اوضاع پخش کتاب چنان وخیم و عجیب است که حتی در تهران هم برای تهیه یک کتاب چارهای جز حضور فیزیکی در منطقهای مشخص (حوالی دانشگاه تهران و تابعه) نیست. حالا خودتان حکایت شهرستانهای کوچک را میدانید که تقریبا هیچ کتاب جدی یافت نمیشود و از نظر زمانی نیز مثل سینماهای شهرستانهای کوچک، چند ماه از وقایع روز در پایتخت عقب هستند.
با اتکا به این شرایط، خیلیها فکر میکنند اگر کتاب به میزان کافی در زمان مناسب و بیدردسر به دست مخاطبانش برسد و البته مثل هر کالای دیگری، اطلاعرسانی درست نیز (با تبلیغات بازرگانی و روشهای دیگر) دربارهاش انجام گیرد، بهطور خودکار میزان مطالعه مردم فرهنگدوست و فرهنگپرور این مرز پرگهر، از هر رقمی که بهعنوان سرانه مطالعه بپذیریم، بیشتر میشود اما چطور؟
کشورهای صاحب فکر در اینگونه مواقع بهدنبال راههای میانبر هستند؛ راههایی که البته راهحل نهایی نیستند اما میتوانند دستکم مرهمی بر زخم باشند تا وقتی که داروی اصلی برسد (با این امید که نوشداروی بعد از مرگ سهراب نباشد). سامانه ملی اورژانس کتاب یکی از این مرهمهای میانبر است!
سامانه ملی اورژانس کتاب که متأسفانه مثل هر موضوع دیگر مرتبط با کتابی، تنها در حد یک خبر آمد و رفت و هیچ کس جدیاش نگرفت، یک تلفن 5 رقمی است به شماره 85570 و میانبری است برای رسیدن به کتابهای مورد نیاز؛ یعنی هر کسی در هر جای ایران که باشد میتواند تماس بگیرد و کتابش را سفارش دهد تا مطابق سازوکاری که این سامانه پیشبینی کرده است، کتاب را برایش بفرستند.
آنطور که محمد رستمی، مدیر اورژانس کتاب میگوید، این کار بهصورت شبانهروزی و 24ساعته انجام میشود که در ساعت اداری، اپراتور جوابتان را میدهد و بعدش تلفن گویا. جالب اینکه چون مسئولان این سامانه، کتابها را با تخفیف از ناشرهایشان میگیرند، با اضافهشدن قیمت پست هم قیمت کتاب معمولا اضافه نمیشود و بعضی وقتها حتی کمتر هم درمیآید.
شاید تنها محدودیت این میانبر برای توزیع کتاب، محدودیت فعالیتش باشد. مؤسسه عماد که این طرح را در دست اجرا دارد درواقع مؤسسهای متمرکز بر علوم انسانی، علوم اسلامی، دفاع مقدس و انقلاب اسلامی است و آنطور که رستمی میگوید، اولویتهای کارشان نیز همینهاست؛ هرچند این سامانه «در حد امکان، تمام کتابهای مورد نیاز تماسگیرندگان را تهیه میکند.»
حالا فرض کنیم همانطور که اورژانس پزشکی یکپارچه و واحدی با شماره 115 وجود دارد و اورژانس پلیس یکپارچه و واحدی با شماره 110 و اورژانس آتشسوزی یکپارچه و واحدی با شماره 125 و... اورژانس یکپارچه و واحدی نیز برای کتاب وجود داشت؛ یعنی مسئولان وزارت ارشاد نیز مثل نیروی انتظامی 110 خود را راه میانداختند و ناشران را به یکدیگر متصل میکردند و با هر تماس، به نزدیکترین ناشر محل، سفارش کتاب را میدادند و... کمی تخیلی بهنظر میرسد اما شدنی است؛ البته به شرط اینکه ابتدا اورژانسی بودن نیاز به کتاب را مثل پلیس و پرستار و آتشنشان، واقعا باور کرده باشیم.