به گزارش خبرنگار بخش کتاب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سردار سیدمحمد باقرزاده - رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس - در این مراسم که عصر دوشنبه، اول آذرماه در حوزهی هنری برگزار شد، دربارهی اینکه چگونه باید از جنگ حرف زد، صحبت کرد و گفت: به ذهن میآید که به لحاظ کیفی و کمی هنوز جا دارد که از جنگ گفته شود؛ چرا که هنوز هم ناگفتههای زیادی از جنگ باقی مانده است.
او افزود: اینکه چگونه باید حرفهایی را که دربارهی جنگ زده شده است، به عمل درآورد، نقصانی است که در این حوزه احساس میشود.
به گفتهی باقرزاده، برگزاری سیزدهمین دورهی جشنواره دوسالانه کتاب دفاع مقدس نشانهی این است که تلاش بسیار والا و گرانسنگی از سوی نویسندگان و دلبستگان به فرهنگ شهیدان صورت گرفته است؛ اما متأسفانه از این آثار بهره کافی برده نمیشود.
او اظهار کرد: با وجود این همه آثار فاخر در بخشهای مختلف در قالب کتاب، خاطره، زندگینامه و دیگر شاخههای ادبی آن جامعهای که باید بیشترین بهره را داشته باشند، کمترین بهره را دارند.
رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس با بیان اینکه عرصهی هنر بویژه در حوزهی فیلم نتوانسته است از حوزهی دفاع مقدس به خوبی استفاده کند، گفت: من بسیار گلهمندم از هنرمندانی که چشمهایشان را میبندند و در فضای تخیلات موهوم و کمارزش آثاری را خلق میکنند که نه با دفاع مقدس و نه با معارف اسلامی ما همخوانی ندارند.
باقرزاده افزود: کجای فیلم «دموکراسی تو روز روشن» با معارف اسلامی ما همخوانی دارد که معاونت سینمایی وزارت ارشاد اجازه اکران و پخش آن را داده است؟ آیا تهیهکننده و یا کارگردانی که دست به خلق این اثر زده است، سری به این کتابهای دفاع مقدس زده، آیا خاطرات رزمندگان ما را مرور کرده است؟ در کجای معارف اسلامی ما اجازه داده شده که شما حقایق مسلم تربیتی و اخلاقی را نادیده بگیرید؟
او در ادامه گفت: من نقد فیلم نمیکنم؛ ولی این را یک فاجعه برای فرهنگ کشور میدانم که با وجود تمام ذخایر ارزشمند، یک تهیهکننده یا کارگردان بر اساس ذهنیات خودش فیلمی بسازد. کاش حداقل سؤال میکردند. همهی رزمندگان و فرماندهانی که زخم و آثار جنگ را دارند، میتوانستند به عنوان منبعی آگاه و غنی به این هنرمندان کمک کنند.
باقرزاده با بیان اینکه کجای دنیا اینگونه به ارزشهای خودشان چوب حراج میزنند که اینها زدهاند، اظهار کرد: قلبهای هزاران عاشق شهیدان و فرهنگ شهدا به درد آمده و من مصمم هستم از طرف دستگاه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس از نویسنده، کارگردان و معاونت سینمایی ارشاد به دادگاه شکایت کنم؛ چرا که نمیتوانیم در برابر چنین آثاری که ارزشهای ما را به سخره گرفتهاند، ساکت بنشینیم.
رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس تصریح کرد: باید تأسف خورد برای فرهنگ و سردمداران فرهنگ که هنوز کفن شهیدان ما خشک نشده است، اینگونه با ارزشهای جنگ به مخاصمه برخاسته میشود.
او افزود: تأسف میخورم که ثمرات زحمات شما را بیهوده میانگارم. این همه کتاب دربارهی ارزشها و فرهنگ دفاع مقدس نوشته شده است؛ پس چرا باید اینگونه عمل شود؟ من این را ناجوانمردی در حق شهدا میدانم.
سردار باقرزاده خطاب به حاضران در مراسم گفت: شما نیز نباید سکوت کنید و باید با قلمتان تمام این پلیدیها را عیان کنید و نشان دهید که این جامعه یک جامعه زنده است.
محمدرضا سنگری - دبیر علمی سیزدهمین جشنواره کتاب سال دفاع مقدس - نیز در سخنانی در این مراسم گفت: این مراسم حاصل نزدیک به شش ماه کار متوالی، چه در حوزه نرمافزاری و چه در حوزه سختافزاری، است.
او افزود: مجموعا 863 عنوان کتاب که در سالهای 87 و 88 با موضوع دفاع مقدس منتشر شده بودند، جمعآوری شدند و پس از آن کار داوری در 15 حوزه انجام شد که در این 15 شاخه، 9 رتبه اول، 10 رتبه دوم و 13 رتبه سوم داریم و از 30 نفر نیز تقدیر میشود.
سنگری اعلام کرد: در این دوره شاهد آثار خوبی، بویژه در حوزهی ادبیات کودک و نوجوان، بودیم و ناشران نسبت به حوزههای پمختلف دفاع مقدس حساس شدهاند.
او با اشاره به ضعفهایی که هنوز هم در حوزهی دفاع مقدس وجود دارد، گفت: حفرههایی در خصوص پیامرسانی به جهان و عرضهی این حماسهی شگرف وجود دارد که باید برطرف شود؛ چرا که برخی از آثاری که امروز در این حوزه خلق میشوند، بعضا از برخی از آثار خارجی که ترجمه میشوند، بسیار برجستهترند؛ اما متأسفانه ما دچار حجاب معاصرت هستیم و به آثار خودمان کمتر توجه میکنیم.
دبیر علمی سیزدهمین جشنواره دوسالانه کتاب دفاع مقدس با بیان اینکه در این دوره دربارهی رساندن پیام جنگ به نسل آینده اتفاقات خوبی افتاده است و ما شاهد آثار خوبی بودیم، گفت: ناشران شهرستانی ما فعال شدند و اکنون 65 ناشر فعال در حوزهی ادبیات دفاع مقدس داریم.
او حضور زنان را نیز در این حوزه چشمگیر دانست و اعلام کرد: 98 اثر از آثار رسیده به دبیرخانه، نویسندگانشان زن هستند که این برای آینده ما بسیار امیدبخش است.
سنگری تصریح کرد: در فضای دانشگاهی، پژوهش در حوزهی دفاع مقدس رواج پیدا کرده است؛ رشته کارشناسی ارشد ادبیات دفاع مقدس در چند دانشگاه فعال شده و به زودی نیز دوره دکتری راهاندازی میشود.
او با تأکید بر اینکه ما نیازمند بانک اطلاعات دفاع مقدس هستیم تا پژوهشگران به راحتی بتوانند از آن بهرهگیری کنند، گفت: چترهای حمایتی برای نویسندگان این حوزه باید فراختر شود.
دبیر علمی سیزدهمین جشنواره کتاب سال دفاع مقدس با بیان اینکه پس از برگزاری این جشنوارهها به طنین آنها نمیپردازیم، اظهار کرد: ما باید به نقد آثار برگزیده بپردازیم تا نقصها و قوتهای کارشان را بهتر ببینند و در آینده آثار بهتری خلق کنند.
به گفتهی او، اگر قرار باشد تمایزی میان آثار دهه 80 و پیشین قائل شویم، میبینیم که رویکرد تازهای نسبت به حوزه دفاع مقدس ایجاد شده است و امروز زوایای تازهای از جنگ بیان میشود که حتا ممکن است موجب ناراحتی و گلهمندی برخی شود.
سنگری با بیان این پرسش که چگونه باید دفاع مقدس را طرح کنیم، ابراز عقیده کرد: ما باید ضمن بیان درستیها و درشتیهای جنگ، آن را از نگاه قرآن طرح کنیم؛ به این معنا که ما باید ببینیم خدا به جنگ چگونه نگاه کرده است و ما نیز همانگونه به جنگ بپردازیم.
او افزود: اگر به قرآن بویژه سورهی انفال مراجعه کنیم، تکلیف ما نسبت به جنگ و نوع نگاه به جنگ کاملا مشخص میشود.
سنگری تأکید کرد: ما باید به بازخوانی، تولید و نقد بهای بیشتری بدهیم و بیاندیشیم که در این حوزه چه نداریم؛ چرا که اکنون در بعضی از بخشها بسیار خوب هستیم؛ ولی در عوض در بخشهایی حفرههای زیادی داریم.
در پایان این مراسم جوایز برگزیدگان و شایستگان تقدیر جشنواره اهدا شد.
برگزیدگان و شایستگان تقدیر سیزدهمین جشنواره کتاب دفاع مقدس به این شرح معرفی شدند:
هیأت داوران در گروه داوری خاطره پس از بررسی 301 عنوان کتاب، نتایج داوری خود را در سه بخش جداگانه به این شرح اعلام کرد:
گروه داوران در بخش خاطرات خودنوشت هیچ اثری را حائز رتبه نخست ندانست. کتاب «پوتینهای ساقبلند»، به قلم قاسم عباسی مقام دوم و کتاب «پزشکی اجباری» نوشته عباس کیانی انبوهی مقام سوم را کسب کردند. گروه داوری برای عباس کیانی انبوهی که به رحمت الهی پیوسته، علو درجات مسألت کرد و برای خانواده او طول عمر و صبر جمیل.
در بخش خاطرات دیگرنوشت، کتاب «بابانظر» با مصاحبهگری سیدحسین بیضایی و تدوین و ویرایش مصطفی رحیمی رتبه اول، کتاب «دا» به قلم سیده اعظم حسینی مقام دوم و کتاب « جای خالی خاکریز» نوشته سعید عاکف مقام سوم را کسب کردند.
هیأت داوران در این دوره از جشنواره برای نخستینبار، بخش خاطرات اسارت را به طور ویژه بررسی و در این شاخه کتاب «شنهای سرخ تکریت» نوشته عبدالامیر افشینپور را حائز رتبه نخست و کتاب «آوازهای نخوانده» به قلم ساسان ناطق را حائز رتبه دوم دانست.
همچنین گروه داوران کتابهای «ماه در میدان مین» نوشته حسن و حسین شیردل، «همه دوستان من» نوشته غلامرضا قلیزاده و کتاب «گزارش به خاک هویزه» نوشته سیدقاسم یاحسینی را شایسته تقدیر دانست.
هیأت داوران در گروه داوری داستان پس از ارزیابی 75 عنوان کتاب ضمن اظهار خشنودی به دلیل ارتقای سطح کیفی آثار داستانی حوزه دفاع مقدس، نتایج داوری را به این شرح اعلام کرد:
کتاب «بالای سر آبها» به قلم محمدرضا شرفی و «سرریزون» نوشته محمد محمودی نورآبادی مشترکا حائز مقام اول شدند. کتاب «ساعت عشق 8 را نشان میدهد» نوشته رحمت حقیپور مقام دوم و کتاب «دیلمزاد» نوشته محمد رودگر رتبه سوم را کسب کردند.
همچنین هیأت داوران کتاب «ساعتها همه خوابند» نوشته حسینعلی جعفری را شایسته تقدیر دانست.
تقدیر ویژه گروه داوری نیز برای کتاب «آتش سرد» نوشته محمدعلی گودینی منظور شد.
هیأت داوران در گروه داوری زندگینامه داستانی پس از بررسی 73 عنوان کتاب نتایج ارزیابی خود را به این شرح اعلام کرد:
گروه داوران آثار منتشرشده در این گونهی ادبی ـ اسنادی را از قوت ساختار و محتوایی برخوردار ندانست؛ لذا هیچیک از کتابهای ارزیابیشده حائز مقام اول و دوم نشد.
هیأت داوران کتاب «به آن چشمها نگاه کن» نوشته عزتالله الوندی را حائز رتبه سوم و کتاب «روشنتر از خورشید» به قلم مهرداد رضاییفر را شایسته تقدیر دانست.
هیأت داوران گروه زندگینامه و وصیتنامه پس از بررسی 121 عنوان کتاب، در بخش وصیتنامه، کتاب «وصیتنامه شهدای کهکیلویه و بویراحمد» به کوشش مهدی علیائی مقدم را حائز رتبه نخست دانست. گروه داوران در این بخش کتابی را حائز رتبههای دوم و سوم و شایسته تقدیر ندانست.
گروه داوران در بخش زندگینامه مستند، کتاب «از خاک تا خدا» نوشته حمید کارگر را حائز کسب رتبه دوم و کتاب «پرواز از قلاویزان» نوشته عیسی جمال را حائز رتبه سوم دانست.
داوران این گروه در بخش زندگینامه مستند هیچ کتابی را حائز رتبه نخست تشخیص نداد و کتابهای «به پای خاستگان دیروز» نوشته احمد فخاری، کتاب «یادمان باشد» نوشته مهدی شیرزادی و کتاب «شقایقهای صحرا در گلستان انقلاب» به قلم حسین یاقوتی را شایسته تقدیر دانست.
هیأت داوران درگروه شعر با ارزیابی 92 اثر شعری رسیده به دبیرخانه جشنواره، کتاب « سربازی با گلوله برفی» سروده مجید سعدآبادی را حائز رتبه اول و کتاب «چیزی قطبنماها را دیوانه میکند» سروده حمیدرضا شکارسری را حائز رتبه دوم و کتاب «سوءتفاهم» سروده علی داوودی را حائز رتبه سوم دانست.
به علاوه این گروه داوری کتابهای «قطار در پیادهرو» سروده سیدمحمدحسین ابوترابی، « غبار روی پوتینها» سروده محمدجواد شاهمرادی و کتاب «پیش از اقیانوس» سروده امید مهدینژاد را مشترکا شایسته تقدیر دانست.
هیأت داوران در گروه پژوهشهای فرهنگی با ارزیابی 24 عنوان اثر پژوهشی، کتاب « تاریخنگری و تاریخنگاری جنگ ایران و عراق» به کوشش علیرضا کمری را حائز رتبه نخست و کتاب «سه پدیده در آینه زمان» به قلم مجتبی رحماندوست و «کتابشناسی زن و دفاع مقدس» نوشته مریم زاغیان را شایسته تقدیر دانست.
هیأت داوران در گروه داوری پژوهشهای ادبی، با بررسی 9 عنوان کتاب در این زمینه نتایج ارزیابی خود را به این شرح اعلام کرد:
کتاب «شخصیتپردازی در داستانهای کوتاه دفاع مقدس» نوشته حسن بارونیان حائز رتبه اول، کتاب «کندوکاوی پیرامون ادبیات جنگ و دفاع مقدس» نوشته محمد و محسن حنیف حائز رتبه دوم و کتاب «تأملی در زندگینامه داستانی دفاع مقدس» به کوشش محمدقاسم فروغی جهرمی حائز رتبه سوم شد.
همچنین گروه داوری پژوهشهای نظامی پس از بررسی 91 عنوان کتاب، نتایج ارزیابی خود را به این شرح اعلام کرد:
این گروه داوری هیچیک از آثار منتشرشده را حائز رتبه اول ندانست. گروه داوری پژوهشهای نظامی کتاب «اقتصاد ایران در دوران جنگ تحمیلی» نوشته فرهاد دژپسند و حمیدرضا رئوفی را حائز رتبه دوم دانست. کتاب «نظام دوقطبی و جنگ عراق و ایران» نوشته ابراهیم متقی و کتاب «نقض حقوق اسیران جنگی ایران» نوشته علی داعی هم مشترکا مقام سوم را کسب کردند.
به علاوه مجموعه ششجلدی «تاریخ بیستساله پاسداری از انقلاب» نوشته مصطفی ایزدی و کتاب «انگیزش و دفاع مقدس» به قلم حسینعلی احسانی شایسته تقدیر شناخته شدند.
گروه داوری داستان کودک و نوجوان پس از داوری 41 عنوان کتاب با اظهار خشنودی از ارتقای سطح کیفی آثار در این حوزه، نتایج ارزیابی را به این شرح اعلام کرد:
کتاب «شمشاد و آرزوی چهارم» نوشته اکبر صحرایی حائز کسب رتبه اول شناخته شد. کتاب « دشتبان» به قلم احمد دهقان مقام دوم را در بین آثار کسب کرد و مجموعه طنز پنججلدی با عنوان «ترکشهای ولگرد» نوشته داوود امیریان حائز رتبه سوم دانسته شد.
همچنین این گروه داوری کتابهای «بابا کی بزرگ میشود؟» نوشته فاطمه فروتن اصفهانی و کتاب «ماجراهای مبارزان» نوشته محمدعلی سپهرافغان را شایسته تقدیر دانست.
گروه داوری شعر کودک و نوجوان پس از ارزیابی 43 عنوان کتاب، نتایج داوری این گروه را به این شرح اعلام کرد:
کتاب «تا رادیو خبر داد» سروده غلامرضا بکتاش حائز رتبه اول شناخته شد و کتاب «گل و باران و خورشید» سروده مریم هاشمپور حائز رتبه دوم. کتاب «سایه مهربان» سروده منیره هاشمی نیز رتبه سوم را به دست آورد.
گروه داوری نمایشنامه و فیلمنامه نتایج ارزیابی این گروه را به این شرح اعلام کرد:
«رکاب» نوشته عزتالله مهرآوران حائز رتبه اول شناخته شد. کتاب «شش خاطره و یک شکست» به قلم غلامحسین دریانورد حائز رتبه دوم و کتاب «باد که مینویسد» نوشته آرش عباسی موفق به دریافت رتبه سوم شد.
همچنین هیأت داوران کتاب «خط سرخ» نوشته حمیدرضا نعیمی را شایسته تقدیر دانست.
گروه داوری جُنگ پس از ارزیابی کتابهای رسیده به جشنواره، هیچ کتابی را حائز کسب مقامهای اول و دوم و سوم ندانست و تنها کتاب «اوخشامالار» به قلم عمار احمدی را شایسته تقدیر شناخت.
این گروه داوری کم بودن اثر در این گونهی نگارشی را نه تنها ضعف نویسندگی در حوزه دفاع مقدس ندانست؛ بلکه گرایش نویسندگان به گونههای شناختهشده و متداول را نشانه تکامل و توسعه فرهنگ مکتوب دفاع مقدس عنوان کرد.
گروه داوی نثر ادبی با ارزیابی 9 عنوان کتاب، هیچیک از عنوانها را حائز رتبههای اول، دوم یا سوم ندانست و کتاب «نزدیکتر از سایه» نوشته مریم زماندان و کتاب «سرودهای حماسه» به قلم عباس اسلامیپور را شایسته تقدیر شناخت.
گروه داوری ترجمه پس از ارزیابی کتابهای ترجمهشده نتایج ارزیابی خود را به این شرح اعلام کرد:
گروه داوران از حسین زوار کعبه به دلیل ترجمه مطلوب کتاب «کویت در روزهای اشغال» تقدیر کرد. همچنین از محمدنبی ابراهیمی برای ترجمه مناسب و مطلوب کتاب «اشغال و مدال» تقدیر شد. گروه داوران از فاطمه پرچکانی به دلیل ترجمه 14 عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس به زبان عربی تقدیر کرد.
همچنین گروه داوران از سیدسجاد حیدر اهل هندوستان به دلیل ترجمه مطلوب کتابهای زندگینامه شهیدان معظم از جمله سپهبد صیاد شیرازی به زبان اردو تقدیر کرد.
گروه داوری گرافیک با ارزیابی کلیه کتابهای رسیده به دبیرخانه جشنواره، نتایج ارزیابی خود را در سه بخش تصویرسازی، کتابآرایی و طراحی جلد به این شرح اعلام کرد:
در بخش طراحی جلد، طرح جلد کتاب «گفتوگوی ناتمام» اثر حبیب ایلوان حائز رتبه نخست شناخته شد.
طرح جلد «کتاب زیتون سرخ» اثر کوروش پارسانژاد رتبه دوم را گرفت. همچنین در این بخش، طرح جلد کتاب «شمشاد و آرزوهای چهارم» اثر هاله دارابی شایسته تقدیر معرفی شد.
گروه داوران گرافیک در بخش تصویرسازی، تصاویر کتاب «عکس پشهای» اثر ملیکا سیعدا را حائز رتبهی نخست معرفی کرد.
همچنین تصاویر کتاب «گنجشک سبز و آبی » اثر هدی حدادی حائز رتبه دوم شناخته شد و تصاویر کتاب «آخرین عکس» اثر هاله دارابی رتبه سوم را در این بخش کسب کرد.
گروه داوران در بخش کتابآرایی «مجموعه دهجلدی کتابهای راوی» اثر مجید زارع را شایسته تقدیر دانست.
گروه داوری ناشر برگزیده پس از ارزیابی آثار و فعالیتهای ناشران حوزه دفاع مقدس و در نظر گرفتن امتیازات ظاهری و محتوایی آثار، نتایج ارزیابی خود را در دو گروه ناشران دولتی و ناشران خصوصی به این شرح اعلام کرد:
در بخش ناشران دولتی «انتشارات شاهد» به دلیل ارتقای کمی و کیفی آثار در دو سال گذشته و اهتمام به اصول فنی و کتابآرایی، همچنین فعالیت در زمینه ترجمه کتابهای دفاع مقدس، ناشر برگزیده سیزدهمین جشنواره کتاب سال دفاع مقدس و حائز رتبه اول شناخته شد. در همین بخش انتشارات «سوره مهر» به دلیل ارتقای کیفی آثار و فعالیت چشمگیر در عرصه اطلاعرسانی و عرضه کتابهای فاخر رتبه دوم را کسب کرد.
گروه داوری و انتخاب ناشر برگزیده در بخش ناشران خصوصی از مؤسسات انتشاراتی ذیل و مدیران و دستاندرکاران به دلیل اهتمام به چاپ و انتشار و عرضه کتابهای فاخر در حوزهی دفاع مقدس تجلیل کرد:
انتشارات «قدر ولایت» حائز رتبه نخست و انتشارات «کتاب مسافر» حائز رتبه دوم شد. همچنین انتشارات «صیام» مقام سوم را در بخش ناشران سیزدهمین دوره کتاب سال دفاع مقدس کسب کرد.
گروه داوران، انتشارات «پیام آزادگان»، «هزاره ققنوس» و «خورشید باران» را نیز شایسته تقدیر دانست.
انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس علیرغم تولید و انتشار مطلوب کتاب در ابعاد کمی و کیفی به دلیل اجرای جشنواره توسط آن بنیاد و بنا به درخواست مسؤولین انتشارات، در این دوره از جشنواره شرکت و رقابت نکرد.
در بخش چهرهها و یادها، گروه داوران نتایج ارزیابیهای خود را به این شرح اعلام کرد:
از فتحعلی بزرگمهرنژاد به دلیل انتشار 30 عنوان کتاب بر اساس زندگینامه و وصایای شهدای استان کهکیلویه و بویراحمد تقدیر شد.
از هدایتالله نواب - مشاور وزیر و مدیر کل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی - به دلیل اهتمام ویژه به تدوین و انتشار زندگینامه شهدای جنگ جهاد تقدیر شد.
از غلامعلی فروغی - پژوهشگر فقید عرصه دفاع مقدس و داور جشنوارههای پیشین کتاب دفاع مقدس - تجلیل شد و لوح یادبود این جشنواره به خانواده آن مرحوم تقدیم شد.
همچنین از ناشران خارجی به دلیل اهتمام به توجه و انتشار کتابهای دفاع مقدس در سایر کشورها تقدیر و تجلیل شد:
چکین آکیوز مدیر انتشارات کوثر از کشور ترکیه
غلامحسین متو مدیر انتشارات کشمیر از کشور پاکستان
صلاح عزیزالدین مدیر انتشارات دارالهادی از کشور لبنان
در بخشی از بیانیه هیأت داوران جشنواره کتاب سال دفاع مقدس آمده است: «هیأت داوران ضمن تبریک به برگزیدگان این دوره و آرزوی توفیق روزافزون برای ایشان اعلام میدارد که گزینش آثار برتر به معنای نفی سایر آثار نخواهد بود و همه عناوین را ارزشمند و قابل اعتنا شمرده، از همه فعالان عرصه فرهنگ و ارزشهای دفاع مقدس قدردانی میکند. بیگمان انتشار هر عنوان کتاب درباره این حماسه سترگ زمینهساز آیندهای درخشان برای تاریخ و فرهنگ پرافتخار میهنمان خواهد بود.»