هوسف که کاندیدای حزب حاکم کارگران بهشمار میرفت توانست با کسب 55 درصد آرا بر ژوزه سرا، نامزد حزب سوسیال دمکرات پیروز شده و جانشین لولا داسیلوا شود. وی که وزیر انرژی و پس از آن در سمت ریاست کابینه انجام وظیفه کرده، در آخرین سمتش در کابینه لولا رئیس دفتر رئیسجمهوری بود. لولا داسیلوا که طبق قانون اساسی نمیتوانست برای بار سوم در انتخابات ریاستجمهوری نامزد شود، از هوسف حمایت کرد.
محمود احمدینژاد، رئیسجمهوری اسلامی ایران، اول نوامبر، پیروزی جیوما هوسف را در این انتخابات به وی تبریک گفت. احمدینژاد در پیام تبریک خود اظهار داشت که روابط ایران و برزیل در سالهای اخیر از پیشرفت چشمگیری برخوردار بوده و یقین دارم که این روند در دوره ریاستجمهوری سرکار عالی نیز تداوم یافته و تقویت خواهد شد.
روابط تهران و برازیلیا در دوران ریاستجمهوری لولا داسیلوا روبه گسترش بوده و سطح همکاریهای دو کشور
با وجود مسافت زیاد افزایش یافته بود.این روابط که در طول 5سال گذشته و با چرخش نگاه ایران به سوی آمریکای لاتین وارد مرحله جدیدی شده بود، طی یک سال اخیر با رشد و توسعه چشمگیری مواجه بود. پس از جابهجایی قدرت در برزیل و کنار رفتن داسیلوا از مقام ریاستجمهوری این کشور گمانهها بر سر آینده روابط تهران و برازیلیا بالا گرفته است؛ روابطی که ماحصل تلاش و کوشش دو دولت بوده است. با این همه و بهرغم حمایت داسیلوا از هوسف، برخی بر این باورند که وی تنها از قدرت اجرایی رسمی کنار رفته و رئیس پشت پرده، لولاست.
از اشغال آمریکای جنوبی توسط اسپانیا در 5 سده قبل تا سال2006، این حیاطخلوت قدرتهای سلطهطلب، هیچگاه ترجمان همگرایی منطقهای نبود. به قدرت رسیدن فرزندان چپ نئوناسیونالیستی چهگوارا اما، بهار انقلابیون آمریکای لاتین را رقم زد.
تمایل کشورهای منطقه آمریکای لاتین به ایجاد ساختارهای جدید منطقهای، استمرار حمایت از سیستم چندقطبی جدید در نظام بینالملل را از طریق فعالگرایی در سیاست خارجی، فرصتهای متعددی را در اختیار ایران قرار داد تا در حیاطخلوت آمریکا، جای پایی برای خود باز کند و در یک راهبری تهاجمی حیاطخلوت آمریکا را به حیاط خطر این کشور تبدیل کند؛ چرا که گسترش روابط اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای این منطقه از شکست تلاشهای تحریمی و تهدیدی آمریکا علیه ایران حکایت دارد.
محمود احمدینژاد در سفر نوامبر گذشته به برزیل با استقبالی مواجه شد که انتظار آن برای بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا نمیرفت. این استقبال و پهن کردن فرش قرمز توسط لولا داسیلوا، رئیسجمهوری وقت برزیل، برای همتای ایرانیاش برخلاف رویکرد تبلیغی و رسانهای کشورهای غربی بود.
برزیل بهعنوان یکی از کشورهای گروه 20 قدرت اقتصادی، خواهان توسعه نقش خود در سطح نظام بینالمللی است و توسعه روابط با کشورهای در حال توسعه را مورد اهتمام قرار داده است، از اینرو صادرات برزیل به ایران در سال2007 رقمی معادل 660میلیون دلار بود که این رقم در سال 2008 به1/245 میلیارددلار رسید.
صادرات ایران به برزیل نیز در این مدت از 10میلیون دلار به 16/7 میلیون دلار افزایش یافته است. بهطور کلی تراز تجاری میان ایران و آمریکای لاتین مثبت است که این امر نشان میدهد آمریکای لاتین نقش مهمی در تأمین نیازهای ایران دارد. در سال2008 مازاد تجاری آمریکای لاتین با ایران 2/53 میلیارد دلار بوده است. صادرات آمریکای لاتین به ایران در سال2008 با رشد قابل توجه به 2/86 میلیارد دلار رسید. البته باید توجه داشت که بخشی از این سرمایهگذاریها توجیه اقتصادی نداشته و بیشتر با هدف تعمیق روابط با کشورهای منطقه صورت میگیرد. اگرچه در توزیع مناسبات ایران با آمریکای لاتین، روابط ایران و ونزوئلا، الگویی برای وابط تهران با دیگر کشورهای این منطقه است، اما این الگو این روزها جای خود را به الگوی ایران و برزیل داده است.
دیدوبازدیدهای میان محمود احمدینژاد، رئیسجمهوری اسلامی ایران، و لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیسجمهوری سابق برزیل که معمولاً در گفت و شنودها با نام «محمود» و «لولا» شناخته میشوند، بیش از هر زمان دیگری ایران را به آمریکای لاتین پیوند داد؛ پیوندی که با مسابقه فوتبال دوستانه و توافق هستهای تهران سطح آن نیز افزایش یافته است. البته این روابط از سال گذشته عمیقتر شد؛ زمانی که محمود، ماه نوامبر سال گذشته به برازیلیا رفت و لولا، نیز ماه می سالجاری به تهران آمد. البته پیش از این و در جهت گسترش روابط دوکشور، سلسو آموریم، وزیر امور خارجه برزیل در نوامبر 2008 به ایران آمد و در مقابل، منوچهر متکی، همتای ایرانیاش در مارس 2009 به برزیل سفری داشت.
در ماههای اخیر نیز وزیر فناوری و علوم برزیل به ایران آمد و متعاقب آن در آوریل 2010، وزیر عمران و توسعه و بازرگانی خارجی برزیل نیز به ایران سفر کرد. حجم و سطح این سفرها نشان از تصمیم و خواست دو کشور برای بسط، گسترش و تعمیق روابطی دارد که دو کشور قصد دارند در سطوح مختلف فصلجدیدی را در آن بگشایند. تقویت روابط با برزیل سبب میشود تا ایران از این طریق با اتحادیه مرکوسور و اناسور نیز به تبیین و تثبیت روابط خود بپردازد؛ روابطی که گسترهای وسیع از تجارت و بازرگانی و همچنین جنبههای سیاسی را در برمیگیرد، از اینرو توسعه مناسبات ایران و برزیل فصل جدیدی را در روابط دو کشور مهم خاورمیانه و آمریکای لاتین پدید آورده است بهطوری که به گفته سفیر برزیل در ایران، هماکنون نگاههای بسیاری در جهان به آثار و نتایج ادامه این همکاریها معطوف شده است. در چارچوب همین رویکرد، تصمیم احمدینژاد برای توسعه روابط با کشورهای آمریکای لاتین، زمینه ساز شکلگیری مناسبات جدید میان ایران و برزیل شده و سفر سران دوکشور تقویت روابط میان دو قدرت منطقهای در شرق و غرب را به همراه داشته است.
توسعه روابط اقتصادی
پیشینه روابط ایران و برزیل به اوایل قرن بیستم بازمیگردد؛ دو کشور نمایندگیهای سیاسی خود را در کشور مقابل در سال1903 تشکیل دادند. از آن تاریخ به بعد دو کشور تحولات زیادی در عرصههای مختلف و ازجمله در زمینه تجاری و بازرگانی داشتهاند.
پس از به قدرت رسیدن لولا داسیلوا بهعنوان رئیسجمهوری در برزیل، وی علاوه بر شرکای سنتی این کشور شامل آمریکا و اتحادیه اروپایی و آمریکای لاتین، بر یافتن شرکای جدید دیگر نیز تأکید کرد و پیگیری موضوعاتی درخصوص تحکیم روابط با چین و هند و تعمیق روابط با کشورهای مهم حوزه خاورمیانه در دستور کار وی قرار گرفت.
در چشمانداز توسعه و گسترش روابط نوین، برزیل با جمعیت 200میلیون نفری یکی از بزرگترین قدرتهای اقتصادی و قطبهای مهم صنعتی جهان است که میتواند در بهبود صادرات ایران نقش مهمی داشته باشد. از اینرو بازار ایران برای برزیل با جذابیتها و علاقهمندی خاصی همراه بود. این جذابیتها سبب شد تا این کشور با وجود ممانعت و محدودیت اروپا و آمریکا همچنان مشتاق توسعه و تحکیم روابط با ایران بهرغم تحریم و تنبیه جهانی باشد. برزیل اگر چه یکی از کشورهای غیردائم شورای امنیت بوده و بهقطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هستهای ایران رأی منفی داد، اما وزیر امور خارجه این کشور از پایبندی برازیلیا به تصمیمات شورای امنیت خبر داد.
با این حال این کشور در جغرافیایی قرار گرفته است که در عمق چرخش به آمریکای لاتین ایران قرار گرفته است؛ ایران در طول 5سال اخیر سرمایهگذاریهای زیادی در حوزههای صنعتی و کشاورزی در این جغرافیا داشته است.
در سال2007 ایران نخستین بازار محصولات صادراتی برزیل در حوزه خاورمیانه بوده و حجم صادرات محصولات برزیل به ایران به رقم
یک میلیارد و 8میلیون دلار رسیده است.
براساس آمار رسمی وزارت توسعه، صنایع و تجارت برزیل در ششماهه نخست سال2010 صادرات جمهوری اسلامی ایران به این کشور از افزایشی 510درصدی نسبت بهمدت مشابه سال2009 برخوردار بوده است. البته در همین مدت صادرات برزیل به ایران نیز 58درصد رشد داشته است. این آمارها میگویند که حجم روابط تجاری تهران و برازیلیا بهبالاترین سطح خود رسیده است.