با توجه به ترافیک فزاینده و سرسامآور در شهر تهران، استفاده از این دستگاه که بهصورت تصویری جهتیابی میکند و کوتاهترین مسیر ممکن برای رسیدن به مقصد مورد نظر را در نقشهای که بهصورت کروکی خیابانها کشیده شده به راننده نشان میدهد، ضروری بهنظر میرسد.یکی از معضلاتی که شهروندان تهرانی اغلب از آن رنج میبرند پیداکردن آدرس خیابانها یا مقصد نهایی خود به هنگام خروج از خانه است. در بسیاری از مواقع دیده شده که رانندهای بهدلیل عدمآشنایی با مسیر خود بسیار دیر تصمیم به تغییر مسیر گرفته و یکباره جهت حرکت خود را از لاین سوم پر سرعت بزرگراه به سمت لاین کندروی بزرگراه جهت خروج از مسیر اصلی تغییر داده است که این نوع حرکت مورب بسیار خطرناک در سطح بزرگراه اغلب بهدلیل فرصت و دید اندک سایر رانندهها، منجر به وقوع تصادف شده است.یکی دیگر از معضلاتی که شهروندان تهرانی با آن روبهرو هستند مشخصنکردن مسیر خود پیش از حرکت است که به این دلیل اغلب از مسیرهای دورتر به سمت مقصد حرکت میکنند؛ مسیرهایی که مملو از خودروهایی است که رانندگان آنها نیز مسیر خود را از پیش تعیین نکردهاند و همین امر بهطور غیرمستقیم باعث ازدحام بیش از حد تردد خودروها در مسیری مشخص میشود.
اگر به این نکته توجه داشته باشیم که نصب یک دستگاه کم حجم در خودرو میتواند از برخی تصادفات مرگبار جلوگیری کرده و همزمان نیز باعث کم شدن ترافیک در مسیری خاص شود، شاید نسبت به استفاده از دستگاههای جیپیاس که برای تردد بهتر و مطمئنتر خودروها در جادهها طراحی شدهاند، ترغیب شویم؛ بهویژه آنکه اگر بدانیم که در نوع پیشرفتهتر
جی.پی.اس ها دکمهای به نام هشدار تعبیه شده است که درصورت وقوع تصادف یا اتفاق خاص، فرد راننده با فشار دادن آن میتواند مراکز اورژانسی را که با جی.پی.اس مرتبط هستند، از وضعیت خود مطلع کند.
موقعیت یاب جهانی
جی.پی.اس که اکنون استفاده از آن در کشور ما مدتی است از سوی گروهی از رانندگان رایج شده، دستگاهی است که نام آن از مخفف موقعیتیاب جهانی (Global Positioning System)گرفته شده است.
جی.پی.اس یا سیستم موقعیتیاب جهانی، منظومهای از ۲۴ ماهواره است که زمین را دور میزند و در هر مدار ۴ ماهواره قرار دارد. راکتهای کوچکی نیز ماهوارهها را در مسیر صحیح نگاه میدارد. به این ماهوارهها نوستار (NAVSTAR) نیز گفته میشود. این ماهوارهها از محاسبات ریاضی سادهای برای پخش اطلاعات استفاده میکنند که بهعنوان طول و عرض و ارتفاع جغرافیایی، توسط گیرندههای زمین ترجمه شدهاند. جی.پی.اس در تمام شرایط بهصورت ۲۴ ساعته در شبانهروز و در تمام دنیا قابل استفاده است و هیچگونه بهایی بابت این خدمات اخذ نمیشود. ماهوارههای جی.پی.اس، هر روز دو بار در یک مدار دقیق دور زمین میگردند و سیگنالهای حاوی اطلاعات را به زمین میفرستند.با توجه به نزول شدید بهای گیرندههای این سیستم و افزایش امکانات آنها، این فناوری در آینده نزدیک بیش از پیش در اختیار همگان قرار خواهد گرفت.اولین ماهواره جی.پی.اس در سال ۱۹۷۸ با موفقیت به فضا پرتاب شد. هدف اصلی و اولیه از طراحی جی.پی.اس، اهداف نظامی بود اما از سال ۱۹۸۰ به بعد برای استفادههای غیرنظامی نیز در دسترس قرار گرفت. در سال۱۹۹۴ تمامی ۲۴ ماهواره در مدار زمین قرار گرفت.
بخش کنترل زمینی: این بخش شامل ایستگاههای کنترل زمینی است که دارای مختصات معلومی هستند و موقعیت آنها از طریق روشهای کلاسیک تعیین موقعیت نظیر روش VLBI (تعیین فواصل بلند توسط کوازارها)و روش SLR (فاصلهسنجی ماهوارهای با امواج لیزر) بهدست آمدهاست. تعداد این ایستگاههای زمینی ۵ عدد است که ایستگاه اصلی با نام کلرادو اسپرینگ در آمریکا قرار دارد و ۴ ایستگاه فرعی دیگر در نقاط دیگر کره زمین مستقر هستند. آخرین بخش از سیستم جی.پی.اس، قسمت USER یا کاربران سیستم است که خود شامل 2بخش است؛نرمافزار و ریزپردازنده داخل گیرنده، فاصله بین آنتن زمینی تا ماهوارههای مرتبط با گیرنده را تعیین میکند سپس با استفاده از حداقل ۴ماهواره موقعیت X وY و Z محل استقرار آنتن یا همان گیرنده تعیین میشود.نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که ارتفاعی که جی.پی.اس به ما میدهد با ارتفاع موجود در نقشهها و اطلسها فرق میکند. ارتفاع جی.پی.اس نسبت به سطح مبنایی است در حالی که ارتفاع موجود در نقشهها ارتفاع اورتومتریک است که از سطح دریاهای آزاد محاسبه میشود. مقدار این اختلاف در بیشترین حالت در حدود ۱۰۰ متر است.
قابلیتهای دیگر جی.پی.اس
دستگاه جی.پی.اس یک رایانه کوچک است که جهت انجام امور خاصی برنامهریزی شدهاست. بنابراین، این رایانه با داشتن مختصات شما میتواند کارهای دیگری هم انجام بدهد. مثلا میتواند زمان طلوع و غروب خورشید را در موقعیت شما بگوید و همچنین زمان طلوع و غروب ماه. شاید خیلی جالب باشد ولی جی.پی.اس میتواند زمان باقیمانده برای رسیدن به مقصد مورد نظر را با توجه به سرعت شما محاسبه کند. همچنین میانگین سرعت شما، بیشترین سرعت، میانگین سربالایی و سرازیری مسیر، سرعت عمودی، موقعیت منطقه از نظر شکار و ماهیگیری در هر نقطه جهان، محاسبه مساحت یک نقطه ناشناخته و بر گرداندن شما از مسیر آمده را نیز میتواند انجام دهد.با توجه به کارایی مؤثر جی.پی.اس در خودروها و مزایایی که این دستگاه در جلوگیری از تصادفات، امدادرسانی و مسیریابی دارد، استفاده از این دستگاه در کلانشهرهای ما که عموما با ترافیک گسترده و آلودگی هوا روبهرو هستند ضروری بهنظر میرسد. در این میان نصب و تعبیه گیرندههای ارتباطی جی.پی.اس در بیمارستانها و اورژانسها جهت اطلاع سریع از تصادفات و میزان جراحات سرنشینان خودرو و برای سرعت بخشیدن به فرایند انتقال به بیمارستان نیز از نکاتی بهنظر میرسد که باید در اولویت توجه مراکز اورژانسی در کشور قرار گیرد، زیرا قابلیتهای جی.پی.اس همانگونه که گفته شد تنها به مسیریابی محدود نمیشود و میتوان از این دستگاه پیشرفته بهمنظور ارسال پیامهای اورژانسی و ارتباط با بیمارستانها استفاده کرد.