تا پیش از این سازمان خصوصی‌سازی همواره از موضع بالا با مشتریان سهام دولتی برخورد می‌کرد، به‌طوری که این موضوع در زمان فروش سهام بیمه دانا موجب ضرر و زیان بخش بزرگی از سهامداران غیرحرفه‌ای بورس شد، اما این‌بار ظاهرا فعالان بورس تهران با درس گرفتن از تجربه‌های قبلی، در یک حرکت غیرقابل پیش‌بینی، دستورهای خرید خود را برای سهام پالایشگاه تبریز پس‌گرفتند تا بخشی از سهام عرضه شده بدون مشتری بماند.
حسن قالیباف اصل، مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران ضمن تایید این رویداد کم سابقه گفت: سهام پالایشگاه تبریز، سخت جذب شد به‌طوری‌که از 97 میلیون سهم قابل عرضه، فقط 89 میلیون سهم این شرکت معامله شد. او در تشریح دلایل این موضوع، به‌طور تلویحی از گران عرضه شدن سهام پالایشگاه تبریز سخن گفت و توضیح داد: قیمت هر سهم پالایشگاه تبریز به نرخ‌های مدنظر فعالان بازار نزدیک نبود. قالیباف اصل تاکید کرد: حدود 7 میلیون سهم این شرکت در روزهای آینده عرضه می‌شود.
دلایل شکست عرضه پالایشگاه تبریز
معاون سازمان خصوصی‌سازی، پس از شکست و عرضه ناموفق سهام پالایشگاه تبریز به جای پرداختن به اصل ماجرا، یعنی قیمت‌گذاری نامناسب سازمان خصوصی‌سازی که امسال نظیر آن در فروش سهام بیمه دانا مشاهده شده بود، همه تقصیرها را به گردن سهمیه بندی ایستگاه‌های معاملاتی انداخت.
مهدی عقدایی گفت: اگر سهمیه‌بندی ایستگاه‌های معاملاتی وجود نداشت، فروش سهام پالایش نفت تبریز در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شد. عقدایی بالا بودن قیمت سهام پالایش نفت تبریز و گرانفروشی سهام این شرکت را رد کرد و افزود: سهام این شرکت با قیمت مناسبی به فروش رفت. او با رد هرگونه نوآوری در شیوه عرضه سهام دولتی بر ادامه به کار‌گیری روش‌های قدیمی تاکید کرد و گفت: روش کنونی، بهترین روش برای کشف قیمت سهام شرکت‌ها در بورس است ولی بورس باید سهمیه بندی ایستگاه‌های معاملاتی را بردارد.
پاسخ بورس به‌خصوصی‌سازی
مدیرعامل بورس تهران در پاسخ به ادعای معاون سازمان خصوصی‌سازی تاکید کرد: سهمیه بندی هر ایستگاه معاملاتی شرکت‌های کارگزاری روالی بوده که طبق مقررات عرضه‌های اولیه صورت گرفته و می‌گیرد و در عرضه‌های قبلی سازمان خصوصی‌سازی هم این روال وجود داشت.
از طرف دیگر در همه بورس‌ها به هنگام عرضه‌های اولیه شرکت‌های جدید، سهمیه‌بندی هر ایستگاه رعایت می‌شود. قالیباف اصل افزود: درصورتی‌که عرضه اولیه سهام یک شرکت محدود به چند کارگزار باشد و سهمیه‌بندی اعمال نشود، دیگر نمی‌توان به اینگونه عرضه‌ها، عرضه‌های اولیه گفت.
جزئیات فروش
سازمان خصوصی‌سازی دیروز 5درصد از سهام پالایشگاه تبریز را به‌عنوان شانزدهمین شرکت مشمول اصل 44 در بورس عرضه کرد و از 97 میلیون سهم قابل عرضه موفق به فروش 89 میلیون سهم این شرکت شد. به این ترتیب 7 میلیون سهم این شرکت به فروش نرسید. این عرضه اولیه که از ساعت10.57دقیقه دیروز شروع شده بود بعد از یک ساعت به پایان رسید تا طولانی‌ترین عرضه اولیه شرکت‌های مشمول اصل 44 رقم خورد.
حاشیه‌های عرضه سهام
عرضه سهام شرکت پالایشگاه تبریز که از ابتدا با مخالفت و مقاومت مسئولان وزارت نفت همراه بود سرانجام روز شنبه در بورس انجام شد. این عرضه همانند ورود این پالایشگاه به بورس حاشیه‌های زیادی به‌همراه داشت.
از زمان اجرای سیاست‌های اصل 44 یعنی سال 85 تا‌کنون، این نخستین باری است که روند فروش و قیمت‌گذاری سهام یک شرکت بیش از یکساعت به طول می‌انجامد و این برای نخستین بار بود که بخشی از سهام قابل‌فروش در عرضه اولیه، به‌دلیل گران‌بودن قیمت آن به فروش نرسید. برخی شایعات بازار هم از این موضوع حکایت داشتند که بخشی از سهام پالایشگاه تبریز به‌صورت دستوری خریده شد تا این معامله باطل نشود.
