دلیل چنین اقدامی از سوی وزارت امور خارجه آمریکا حملات متعددی است که این گروهک از سال۲۰۰۳ انجام داده و باعث کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از شهروندان ایرانی و مقامات دولتی به‌ویژه در استان سیستان و بلوچستان شده است.
ایالات متحده پس از 7سال این گروهک را به‌عنوان چهل‌و‌هفتمین گروه تروریستی در لیست سیاهی قرار داد که به‌دلیل دست داشتن در اقدامات تروریستی، شامل تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های مسافرتی خواهد شد.
این اقدام آمریکا با استقبال وزارت خارجه ایران نیز همراه شد و رامین مهمانپرست، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایرانی در واکنش به قرار گرفتن نام گروه جندالله در فهرست گروه‌های تروریستی، این اقدام آمریکا را «صحیح» توصیف کرد.
کارنامه سیاه تروریستی جندالله
گروهک جندالله که خود را جنبش مقاومت مردمی ایران می‌نامد، یک گروه تروریستی شبه‌نظامی سنی مذهب بلوچ است. این گروهک از سال1382 بنیانگذاری شد. با این حال نخستین عملیات تروریستی توسط این گروهک 2سال بعد انجام شد.
گروهک جندالله در نخستین اقدام خود 23 آذر‌ماه 1384 به کاروان حامل رئیس‌جمهور در جریان سفر استانی به سیستان و بلوچستان در مناطق کویری سیستان حمله کرد که در جریان این حمله محافظ و راننده خودرو محمود احمدی‌نژاد به شهادت رسیدند.
حادثه دیگر تروریستی توسط این گروه کمتر از یک ماه بعد و در 12 دی ماه به وقوع پیوست. در حمله به پاسگاه مرزی گدار ناهوک سراوان ۸ سرباز مرزبان و رئیس پاسگاه توسط گروهک ریگی به گروگان گرفته شدند. پس از آن نیز 3 تبعه ترک توسط این گروهک ربوده شده و به گروگان گرفته شدند که برای آزادی آنها مبلغ یک میلیون دلار طلب شد.
پس از این حادثه، مبارزه با عملیات‌های تروریستی گرهک ریگی تشدید شد که در جریان آن 10 بهمن همان سال تمامی سربازان به گروگان گرفته شده، آزاد شدند. احمد سریر یکی از اعضای گروهک جندالله نیز 23اسفند در پارک لاله زاهدان اعدام شد.
2روز پس از این ماجرا، حادثه تاسوکی توسط این گروهک به وقوع پیوست. در این حادثه 22 نفر از مسافران عبوری محور زابل به زاهدان به شهادت رسیده و تعدادی نیز به گروگان گرفته شدند. در حادثه تاسوکی همچنین فرماندار زاهدان نیز مجروح شد.
پس از این رویداد، اسماعیل احمدی مقدم و مصطفی پورمحمدی دولت آمریکا را مشوق گروهک ریگی برای این عملیات نامیدند و این عملیات را به سفارش نیروهای اطلاعاتی آمریکا دانستند. گروهک ریگی نیز دوم فروردین1385 با انتشار فیلمی عنوان کرد که درصورت آزاد نکردن ۵ عضو این گروه، گروگان‌های واقعه تاسوکی را خواهد کشت.
نکته جالب توجه در این حادثه، پوشش وسیع رسانه‌های غربی و پخش همزمان جنایت‌های این گروهک از شبکه‌های CNN، VOA ، BBC و دیگر شبکه‌ها بود. پس از این حادثه نیز این گروهک به شکلی لجام‌گسیخته به عملیات‌های تروریستی خود علیه افراد غیرنظامی و ترور و اسارت آنها ادامه می‌داد.
ایجاد قرارگاه بعثت در منطقه مرزی با پاکستان برای تثبیت بیشتر ضریب امنیتی منطقه از اقدامات پس از این رویداد بود. البته پس از آن نیز گروهک ریگی یکی از گروگان‌های غیرنظامی را در ۱۷ اردیبهشت1385 به شهادت رساند.
مانور اقتدار در 8 اردیبهشت و رزمایش ضربت ذوالفقار نیز در 28 مرداد همان سال با هداف سرکوب این گروهک برگزار شد. سپس 6 خرداد طی عملیاتی ۴گروگان در دست این گروهک آزاد شدند و ۱۴ عضو گروهک جندالله نیز به هلاکت رسیدند.
در اسفند ماه این سال و در جریان حمله به ماموران نیروی انتظامی در تقاطع بلوارهای بزرگمهر و معلم شهر زاهدان ۴مامور پلیس و یک نفر غیرنظامی به شهادت رسیدند. 10روز پس از این حادثه حمله دیگری توسط این گروهک شکل گرفت که در جریان آن اتوبوس حامل نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با خودروی حامل مواد منفجره در بلوار ثارالله زاهدان مورد سوء‌قصد قرار گرفت. در جریان این عملیات تروریستی نیز ۱۳نفر به شهادت رسیده و 30نفر دیگر زخمی شدند.
اولین واکنش جهانی به حملات تروریستی این گروهک پس از این حادثه رخ داد که سازمان ملل طی بیانیه‌ای این حمله را محکوم کرد. گروهک ریگی این حمله را عملیاتی تلافی‌جویانه در قبال اعدام اعضای گروهک نامید. اما نصرالله شنبه‌‌زهی، دیگر عضو این گروهک در ۳۰بهمن همان سال به جرم دخالت در بمبگذاری در محل انفجار اعدام شد. البته 3روز پیش از این نیز بمب صوتی در بلوار جمهوری شهر زاهدان منفجر شد که تلفاتی دربرنداشت.
پس از این نیز 8 اسفند1385 طی حمله به پاسگاه مرزی نگور ۲ مامور مرزبانی به شهادت رسیده و ۴نفر دیگر به اسارت گرفته شده و به پاکستان منتقل شدند. 28 تیر 1386 نیز طی شبیخون به جمعی از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در روستای دومک در منطقه کورین ۱۱ مامور سپاه پاسداران کشته و ۹ نفر دیگر زخمی شدند. حمله به‌خودروهای عبوری در 28 مرداد در جاده چابهار به ایرانشهر که به گروگانگیری ۲۱ غیرنظامی و انتقال آنها به پاکستان انجامید، دیگر عملیات تروریستی این گروه بود. اما در پی همکاری اطلاعاتی و امنیتی ایران و پاکستان ظرف ۱۲ ساعت نیروهای نظامی پاکستان به محل انتقال گروگان‌ها یورش برده و با به هلاکت رساندن سرکرده و جمعی از اعضای گروهک ریگی گروگان‌ها را آزاد کردند.
ترور روحانی شیعه، مهدی توکلی در دهم مهر ماه در روستای افتخارآباد شهرستان خاش توسط 2 راکب اقدام دیگر گروهک ریگی بود. آخرین حادثه تروریستی این گروهک در سال1386 آذر ماه واقعه درگیری مسلحانه در مدرسه علمیه روستای چاه جمال شهرستان ایرانشهر بود.
6ماه بعد و در 23خرداد1387 اعضای این گروهک عملیات دیگری را ترتیب دادند که با حمله به پاسگاه مرزی منطقه سراوان اقدام به گروگانگیری ۱۶ مامور مرزبانی و انتقال آنها به پاکستان کردند که بعدها 15نفر از آنها به شهادت رسیده و تنها یک نفر آزاد شد. 4روز پس از این حمله نیز ابراهیم کریمی، معاون دادگستری سراوان طی یک عملیات تروریستی به شهادت رسید.
با تشدید عملیات‌های ضدتروریستی جمهوری اسلامی، ۳ عضو این گروهک دستگیر و یکی از اعضای آن به نام علیرضا براهویی در زاهدان اعدام شد.
در 6 مهر نیز فضل‌‌الله شهبازی، دادستان عمومی و انقلاب خاش هدف ترور این گروه قرار گرفت که البته وی زخمی شد. اما در 20آبان مولوی شیخ علی دهواری، امام جمعه مسجد صدیق اکبر شهرستان سراوان در یک عملیات تروریستی توسط گروهک ریگی به شهادت رسید.
پس از این حادثه نیز در 9دی‌ماه، حمله انتحاری به صبحگاه مشترک نیروی انتظامی شهرستان سراوان توسط عبدالغفور ریگی- برادر کوچک عبدالمالک- رخ داد که طی آن وی با انفجار بمب همراه خود ۴ نفر از پرسنل نیروی انتظامی را شهید و ۱۲نفر دیگر را نیز مجروح کرد. در 6بهمن نیز شبیخون به وانت تدارکات نیروهای نظامی انجام شد.
انفجار بمب صوتی در مسجد الغدیر زاهدان در 30 بهمن عملیات دیگر گروهک جندالله بود که تنها خسارات اندکی به ساختمان مسجد رسید. پس از این حجم وسیع حملات تروریستی، در 7 خرداد1388 حمله انتحاری به مسجد علی‌ا‌‌بن‌‌ابیطالب شهر زاهدان حادثه دیگری بود که طی آن ۲۵ نمازگزار شهید و 120نفر دیگر زخمی شدند.
رهبر انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌‌ای، آمریکا را در این بمبگذاری دخیل دانست. رئیس مجلس شورای اسلامی، علی لاریجانی نیز مسئولیت انفجار را از اهل سنت دور دانسته و به آمریکا نسبت داد.
3نفر در ارتباط با این بمبگذاری، پیش از خاکسپاری قربانیان به اتهام افساد فی‌الارض 2 روز پس از این انفجار اعدام شدند. 2نفر دیگر نیز در ۱۶خرداد اعدام شدند.
عبدالحمید ریگی، برادر عبدالمالک و ۱۵ عضو دیگر گروهک ریگی نیز 25خرداد دستگیر شدند. پس از این حادثه، یکی از خونین‌ترین حوادث تروریستی سال‌های اخیر توسط گروهک جندالله به وقوع پیوست. حجم وسیع عملیات‌های تروریستی گروهک جندالله علیه ایران را وزارت امور خارجه آمریکا نیز می‌پذیرد. چنانچه بیانیه اخیر وزارت امور خارجه آمریکا می‌گوید عملیات انتحاری این گروه در مهرماه سال۱۳۸۸ که دست‌کم 40 کشته بر جای گذاشت، یکی از مرگبارترین حملات تروریستی از دهه۱۹۸۰ به بعد در ایران است.
این حادثه با حمله انتحاری به نمایشگاه صنایع‌دستی شهرستان سرباز در 26 مهرماه1388 صورت گرفت که طی آن 41 نفر شهید و 150نفر دیگر مجروح شدند. در این حادثه علاوه بر سردار سرتیپ پاسدار نورعلی شوشتری و سردار سرتیپ پاسدار محمدزاده، فرمانده سپاه پاسداران سیستان و بلوچستان، فرمانده سپاه ایرانشهر و سردار علی علویان فرمانده تیپ پیاده صاحب الزمان سپاه ثارالله به همراه بسیاری از سران قبایل و طوایف سیستان و بلوچستان نیز به شهادت رسیدند.
پس از این حادثه، رئیس‌جمهور ایران، محمود احمدی‌نژاد پاکستان را به کوتاهی در دستگیری اعضای این گروهک متهم کرد و وزیر کشور، مصطفی محمد نجار برای انجام مذاکراتی در جهت دستگیری اعضای گروهک ریگی توسط نیروهای پاکستانی به این کشور سفر کرد.
دیگر حادثه خونین تروریستی این گروهک 24تیر سال‌جاری در حمله انتحاری به مسجد جامع زهدان رخ داد که طی آن 27نفر شهید و 169نفر دیگر مجرح شدند. این بمبگذاری در روز تولد امام‌حسین(ع) و روز پاسدار صورت گرفت. نخستین انفجار در حالی رخ داد که مردم در حال خواندن دعای کمیل بودند و در جلوی درب ورودی مسجد عامل انتحاری خود را منفجر کرد. انفجار بعدی زمانی که مردم برای کمک‌رسانی به قربانیان انفجار اول آمده بودند، صورت گرفت. در انفجار اول تعدادی از مأموران سپاه پاسداران که برای بازرسی در درب مسجد ایستاده بودند به شهادت رسیدند. این حملات انتحاری را 2 عضو گروهک ریگی با نام‌های محمد ریگی و عبدالباسط ریگی انجام دادند.
این در حالی بود که بامداد سه‌شنبه 4 اسفند1388 طی یک عملیات پیچیده اطلاعاتی و امنیتی عبدالمالک ریگی به همراه نفر دوم این گروهک دستگیر شده بودند. پس از آن نیز عبدالمالک ریگی، رهبر گروهک جندالله ۳۰خردادماه سال‌جاری به اتهام محاربه و افسادفی‌الارض در زندان اوین به دار آویخته شد. دادسرای انقلاب اسلامی درباره اقدامات گروه جندالله گفته بود که این گروه به رهبری عبدالمالک ریگی از سال۱۳۸۲ تاکنون ۳۵ مورد گروگانگیری از اتباع داخلی و خارجی و ۲۵مورد اخاذی و بیش از ۴۰فقره عملیات راه‌بندی مسلحانه توأم با انفجار انجام داده است.
البته ایران به موازات اقدامات امنیتی و اطلاعاتی علیه گروهک ریگی رویکرد مسالمت‌جویانه توأم با رافت اسلامی در قبال این گروهک را نیز در پیش گرفته بود.
به شکلی بود که پس از دستگیری ریگی توسط وزارت اطلاعات، به پیشنهاد دولت عفو عمومی در قبال این گروه به اجرا درآمد. دولت پیشنهاد عفو عمومی را به شرط خلع سلاح اعضای گروه و دست کشیدن از ترور و خشونت ارائه داد که البته با استقبال نیز همراه شد؛ چنان‌که تا اردیبهشت امسال حدود ۱۱۰نفر از اعضای گروه این پیشنهاد را پذیرفته و تسلیم شده‌اند.
حمایت‌های خارجی از جنایت‌های ریگی
بازخوانی موضع‌گیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در قبال اقدامات تروریستی گروهک جندالله نشان می‌دهد که این جنایت‌ها همواره با استقبال حامیان غربی و عربی ریگی همراه شده است. گستره این استقبال هم همواره طیف وسیعی از بسته‌های حمایتی و پشتیبانی مالی و تسلیحاتی و رسانه‌ای را شامل می‌شود. البته این مسئله در مورد کشورهای منطقه نظیر عربستان با شور و اشتیاق خاصی دنبال می‌شود؛ چنان‌که پوشش و پخش منظم فعالیت‌های تروریستی گروهک جندالله از سوی شبکه العربیه سبب شده تا این شبکه همنوای با شبکه‌های آمریکایی و اسرائیلی این اقدامات تروریستی را اقداماتی انقلابی و آزادی‌خواهانه توصیف کند. اگر چه العربیه در این میان همواره گوی سبقت را از دیگر رسانه‌های ربوده و در پوشش خبری این فعالیت‌ها بیشترین و بهترین زمان را اختصاص می‌دهد.
از این‌رو پیشینه این حمایت‌ها نیز به‌خوبی تأیید‌کننده وابستگی این گروهک به خارج از کشور است. ملاقات ملاجلیل قنبرزهی با مپکو، ژنرال آمریکایی در فرودگاه قندهار و انفجار 7بمب در یک هفته بعد در 7 نقطه زاهدان، دیدار یک سال بعد مولوی محمود و مولوی صلاح‌‌الدین با 5نفر از نیروهای اطلاعات و امنیت ارتش پاکستان (آی.اس.آی) در کویته و اخذ پول و مقادیر قابل توجهی تجهیزات و مهمات، گوشه دیگری از دخالت‌‌های آشکار خارجی و دستهای مخرب امنیتی است.
حمایت این دستهای پیدا و پنهان را اعضای این گروهک نیز تأیید کرده‌اند. چنانچه عبدالحمید، برادر بازداشت‌شده و معدوم ریگی نیز در دادگاه به ارتباط عبدالمالک با نیروهای آمریکایی اذعان کرد.
از سوی دیگر، مجاورت نیروهای آمریکایی در آن سوی مرزهای مشترک ایران با افغانستان و پاکستان به بهانه مقابله با طالبان، زمینه دخالت و حمایت هر چه بیشتر از گروهکهای تروریستی را که علیه ایران فعالیت دارند، فراهم کرده است. اعترافات عبدالمالک در زندان نیز تأییدی دیگر بر این مسئله است. بنا بر اعترافات عبدالمالک ریگی در زندان، آمریکا به او و گروهش قول همکاری و حمایت داده بود.
با این حال، حامیان این جنایت‌ها نیز در اعترافاتی این حمایت‌ها و پشتیبانی از گروهک ریگی را تأیید کرده‌اند؛ چنان‌که ژنرال اسلم بیگ، رئیس سابق ستاد ارتش پاکستان در یک گفت‌وگو اظهار داشته بود که روستای مرزی‌مند، محل ارتباط آمریکائی‌ها و اعضای گروهک جندالله بوده و کمک‌های آمریکایی‌ها از طریق 2 بندر پاکستانی کوت کلمت و جیوانی وارد منطقه می‌‌شده است. این اعتراف رئیس سابق ستاد ارتش پاکستان تأیید نکته‌ای است که بارها مقامات ایران بر آن تأکید داشته‌اند؛ ایران همواره اظهار داشته که مختصات حملات تروریستی صورت گرفته توسط این گروه با حمایت و پشتیبانی خارجی صورت می‌گیرد. تهران انگشت این همکاری مغرضانه را به سوی، سیا، اس.آی.اس، موساد، آی.اس.آی و البته نیروهای ناتو نشانه گرفته است.
واین مارسن، افسر سابق نیروی دریایی آمریکا نیز با انتشار اطلاعاتی از نقش شرکت خصوصی و امنیتی بلک واتر در حملات گروهک تروریستی جندالله در ایران پرده برداشته است. وی که اکنون پیشه خبرنگاری را در پیش گرفته و پایگاه اطلاع‌رسانی واین مارسن ریپورت را اداره می‌کند، در گفته‌هایی اعتراف کرده است که شرکت خصوصی و امنیتی بلک واتر در حملات گروهک تروریستی جندالله در ایران و حملات تروریستی بر ضد‌شیعیان پاکستان، عراق و همچنین در حملات افغانستان و مناطق دیگر دست دارد.
این اعتراف در حالی است که پس از دستگری عبدالمالک ریگی نیز وزارت اطلاعات در اسنادی اعلام کرد که شرکت بلک واتر با کمک و همکاری سازمان سیا از گروه‌های تروریستی در بلوچستان پاکستان مانند گروهک جندالله که در ایران حملاتی انجام می‌دهد، حمایت می‌کند.
از این‌رو سیاست یک بام و دوهوای مبارزه با تروریسم آمریکا در حالی است که این کشور از یک سو از عملیات‌های جاسوسی و تروریستی حمایت می‌کند و از سوی دیگر نسبت به دیگر گروه‌های تروریستی موضعی انفعال‌نگر دارد. آمریکا در حالی گروهک جندالله را در لیست گروه‌های سیاه تروریستی قرار داده که سایر گروهکهای تروریستی در سایه امن حمایت و هدایت این کشور قرار دارند. از جمله این گروهک‌ها گروهک تروریستی تندر است که عملیات‌های تروریستی متعددی از جمله انفجار حسینیه شهدای شیراز را از آمریکا هدایت کرده است.
البته این رویکرد دوگانه و متعارض تنها به آمریکا محدود نشده و در مورد دیگر همپیمانان این کشور نیز صدق می‌کند؛ چنان‌که به گفته وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، کشور انگلیس نیز علاوه بر انجام عملیات جاسوسی در ایران، در حمایت و تأمین مالی برخی از گروه‌های تروریستی مخالف دولت ایران نیز دست دارد. این در حالی است که چندی پیش نیز رئیس سازمان ضدجاسوسی بریتانیا اعلام کرده بود که این سازمان در حال انجام عملیات جاسوسی با هدف توقف برنامه هسته‌ای ایران است.
جان سائرز، رئیس سازمان MI6 انگلیس یک هفته پیش از بیانیه اخیر وزارت امور خارجه آمریکا، در سخنانی برای نخستین بار خواستار رهیافتی اطلاعاتی و امنیتی برای توقف گسترش برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی ایران شده بود.
با این حال اقدام وزارت امور خارجه آمریکا در قرار دادن نام گروهک جندالله در لیست گروه‌های تروریستی در حالی صورت گرفت که 2 روز پس از آن وضعیت حقوق بشر آمریکا در نشست شورای حقوق بشر مورد بررسی قرار گرفت.
در این نشست، ایالات متحده در شورای حقوق بشر سازمان ملل به انتقاد اعضای شورا درباره سیاست‌های آمریکا در عراق و افغانستان، رفتار با زندانیان در زندان ابوغریب بغداد و نیز زندان گوانتانامو در کوبا و دیگر مسائل مرتبط پاسخ داد.
نماینده جمهوری اسلامی ایران هم در این اجلاس از سیاست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در نوع مبارزه با تروریسم انتقاد کرد و گفت که باید به قربانیان اینگونه عملیات‌ها، غرامت بپردازد.
از این‌رو به‌نظر می‌رسد که آمریکا با تروریست خواندن گروهک ریگی با پیش‌دستی سعی داشته تا دامن خود را از اتهام کمک و حمایت از این گروهک مبرا سازد.
به واقع واشنگتن سعی دارد تا با این فرار رو به جلو، دولت اوباما را از انتقادات حمایت از تروریستم رها ساخته و تمام اعتراضات را متوجه دولت جورج بوش پسر بداند.
البته این اقدام آمریکا در قراردادن نام گروهک تروریستی جندالله در فهرست گروه‌های تروریستی در حالی صورت می‌گیرد که عبدالمالک ریگی پس از ملاقات‌های مکرر با مقامات امنیتی آمریکا در منطقه و در آستانه ملاقات با یک مقام ارشد سیاسی آمریکا، بازداشت و به حمایت همه‌جانبه دولت آمریکا از این گروه تروریستی اعتراف کرده بود.
از این‌رو نمی‌توان با چنین فرافکنی‌های رسانه‌ای، پیوندهای مستحکم بین سرویس‌های امنیتی آمریکا و اسرائیل و گروهک جندالله را نادیده انگاشت؛ پیوندهایی که بارها در قالب حمایت‌های مالی و تسلیحاتی و رسانه‌ای و تبلیغاتی مورد اعتراف اعضای دو طرف قرار گرفته است.
بر این مبنا به‌نظر می‌رسد که این اقدام هم نمی‌تواند چیزی از بار انتقادات وسیع علیه آمریکا در حمایت از تروریسم کم کند. مضاف بر اینکه عملیات‌های وسیع و گسترده جمهوری اسلامی ایران در راه مبارزه با تروریسم که به دستگیری و اعدام سرکرده گروهک جندالله انجامیده است، عملا این گروهک را ناتوان و مضمحل ساخته است.
مبارزه با گروهک جندالله تا جایی ادامه داشته که قدرت عملیاتی این گروهک تنها به بیانیه دادن تنزل یافته و قدرت سازماندهی عملیات تروریستی را به شکل چشمگیری از دست داده است. از این منظر سیا نیک دریافته است که حمایت از یک گروهک در حال مرگ که خطر خاصی را متوجه امنیت ملی ایران نمی‌کند، توجیه مالی و تسلیحاتی ندارد.
