در این باره گفت‌وگویی انجام داده‌ایم با محمد ابراهیم طاهریان، سفیر سابق کشورمان در افغانستان و پاکستان که از نظرتان می‌گذرد.
- شما به‌عنوان یک دیپلمات قدیمی تغییرات اخیر در دستگاه دیپلماسی کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به‌طور کلی باید گفت برابر قانون اساسی ایران، اصولا سیاست خارجی در اختیار یک فرد و نهاد نیست. با این رویکرد تغییر یک فرد در دستگاه سیاست خارجی کشور اثر و تغییری در راهبردها ندارد. در نوع اجرای منویات نظام و مصوبات، نوع به‌کارگیری افراد و تغییر وزیر نمی‌تواند تغییری ایجاد کند.
- نگاه دنیا به این تغییرات چگونه است و آیا اصولا برای آنها شخص مهم است؟
در مورد تغییر آقای منوچهر متکی، وزیر سابق امور خارجه کشور، با توجه به اینکه دولت تغییر نکرده و فقط وزیری جابه‌جا شده است، برآیند واکنش‌ها اینگونه است که این جابه‌جایی موضوع بااهمیتی نیست چرا که قرار نیست تغییری در سیاست‌ها رخ دهد. این نکته را هم باید در نظر داشت که در پرونده‌های مهم سیاست خارجی، وزارت امورخارجه مجری نیست. مثلا در بحث هسته‌ای کشور، شورای‌عالی امنیت ملی پرونده را در دست دارد و معاون وزیر امورخارجه کشور هم به‌عنوان همراه با هیأت مذاکره‌کننده هسته‌ای می‌رود.
اما اتفاقی که درباره آقای متکی افتاده، نحوه برکناری رئیس دستگاه دیپلماسی کشور بوده است. از این جهت آن چیزی که مورد توجه قرار گرفته و به خبر مهم رسانه‌ای تبدیل شده است، حواشی ماجرا بوده است. دلیل توجه بیش از حد به حواشی این پرونده هم شیوه برکناری وزیر سابق بوده است.
- می‌توان گفت که مثلا سیاست ما در قبال فلان کشور با رفتن آقای متکی عوض می‌شود؟
قطعا تاثیری ندارد. منوچهر متکی در مقایسه با وزرای قبلی امکان بیشتری برای گزینش مدیران سفارتخانه‌ها و ستادی وزارت امورخارجه داشت. ایشان کسانی را به کار گرفت که به وی نزدیک‌تر بودند و فهم نزدیک‌تری به شخص آقای متکی داشتند. در بقیه دولت‌ها اما چنین نبود و وزرا خود را متعهد می‌دانستند از عناصر وزارت امورخارجه استفاده کنند. در دوره متکی نیروهای دیگری غیر از دیپلمات‌های حرفه‌ای به‌کار گرفته شدند و به هرحال این یک امتیاز برای متکی محسوب می‌شد. با بررسی کارنامه این تیم هم متوجه می‌شویم هم در حوزه پیرامونی هم در حوزه کشورهای فرامنطقه‌ای و بین‌المللی، این تیم نتوانست ماموریت کاملی را انجام دهد.
- برکناری منوچهر متکی چه بازتابی در میان دیپلمات‌های دستگاه دیپلماسی داشته است؟
خانواده دستگاه سیاست خارجی کشور خود را متعهد به انجام وظایف در حوزه منافع ملی و آرمانی می‌داند. این را در 3 دهه گذشته یاد گرفته‌اند. دیپلمات‌های حرفه‌ای کارشان را بلد بوده و هستند. ممکن است به لحاظ علایق شخصی نظری داشته باشند اما بر اساس اساسنامه، دیپلمات‌ها اجازه ندارند نظرات شخصی را در کار دخالت دهند.
- شما چه شناختی از علی اکبر صالحی دارید؟
ایشان دارای تحصیلات دانشگاهی در معتبرترین دانشگاه‌ها هستند. در وین و جده ایشان ماموریت‌هایی در حوزه سیاست خارجی داشته‌اند که در هر دو حوزه موفق بوده‌اند و من ایشان را انتخاب مناسبی برای دستگاه دیپلماسی کشور می‌دانم. ایشان در دولت قبل هم کاندیدای تصدی وزارت امورخارجه بودند.
- یکی از انتقادهای منوچهر متکی به دولتی که خود بخشی از آن بود موازی کاری در عرصه دیپلماسی است. آیا واقعا اینگونه بود؟
رئیس دولت به هر علتی از عملکرد و کارکرد دستگاه دیپلماسی در برخی حوزه‌ها رضایت نداشت. همین هم سبب شد اقدام به انتصاب نمایندگان ویژه کند که بعد با مطرح شدن مسائل قانونی،حکم این افراد به مشاور تغییر پیدا کرد. به‌نظر می‌رسد از ابتدا هماهنگی کاملی بین مسئول دستگاه سیاست خارجی و رئیس دولت، در حد انتظار رئیس دولت وجود نداشت. همین هم سبب می‌شد تصمیمات در خیلی از موارد در خارج از دستگاه دیپلماسی گرفته شود.
- این موازی‌کاری از بین رفته است یا خیر؟
ممکن است تعدیل شود چراکه دیگر دلیلی برای این کار نیست.
- فکر می‌کنید صالحی بتواند کاری برای محور قرارگرفتن دستگاه دیپلماسی انجام دهد؟
ایشان در سمت‌هایی که داشته‌اند کار خود را به خوبی انجام داده‌اند و به همین دلیل هم ارتقا یافته‌اند. اگر تجربه گذشته چراغ راه آینده باشد باید این اتفاق بیفتد.
