اما برای بسیاری از افراد تصاویر فیلم‌های سه بعدی (3D) یا آی‌مکس (IMAX) آنقدر واقعی است که توانایی مغز برای نظم‌دادن به پیام‌هایی که از دستگاه‌های حسی به آن وارد می‌شود، به هم می‌ریزد و احساس دل‌به‌هم خوردگی و تهوع پیدا می‌کنند.
پژوهشگران که این نوع تهوع را بررسی می‌کنند آن را "تهوع سایبری" (cybernausea) می‌نامند.
پروفسور آندرئا بوبکا که در کالج سنت پیتر در جرسی سیتی در نیوجرسی آمریکا در مورد سرگیجه ساییری تحقیق می‌کند، می‌گوید سرگیجه، سردرد و تهوع هنگام تماشای فیلم‌های سه‌بعدی یا آی‌مکس به این علت رخ می‌دهد که مغز اطلاعات متناقضی را از دستگاه‌های حسی دریافت می‌کند.
به گفته بوبکا هنگامی که تصاویر بسیار واضح روی پرده سینما به نمایش در می آید، چشم‌ها پیام‌هایی را می‌فرستند که به مغز می‌گوید بدن فرد در حال حرکت است. اما در مقابل گوش داخلی، که حرکت مایع آن حس حرکت و تعادل را ایجاد می‌کند، هیچ حرکتی را حس نمی‌کند. چشم‌ها به مغز می‌گویند بدن در حال حرکت است، اما گوش داخلی می‌گوید بدن حرکت نمی‌کند، و این پیام‌های متناقض رسیده به مغز است که باعث ایجاد تهوع می‌شود.
بوبکا می‌گوید این وضعیت برعکس حالتی است که هنگام ماشین‌زدگی یا بیماری حرکت رخ می‌دهد. هنگامی که فرد درون ماشین در حال حرکت کتاب می‌خواند، جشم‌ها روی صفحه کتاب متمرکز شده‌اند و حس نمی‌کنند که بدن در حال حرکت است. اما مایع در درون گوش داخلی حرکت ماشین را حس می‌کند، و این تناقض اطلاعات رسیده از دو دستگاه حسی به مغز است که باعث ایجاد تهوع و سرگیجه می‌شود.
آزمایش‌ها با استوانه استفراغ‌زا
بوبکا و همکارش فردریک بوناتو برای فهم بهتر این که چگونه فیلم‌های سه‌بعدی به این راحتی باعث تهوع می‌شوند، یک رشته آزمایش‌ها را در آزمایشگاه‌شان ترتیب دادند.
آنها برای این کار از "طبل اپتوکینتیک" (optokinetic drum) که آن را به طور خودمان "استفراغ‌زا" (vomitator) نامیده‌اند، استفاده کردند. افراد در مرکز یک استوانه بزرگ نشانده می‌شوند که کف و سقف آن باز است. هنگامی که این استوانه به دور خود می‌چرخد، تصاویر روی بخش داخلی آن از میدان بینایی فرد می‌گذرد، در حالی که فرد بیحرکت باقی مانده است.
هر کسی در این طبل، زودتر یا دیرتر، دچار احساس تهوع می‌شود. بوناتو توضیح می‌دهد که د رطول 20 ثانیه افراد احساس می‌کند در جهت مخالف حرکت استوانه به دور خود در حال حرکت هستند. و بعد از چند دقیقه افراد احساس تهوع می‌کنند.
به گفته بوناتو یافته کلیدی در این پژوهش این بود که هر چه تصاویر روی بخش داخلی این استوانه پیچیده‌تر باشند، افراد سریع‌تر دچار احساس تهوع می‌شوند. افراد هنگامی که تصاویر درون استوانه یه صورت شطرنجی سیاه و سفید بودند، نسبت به هنگامی که خطوط سیاه و سفید ساده را تماشا می‌کردند، 75 درصد سریع‌تر دچار احساس تهوع می‌شدند.
بوناتو می‌گوید: "این تفاوتی بسیار زیاد است. تصاویر پیچیده‌تر سریع‌تر افراد را دچار تهوع می‌کردند و علائم آنها بدتر بود."
بوناتو می‌گوید این وضعیت تقریبا برای هر فردی رخ می‌دهد. سایر بررسی‌ها نشان‌داده‌اند افرادی که دچار نقص مادرزادی گوش داخلی هستند، اصلا دچار ماشین‌گرفتگی یا تهوع هنگام حرکت نمی‌شوند، و احتمالا آنها تنها افرادی هستند که کاملا در برابر تهوع سایبری نیز مصون هستند. به گفته بوناتو آنها نمی‌توانند حرکت را حس کنند، بنابراین تعارضی میان دستگاه‌های حسی‌شان به وجود نمی‌آید.
شباهت با اثر سم‌ها
دلیل همگانی بودن این تجربه شاید به پاسخ بدن به احساس مسموم شدن مربوط باشد. تناقض میان دو حس شبیه اثر برخی از سموم است، و مغز به طور تکاملی برنامه‌ریزی شده است تا رفتارهایی را آغاز کند تا بدن را از سم خلاصی بخشد.
تصاویر پیچیده‌تر- مانند دنیای مجازی سیاره پاندورا در فیلم "آواتار" یا تجربه سورئال فیلم "آلیس در سرزمین عجایب"- می‌توانند باعث شوند بدن واکنشی مانند دریافت مقادیر زیادی از سم از خود نشان دهد.
به گفته بوناتو هم هورمون‌ها و هم ژنتیک ممکن است نقشی در شدت این تهوع داشته باشند. او کشف کرد که ظاهرا زنان نسبت به مردان بیشتر به این وضعیت حساس هستند و واکنش گروه‌های نژادی گوناگون هم نسبت به آن متفاوت است.
گرچه این پژوهش به درک بهتر علت احساس تهوع در هنگام تماشای این نوع فیلم‌ها انجامید، اما هدف این پژوهشگران این است که شیوه‌های را ابداع کنند تا به افرادی که در محیط‌های که تعارض حسی مشکلی مداوم است، کمک کنند.
حدود 70 درصد فضانوردان در فضا دچار تهوع می‌شوند، و گرچه نمی‌توان شرایط بی‌وزنی را در آزمایشگاه به وجود آورد، بوبکا و بوناتو یک برنامه واقعیت مجازی ایجاد کردند که در آن کاربران می‌توانند با زدن یک ویزور به چشم وارد یک اتاق مجازی جاذبه صفر شوند.
آنها در حال آزمایش راه‌هایی هستند که به افراد کمک کند تا مغزشان را با اطلاعات ورودی متناقض سازگار کنند و به این ترتیب کمتر دچار احساس تهوع شوند.
LiveScience
