یا دمشق یا لاذقیه

اینها همه سؤالاتی است که پس از شنیدن سخنان وزیر گردشگری سوریه به ذهن می‌رسد. او که به منظور شرکت در اجلاس وزرای گردشگری کشورهای اسلامی به تهران سفر کرده بود، به بهانه افتتاح آنچه خود کمپین فرهنگی کشور سوریه در تهران نامید، به جمع خبرنگارها آمد تا از توافقات جدید میان سازمان حج و زیارت و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران به منظور بازدید بیشتر گردشگران ایرانی از کشورش با هدف گردشگری مذهبی و گردشگری سیاحتی، طبیعی خبر بدهد.

توافق برای جذب گردشگر بیشتر

به موجب توافقاتی که «سعدالله‌قلعه» وزیر گردشگری سوریه از وصول به آنها در دیدار با مسئولان امر گردشگری ایران خبر می‌دهد، باید شاهد خروج گردشگران بیشتر از ایران بود. دیدار وزیر گردشگری سوریه از تهران به دعوت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری انجام شد تا او برای چندمین بار به تهران سفر کند و البته به توافقات جدید با مسئولان ایرانی برای ترغیب ایرانی‌ها به دیدار از طبیعت سوریه جدای از گردشگری مذهبی دست یابد.

به گفته سعدالله‌قلعه، توافقات جدید متمرکز بر تبادل بیشتر فرهنگی و سیاحتی میان دو ملت است. گردشگران مذهبی ایران که به سوریه سفر می‌کنند خوب می‌دانند که بیشتر اقامتگاه‌هایی که اطراف حرم حضرت زینب(س) قرار دارد مملو از زائران ایرانی است که از سراسر کشور به سوریه و به مقصد دمشق سرازیر می‌شوند. باید گفت جدای از گردشگران اروپایی که سوریه را تنها مقصدی برای بازدید از دیگر کشورهای واقع در منطقه خاورمیانه و گاه آفریقا انتخاب می‌کنند، این گردشگران ایرانی هستند که نبض اقتصاد گردشگری دمشق را در دست دارند.

گردشگران خوش‌خرج

گردشگران ایرانی که دلارهای خود را با دست و دلبازی خرج می‌کنند یا اگر بهتر بگوییم به‌دلیل ضعف در شناخت قیمت‌ها در کشوری که برای گردش یا زیارت به آن وارد می‌شوند پول خوبی به چرخه اقتصادی جامعه میزبان سرازیر می‌کنند، همواره مورد توجه کشورهای مقصد گردشگری هستند. گردشگران جوان اروپایی و همچنین گردشگران آسیایی عمدتا ترجیح می‌دهند هنگام ورود به خاورمیانه از خدمات ارزانقیمت بهره بگیرند تا هم بتوانند روزهای بیشتری در کشور گردشگرپذیر اقامت کنند و هم قادر به سفر به چند کشور در این محدوده باشند.

گردشگران ایرانی در سوریه نیز که بیشتر در ردیف گردشگران مذهبی قرار می‌گیرند، بی‌تردید از مهم‌ترین جنبه‌های اقتصاد گردشگری آن کشور به شمار می‌آیند. شاید به همین خاطر است که وزیر گردشگری سوریه ترجیح می‌دهد در جمع خبرنگاران ایرانی در موضوع گردشگری از ایران به‌عنوان کشور «دوست و برادر» یاد کند و از حضور در ایران ابراز «خشنودی» کند.

سیاحت در مسیر شام

سعدالله‌قلعه می‌گوید تنها در سال 2009 بیش از 430هزار گردشگر ایرانی از سوریه دیدار کرده‌اند که پیش‌بینی می‌شود با تأثیر موضوع لغو روادید بر صنعت گردشگری سوریه و ایران، این رقم به ورود 800هزار گردشگر ایرانی به سوریه بینجامد. وزیر گردشگری سوریه البته آن‌روز از دستیابی به یک توافق با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور خبر داد که به موجب آن جدای از موضوع گردشگری مذهبی که براساس توافق با سازمان حج و زیارت صورت می‌گیرد، دیدارهای سیاحتی و تاریخی برای گردشگران ایرانی نیز ایجاد شود تا به گفته وی، ایرانی‌ها با طبیعت و تاریخ سوریه نیز آشنا شوند. آن طور که سعدالله‌قلعه می‌گوید، صنعت گردشگری از ابتدای سال 2010 تاکنون 7میلیارددلار وارد چرخه اقتصادی سوریه کرده و رشد 13درصدی فرصت‌های کاری را نیز به‌همراه داشته است. گزارش سازمان گردشگری سوریه نشان می‌دهد که از سال 2000 تاکنون، این کشور سالانه با رشد 15درصدی ورود گردشگر مواجه بوده است. بی گمان یکی از مقاصد گردشگری سوریه که این کشور با اتکا به آن قصد جذب گردشگر بیشتر از ایران را دارد، بندر لاذقیه است.

هر 5 سال یک صعود

به موجب گزارش‌ وزارت گردشگری سوریه در سال 2000، یک میلیون و 800هزار گردشگر از کشور سوریه بازدید کرده بودند که این میزان در یک پروسه 5ساله و در سال 2005 به 4میلیون گردشگر ارتقا یافت. اکنون و در سال 2010 آمار گردشگران ورودی به این کشور 8میلیون نفر اعلام شده است. همچنین تخمین زده شده است که 9درصد گردشگران ورودی به سوریه در ردیف گردشگران فرهنگی شرکت‌کننده در همایش‌ها قرار دارند و 5درصد نیز با هدف درمان به آن کشور سفر می‌کنند و در ردیف توریسم درمانی قرار می‌گیرند. به این موضوع البته باید گردشگری مذهبی را نیز افزود که تنها شامل مسلمانان و شیعیان نمی‌شود بلکه مسیحیان نیز به منظور بازدید از جاذبه‌های تاریخی مسیحیت به آن کشور سفر می‌کنند. آن‌طور که وزیر گردشگری سوریه می‌گوید، اکنون 600پروژه در چارچوب احداث هتل، اقامتگاه و استراحتگاه در آن کشور در حال اجراست که هزینه انجام آن 5/6میلیارد دلار برآورد شده است.

مهمان نوازی در فندق غازی

گردشگران ایرانی اگرچه سهم بالایی از سفر به سوریه را به خود اختصاص داده‌اند و بازارچه‌های اطراف زینبیه، همچنین اقامتگاه‌های اطراف حرم حضرت زینب(س) مملو از ایرانیان در حال خرید یا استراحت است ولی خبرهایی نیز منتشر می‌شود که به موجب آن از بی‌احترامی به گردشگران ایرانی در برخی هتل‌ها و اقامتگاه‌ها در سوریه خبر می‌دهد؛ به‌عنوان نمونه روزنامه تشرین، چاپ سوریه، چند ماه پیش در خبری که در صفحه اخبار داخلی خود منتشر کرده بود از ورود کارگران شهرداری در سوریه به هتل غازی در منطقه المرجه خبر داد. این روزنامه در تشریح خبر خود نوشته بود که به موجب قراردادی که میان مدیر هتل و مدیریت اوقاف دمشق بسته شده بود، هتل مذکور باید مرمت و بازسازی می‌شد. در پی این قرارداد، کارگران به هتل وارد می‌شوند، درهای اتاق‌هایی را که گردشگران ایرانی در آن حضور داشته‌اند ‌شکسته و به داخل می‌روند تا حمام‌های داخل اتاق‌ها را تخریب کنند. این خبر البته در نشریات دیگر سوریه نیز منتشر شد. الخبر، بقعه‌الضوء، شام نیوز و نوبل نیوز از جمله رسانه‌هایی بودند که به‌همراه برخی وبلاگ‌های سوری این خبر را پوشش دادند.

گفت‌وگو به یک شرط

وزیر گردشگری سوریه که به تهران سفر کرده بود گفت‌وگوی اختصاصی خود با روزنامه همشهری را منوط به منتشر نکردن خبر برخورد توهین‌آمیز با ایرانی‌ها در فندق غازی کرد و پس از آنکه با واکنش منفی خبرنگار همشهری مواجه شد، گفت که پاسخ منفی به گفت‌وگو را حق خود می‌داند. ورود بدون اجازه به اتاق گردشگران ایرانی در یکی از هتل‌های سوریه و تخریب حمام اتاق‌ها آنچنان حساسیت وزیر گردشگری سوریه را برانگیخت که همانجا اعلام کرد که موضوع را پیگیری می‌کند و پیش از این در جریان چنین موضوعی نبوده است.

اگرچه مسافران آن هتل در انتظار شنیدن خبری از وضعیت پیگیری‌های وزیر گردشگری سوریه در خصوص آن برخورد هستند ولی او به همشهری می‌گوید: لغو روادید میان ایران و سوریه، فراخوان برای دیدارهای بیشتر است و پیش‌بینی ما این است که با این تصمیم 800هزار ایرانی برای گردشگری مذهبی به سوریه بروند. وی برگزاری هفته فرهنگی سوریه در تهران را برقراری یک کمپین تبلیغاتی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری سوریه خواند.

ناتوان از سفر به ایران

از سوی دیگر، مدیر یکی از آژانس‌های گردشگری در خط سوریه می‌گوید که هزینه اقامت در یک هتل 3ستاره در دمشق از 28 دلار به 33دلار افزایش پیدا کرده و وقتی به مدیران هتل‌ها نسبت به این افزایش قیمت ایراد می‌گیریم می‌گویند که به‌دلیل کشش اقتصادی افزایش قیمت‌ها حتی درصورت استقبال از قیمت هتل این مبلغ ممکن است تا 50دلار نیز افزایش یابد. به گفته وی گردشگران سوری همچنین به لحاظ مالی در شرایطی نیستند که بتوانند از عهده سفر توریستی به ایران بربیایند و به همین خاطر این گردشگران ایرانی هستند که استقبال بیشتری از سفر به سوریه می‌کنند. در چنین شرایطی در برابر 550 تا 800هزار ایرانی که در سال به سوریه سفر می‌کنند تعداد بسیار اندکی از اتباع سوریه به ایران می‌آیند که بیشتر آنها یا دانشجویان سوریه‌ای در ایران هستند یا افراد اندکی که به‌صورت انفرادی و برای انجام فعالیت اقتصادی به ایران سفر می‌کنند.