در این همایش حسن روحانی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ابتدای جلسه در اهمیت خانواده در اسلام و قانون اساسی و نقش آن در تولید سرمایه اجتماعی سخنرانی کرد.
چالش‌های خانواده ایرانی
در ادامه دکتر تقی آزادارمکی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران گفت: یکی از مشکلات خانواده ایرانی چالشی بودن آن است؛ آن چیزی که در این خانواده مناقشه می‌سازد نسل است.او با اشاره به اینکه با جمع‌بندی آنچه امروز داریم می‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، گفت: برای مردم ایران زندگی مهم شده است، ارزش‌های طبقه متوسط ارزش‌های مهمی است، 80درصد مردم ایران خصوصاً در نسل دوم و سوم به فرزند کمتر فکر می‌کنند درحالی که این همان جامعه‌ای است که 8تا9 فرزند در یک اتاق کوچک زندگی می‌کردند.
آزادارمکی، با اشاره به اینکه جامعه ایرانی شامل پیران، میانسالان و جوانان است، گفت: درحال حاضر خانواده ایرانی با کارگزاری میانسالان زندگی می‌کند؛ میانسالان هستند که غصه پیران را می‌خورند و از جوانان مراقبت می‌کنند. 20سال دیگر میانسالان پیر می‌شوند، آنها تجربه تلخی از میانسالی‌شان دارند و برنامه‌ای هم برای کهنسالی‌شان وجود ندارد. در واقع نسل میانی ایران امروزه به راحتی دوره‌گذار خود را به کهنسالی طی نمی‌کند.
زن اجتماعی با نگرش دینی
مرتضی طلایی، رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در این همایش با اشاره به اینکه با تغییراتی که پیش‌روست راهی که طی می‌شود به ترکستان می‌رود، گفت: بعد از انقلاب صنعتی در دنیا زن تبدیل به نیروی کار ارزان شد و وقتی که در ایران زن وارد عرصه اجتماعی شد ما نتوانستیم زن اجتماعی را با نگرش دینی خود تعریف کنیم. مشکل ما این بود که زن را وارد اجتماع کردیم اما نتوانستیم جایگاه زن را در خانواده با آن تطبیق بدهیم و جدا شدن زن از خانواده منشأ اولیه بروز بسیاری از حوادث بود.
او تأکید کرد: منظور این نیست که زن نباید در عرصه اجتماعی فعالیت داشته باشد بلکه ما معتقدیم زن باید در جامعه حضور فعال داشته باشد اما مشروط به اینکه تعریف دقیقی از حضور در عرصه خانواده نیز ارائه شود و فعالیت اجتماعی منجر به این نشود که از کانون خانواده دور بماند.
کاهش باروری به سبک ایرانی
شهلا کاظمی‌پور، استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه گفت: اگر در جامعه ایرانی تحولات جمعیت‌شناسانه بوده، کاملا خودجوش بوده است. ایران دومین کشور آسیایی است که سریع‌ترین کاهش باروری را داشته است. کاظمی‌پور افزود: میزان باروری زنان ایرانی در گروه‌های مختلف سنی حتی از کشورهای توسعه یافته نیز پایین‌تر است.
در سناریوی جمعیتی ایران در مدل حد پایین جمعیت ایران که در سال1385، 70میلیون نفر بوده است در سال1430، 85میلیون نفر می‌شود که از سال1410 روند منفی دارد. باسوادی و آموزش، بالا رفتن سن ازدواج، کاهش ازدواج خویشاوندی، کاهش هم‌سکنایی با خانواده و حرکت به سوی خانواده هسته‌ای از عواملی است که سبب رشد منفی جمعیت می‌شود.
باید توجه کرد که سیاست‌های تنظیم خانواده تنها مربوط به جلوگیری از باروری نمی‌شود بلکه فاصله‌گذاری بین فرزندان، جلوگیری از تولد فرزند ناخواسته، جلوگیری از باروری زنان در سنین پرخطر، جلوگیری از بیماری‌های ژنتیک و جلوگیری از میزان ابتلای مادر و کودک به سوء تغذیه از گستره‌های تنظیم خانواده است.
