در این مراسم که در پنجمین روز از هفته کتاب در سالن همایشهای صداوسیما برگزار شد، البته از میان چهرههای هنری، مجید انتظامی، علیرضا افتخاری، مسعود جعفری جوزانی، ژاله علو، محمد سلحشور و عباس اخوین هم افتخار ماندگار خوانده شدن را پیدا کردند اما از میان تمام نویسندگان و شاعران بزرگ کشور، حتی از یک تن نام برده نشد و تنها محمد دبیرمقدم و علی شیخالاسلامی بهعنوان چهرههای ماندگار حوزه ادبیات معرفی شدند؛ چهرههایی که بیش از آنکه به ادبیات خلاق مربوط باشند، به دانشکدههای ادبیات مربوطند؛ دانشکدههایی که بیش از آنکه ادبیات خلاق بیاموزند، تاریخ و دستور زبان ادبیات تدریس میکنند.
شکی نیست؛ چهرههای ماندگار حرکت شورانگیزی است که دست کم از 2 سو قابل توجه است: اول، اثر مثبت این حرکت بر چهرههای بزرگ کشور که با قدرشناسی از فعالان حوزههای گوناگون علم و فرهنگ انجام میگیرد و روشن است چه قدر میتواند کار مفید و زیبایی باشد؛ دوم، اثر مثبت این حرکت بر مردم، برای اینکه چهرههایشان را بهتر بشناسند، کارهایشان را دنبال کنند و از این طریق، رشتههای مختلف، پویایی و رونق بیشتری بگیرد.
اول، هیچ کدام از چهرههای حوزههای فرهنگی و علمی در ایران، به میزان ادبیاتیها نیاز به توجه و تقدیر ندارند. این حرف گزافی نیست. به جایزهها و مراسم مختلف نگاه کنید و خودتان نتیجه بگیرید. به نشریات و عکسهای تمامقد کماهمیتترین چهرههای سینمایی نگاه کنید و خودتان قضاوت کنید. به کتاب سال و جای خالی هر سال رشته ادبیات نگاه کنید و خودتان بررسی کنید.
ادبیاتیها، همواره کمتر از چهرههای حوزههای دیگر دیده میشوند؛ اما آیا در هفته کتاب هم؟دوم، اگر ملاکمان تنها مورد اول باشد، محمد دبیرمقدم و علی شیخالاسلامی، گزینههای خوبی هستند؛ چهرههایی که یک عمر در فضای ادبیات سنتی و کلاسیک زحمت کشیدهاند. استاد دبیرمقدم 57 ساله با تألیف کتاب ارزشمند زبانشناسی و بهویژه حجتالاسلام شیخالاسلامی 74 ساله پس از سالها تدریس و ریاست بر دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، مثل خیلی از چهرههای دیگر کشور، شایسته ماندگار خواندهشدن هستند.
اما آیا همایشی که به درستی با سروصدای فراوان و پوشش خبری وسیع و... برگزار میشود، قصد ندارد به رابطه میان مردم و چهرهها نیز توجه کند؟ آیا شاعران و نویسندگانی که یک عمر برای مردم نوشتهاند و بیهیچ تردیدی بسیاریشان در ذهن و قلب مردم، ماندگار خواهند بود، از نگاه برگزارکنندگان این همایش، چهره ماندگار نیستند؟ آن هم درست در هفته کتاب؟ چرا در حوزه هنر، مردمیترین و شناختهشدهترین چهرهها همواره ماندگار میشوند و در ادبیات، از بین این همه چهره، حتی یک تن به جمع 23 نفره راه نمییابد؟
این داستان پرآبچشمی است که جنبههای بسیاری دارد اما کاش صداوسیما بهعنوان مهمترین نهاد همکار با وزارت ارشاد برای برگزاری هفته کتاب، از این فرصت مبارک استفاده میکرد و همزمانی همایش چهرههای ماندگار و هفته کتاب را به جشنی دوگانه برای تجلیل ویژه از اهالی کتاب و ادبیات بدل میساخت که سادهترین راهش، توجه به نام روز پنجم هفته کتاب، یعنی «کتاب، کتابدار و کتابخانه» بود. آیا از بین تمام کتابداران و نویسندگان و شاعران و در یک کلمه، اهالی کتاب، یک تن نمیتوانست لقب ماندگار بگیرد؟