این نمایشگاه که هشتمین دورهاش دیروز صبح شروع شد، نمایشگاهی کاملا مستقل و خصوصی است که نه تنها برای برگزاری از دولت کمک نمیگیرد، بلکه اصولا برگزار میشود تا راهی باشد برای کسب درآمد بیشتر. البته حتی توجه به فعالیت ناشران صددرصد فرهنگی نیز نشان میدهد کتاب آنچنان که معمولا گفته میشود، راهی برای ورشکسته شدن نیست که تنها عشق به فعالیت فرهنگی انگیزه کار در این حوزه باشد.
افزایش سرسامآور ناشران و رشد مالی ناشران موفق در طول یکدهه گذشته، نقض آشکار این نگاه است. تعداد ناشرانی که در این مدت از خیابان انقلاب به خیابان کریمخان کوچ کردهاند و مغازههای کوچکشان به مغازههایی بزرگ و دونبش تبدیل شده است، آنقدر هست که بتوان در اینطور اظهارنظرها شک کرد.
آنطور که رئیس هیأتمدیره انجمن فرهنگی ناشران بینالمللی ایرانیان در افتتاحیه نمایشگاه کتابهای دانشگاهی و کاربردی گفت، امسال فضای غرفهها دوبرابر شده و عناوین آثار، 8 برابر. چه چیزی جز توجیه اقتصادی میتواند باعث این رشد قابل توجه شود؟ احد رضایی راست میگوید؛ این نمایشگاه در طول 8 دوره بهطور مداوم رشد کرده است و رشد کمّی، بدون شک، رشد کیفی را نیز بهدنبال خواهد آورد.
درست است که کتابهای کاربردی و دانشگاهی، ماهیتا با کتابهای دیگر تفاوت دارند و تقاضا برای آنها با تقاضا برای کتابهای دیگر متفاوت است اما این تفاوت منطقا نمیتواند تا مرز ضرردهی پیش برود. به عبارت دیگر، اگرچه سوددهی در کار کتابهای علوم انسانی به میزان کتابهای علمی -کاربردی نیست اما مسلما به ضرر نیز منجر نمیشود؛ به شرطی که شیوه کار درست باشد.
رضایی که با کمک همه ناشران و همکارانش توانسته است 8 دوره موفق از یک نمایشگاه خصوصی را تجربه کند، درباره علت موفقیتش میگوید: فراهم آوردن بستری مناسب برای دستیابی به تازههای نشر بینالملل در فضای تحقیقی و به دور از تشریفات اداری و با درنظر گرفتن تسهیلات ویژه برای علاقهمندان کتابهای خارجی و همچنین اعمال تخفیفهای مناسب، موجب شد این نمایشگاه توجه فرهیختگان و پژوهشگران و بهویژه اصحاب نشر را بهخود جلب کند.
علاوه بر این، اطلاعات نمایشگاه از یک ماه قبل روی سایت گذاشته شده که باعث میشود هر کس با آگاهی و اطلاعات کافی به نمایشگاه برود و بیدلیل و سردرگم میان غرفهها سرگردان نباشد. اما شاید مهمترین علت موفقیت، دسترسی به کتابهای خارجی باشد.
رضایی میگوید: عرضه بیش از 80هزار عنوان از جدیدترین کتابها به زبان انگلیسی با موضوعات علوم اجتماعی، علوم انسانی، پزشکی، فنی و مهندسی و سایر رشتهها در کنار هزاران عنوان کتاب به زبان عربی و فرانسه باعث شده تا این نمایشگاه بهعنوان دومین مرکز تأمین منابع علمی و تخصصی دانشگاهها و مراکز علمی، بعد از نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران جای خود را در تقویم این مراکز باز کند.
بهنظر میرسد توجه به نمایشگاههای تخصصی بهصورت خصوصی و با محوریت ناشران، الگوی مناسبی باشد. درواقع اگر ناشران هر حوزه، بهعنوان مثال ناشران کتابهای تاریخی، کتابهای ادبی، کتابهای اندیشهای، کتابهای کودک و... دست به دست هم داده و کتابهایشان را در فضایی کوچکتر و با الگویی مشابه الگوی نمایشگاه کتابهای دانشگاهی عرضه کنند، احتمال استقبال مردم بیشتر خواهد بود و سردرگمی و خستگی نمایشگاهی به بزرگی نمایشگاه بینالمللی را نیز به همراه نخواهد داشت؛ همانطور که نمایشگاه انجمن ناشران کودک و نوجوان نیز آرام آرام به تجربه موفق دیگری در این حوزه تبدیل میشود و باز هم نشان میدهد تجارت کتاب، اگر (مثل هر تجارت دیگری) بهدرستی انجام گیرد، تجارت سودآوری است.