ارائه مکاتب جدید بسته نیست، راه برای ظهور ابوریحان‌ها و رازی‌ها باز است، باید در بعضی جاها ریل را عوض کرد و باید به راه جدیدی نگاه کرد.»
برگزیدگان چه گفتند؟
در حاشیه این مراسم، دکتر ملک افضلی در گفت‌و گو با خبرنگار همشهری در باره سطح کیفی جشنواره رازی امسال، گفت: «در جشنواره دوازدهم، به شدت سختگیری شد. یعنی اگر واقعا مقاله، مقاله‌ای نبود که در یک مجله معتبر چاپ شده باشد، انتخاب نشد. به همین خاطرکه در انتخاب خودمان به کیفیت مقاله‌ها خیلی توجه داشتیم، برخی از رتبه‌ها پر نشد.
البته ممکن است که در ظاهر به نظر برسد که در برخی محورها و رشته‌ها اقبال کمتر بوده یا کیفیت مقالات خیلی پایین بوده ولی واقعیت ماجرا از این قرار بوده که ما سطح انتخاب خودمان را نسبت به سال‌ها قبل خیلی بالاتر برده‌ایم.»
دکتر ملک افضلی در مورد احراز رتبه اول پژوهش کشور برای چهارمین سال متوالی توسط دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: «من به دلیل پست وزارتخانه‌ای و در عین حال عضویت در هیات علمی این دانشگاه، درست نیست که در این باره اظهار نظر کنم. ولی با توجه به قدمت و کیفیت اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، انتظار می‌رفت که چنین هم باشد.»
دکترباقر لاریجانی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران که برای چهارمین سال متوالی، مقام نخست دانشگاه‌های علوم پزشکی تیپ یک کشور را به دست می‌آورد، به خبرنگار همشهری گفت: «دانشگاه علوم پزشکی تهران امسال با امتیازی در حدود 19 هزار رتبه اول را کسب کرده است. که دانشگاه دوم امتیازی در حدود 6 هزار دارد. درست است که ما در ایران دانشگاه‌های علوم پزشکی متعددی داریم و همه آنها هم تلاش‌های خیلی زیادی در عرصه پژوهش دارند و واقعیت هم این است که کار کردن در اقصی نقاط ایران کار ساده‌ای نیست، اما بالاخره دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشگاهی است که بیش از 70 سال قدمت دارد.
همین قدمت طولانی، وجود بیش از 130 نفر استاد کامل دانشگاه و حدود هزار و 300 نفر عضو هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی تهران، داشتن بیش از 30 مرکز تحقیقاتی، 8 دانشکده و 8 قطب علمی کشور، باعث شده تا دانشگاه ما بتواند حدود 25 درصد از تولیدات علمی کشور و نیز بیش از 34 درصد از مقالات ایرانی ایندکس شده در مدلاین و آی.اس.آی را داشته باشد.»
دکتر لاریجانی اضافه کرد: «البته وقتی به این پیشینه و توانمندی علمی در دانشگاه علوم پزشکی تهران نگاه می‌کنیم، احساس می‌کنیم که این دانشگاه باید جایگاه رفیع‌تری را در عرصه‌های علمی و پژوهشی به دست آورد. دانشگاه علوم پزشکی تهران باید عزم خو د را برای کسب رتبه‌های بالاتر در رتبه‌بندی دانشگاه‌های بین‌المللی جهان جزم کند.
با توجه به توصیه‌ای که مقام معظم رهبری مبنی بر نماد آموزش عالی بودن این دانشگاه دارند، ما واقعا دیدگاهمان این است که باید بتوانیم به عنوان نماد آموزش عالی در ایران در عرصه‌های بین‌المللی امکانات پیشروی علمی بودن ایران در منطقه را رصد کنیم و در آن جهت گام برداریم.»
دکتر عباس شفیعی، رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران که به عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی برگزیده کشور در این مراسم معرفی شد، گفت: «مرکز تحقیقاتی ما امسال، رتبه اول مراکز تحقیقاتی تیپ یک مراکز تحقیقاتی کشور را به دست آورد.
علت این هم کارهای تحقیقاتی متعدد و انتشار مقالات بسیار زیاد این مرکز بوده است. البته در بررسی خام مراکز تحقیقاتی، مرکز تحقیقات غدد دانشگاه اول شد ولی بعد از لحاظ کردن بودجه مرکز تحقیقاتی نسبت به تعداد و کیفیت مقالات، مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه اول شد.»
دکتر شفیعی اضافه کرد: «امسال انتشار مقالات ما در مجله‌های معتبر پزشکی جهانی حدود 20 درصد نسبت به پارسال افزایش داشت. اما نکته بسیار مهم این است که باید کسانی که در چنین جشنواره‌هایی رتبه می‌آورند، مورد حمایت مالی قرار بگیرند. یعنی مثلا ما که پارسال اول شدیم، بودجه ما خیلی افزایش پیدا نکرد.
یعنی ما تقاضای یک میلیارد و نیم بودجه کرده بودیم ولی سازمان برنامه و بودجه فقط 150 میلیون تومان به ما پول داد. این که نمی‌شود بیایند و از ما برنامه بگیرند و ما هم بر پایه توانمندی‌هایمان برنامه‌ریزی کنیم و بودجه تقاضا کنیم و موقع بودجه دادن مثل سایر مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها بودجه ما افزایش پیدا کند. بالاخره یک فرقی باید بین مرکز تحقیقاتی اول کشور و سایر مراکز تحقیقاتی وجود داشته باشد.»
دکتر محمدعلی نیلفروش زاده، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های پوست و سالک دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که به عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی برتر علوم پزشکی کشور معرفی شد، در گفت و گو با همشهری با بیان اینکه مرکز تحقیقاتی تحت سرپرستی‌اش، برای دومین سال متوالی است که در کشور مقام اول را کسب می‌کند و علت آن هم ابداعات و نوآوریها، طرح‌های تحقیقاتی متعدد و تعداد زیاد مقالاتی است که در مجلات خارجی و داخلی از این مرکز منتشر می‌شود، گفت: «از شاخص‌ترین کارهای این مرکز تحقیقاتی، تحقیق روی سلول‌های بنیادی و جوان‌سازی پوست با استفاده از این سلول‌هاست.
تحقیقات گسترده در مورد شیوع بیماری سالک در ایران و نیز کارهای تحقیقاتی متعدد در مورد درمان بیماری سالک است که منجر به ارائه درمان‌های جدیدی برای این بیماری شده است. در زمینه جراحی‌های زیبایی هم یک متد تکمیلی برای جراحی پیوند مو ارائه دادیم.»
دکتر نیلفروش زاده عمده‌ترین مشکل تحقیقات کشور را مسئله بودجه دانست و از مسئولان کشور خواست تا در این زمینه بیشتر به فکر محققان و تحقیق در حوزه علوم پزشکی کشور باشند.
