جواد نکونام و آندرانیک تیموریان که معمولا 2 هافبک ثابت تیم ملی به‌حساب می‌آیند، در مرحله یک‌چهارم نهایی جام ملت‌ها یک بازیکن دیگر با خصوصیاتی نزدیک به‌خودشان نیز در این پست می‌دیدند؛ پژمان نوری. هافبک ملوان البته یک هافبک دفاعی، سرعتی و دونده به حساب می‌آید که از این لحاظ تا حدودی با 2 هافبک دفاعی تیم ملی متفاوت است اما حضور نوری در این مسابقه، در شرایطی که تیم ملی علاوه بر 4مدافع، 2هافبک دفاعی هم داشت، عجیب می‌نمود. به این ترتیب، با حضور پژمان نوری تیم ملی ترکیبی کاملا تدافعی به‌خود گرفته بود.
محمد پنجعلی، بازیکن اسبق تیم ملی با اشاره به ترکیب کاملاً تدافعی خط میانی تیم‌ملی می‌گوید: «بازی تیم ملی با آرایش تدافعی همراه با ترس بود و به همین دلیل، فرصت تغذیه مناسب مهاجمان گرفته شده بود. معتقدم ترس بازیکنان سبب شد اعتماد آنها نسبت به یکدیگر از بین برود.»
این ترس، احتمالا به بازی تدافعی تیم ملی برمی‌گشت و شدت حملات بازیکنان کره‌جنوبی. البته این برای نخستین بار در این تورنمنت بود که این سه هافبک دفاعی به طور همزمان در زمین حضور پیدا می‌کردند. اتفاقی که از نظر مجید نامجومطلق فرصت حضور یک هافبک بازی‌ساز را از تیم ملی گرفته بود و تیم ملی بدون داشتن یک هافبک بازی‌ساز به میدان رفت؛ بازیکنی که می‌توانست یک طراح در میانه میدان باشد. این کارشناس فوتبال در این رابطه می‌گوید: «گل نخوردن در مسابقه با کره‌جنوبی برای تیم ملی یک اصل بود. من هیچ وقت ندیده بودم که تیم ملی در یک مسابقه این‌قدر تحت فشار باشد. از 120 دقیقه بازی، ما 105 دقیقه دفاع می‌کردیم و این موضوع عجیب بود. یکی از مهم‌ترین دلایل آن، نبود یک هافبک خلاق در میانه میدان تیم ملی بود. ضمناً ترکیب کاملا دفاعی چیده شده بود.» او تأکید می‌کند: «لزومی نداشت نکونام، تیموریان و پژمان نوری با هم به میدان بروند و نقش هافبک‌های تخریبی را ایفا کنند. آقای قطبی می‌توانست به جای پژمان نوری از محمد نوری استفاده کند. این بازیکن می‌توانست در شرایط حساس مسابقه و هنگامی که تراکم در محوطه جریمه حریف زیاد بود، فضای مناسبی را برای گلزنی مهاجمان فراهم کند.» نامجو مطلق بر این باور است که هافبک‌های تدافعی بیشتر حفظ توپ می‌کردند و همین مسئله اجازه نمی‌داد که تیم ملی به دروازه حریف حمله کند. مجید نامجو مطلق ادامه می‌دهد: «زمانی که شدت حملات کره‌جنوبی بیشتر می‌شد، کار مدافعان تیم ملی سخت‌تر می‌شد. به‌نظر من، مدافعان تیم ملی در این مسابقه فوق‌العاده عمل کردند و کمترین اشتباه را داشتند و بهتر از هافبک‌های دفاعی بازی کردند.»
شجاعی، گزینه مناسب هافبک بازی‌ساز
تیم ملی پیش از رویارویی با کره‌جنوبی در مرحله گروهی 3مسابقه انجام داد. افشین‌قطبی در مسابقه با عراق 2هافبک دفاعی داشت؛ جواد نکونام و آندرانیک تیموریان. مسعود شجاعی و غلامرضا رضایی 2بال تیم ملی به حساب می‌آمدند و ایمان مبعلی به‌عنوان یک هافبک بازی‌ساز پشت محمد غلامی قرار گرفته بود. آرایش خط هافبک در مسابقه دوم تغییر کرد. زیرا آندرانیک تیموریان و مسعود شجاعی مصدوم بودند و سرمربی تیم مقابل کره‌شمالی تغییراتی نسبت به مسابقه اول در ترکیب تیمش داد. البته ایمان مبعلی که مقابل عراق برخلاف تصور نمایش قابل‌قبولی داشت، بازهم در ترکیب اصلی قرار گرفت. اما پژمان نوری به جای تیموریان و خلعتبری به جای شجاعی بازی می‌کردند. در این شرایط تیم ملی توانست با پیروزی مقابل کره‌شمالی به‌عنوان تیم اول صعود خود را به دور دوم مسجل کند.
اما افشین قطبی برای بازی با امارات دست به تغییرات عمده زد و با 9 تغییر نسبت به مسابقه قبلی تیمش را به زمین فرستاد. به این ترتیب، مسعود شجاعی به جناح راست تیم ملی بازگشت و نبود جوادنکونام در زمین مسابقه این اجازه را به محمد نوری داده بود که در کنار تیموریان قرار بگیرد. در این مسابقه اما برای نخستین بار به قاسم حدادی‌فر فرصت بازی رسید تا تیم ملی در هر 3مسابقه مرحله گروهی از یک هافبک بازی‌ساز استفاده کند. این در حالی بود که افشین قطبی تنها در مسابقه مرحله یک چهارم نهایی علاقه‌ای به استفاده از یک هافبک طراح نشان نداد. مجید نامجومطلق معتقد است که سرمربی تیم ملی می‌توانست در این تورنمنت از مسعود شجاعی به‌عنوان هافبک بازی‌ساز استفاده کند. این کارشناس فوتبال می‌گوید: «شجاعی در میانه میدان بهتر از جناح راست بازی می‌کند و به عقیده من، او بهتر از دیگر هافبک‌های بازی‌ساز می‌توانست در میانه میدان قرار بگیرد. به‌نظر من، کارایی این بازیکن در جناح راست پایین آمد و نتوانست آن طور که باید و شاید برای تیم ملی بازی کند.»اما افشین قطبی در جام ملت‌ها هیچگاه از شجاعی در پشت تک مهاجم تیم ملی استفاده نکرد و ایمان مبعلی و حدادی‌فر در این جام حضور در این پست را تجربه کردند.
همبازیان باشگاهی و ملی
جواد نکونام و مسعود شجاعی تنها لژیونرهای تیم ملی در جام ملت‌ها بودند؛ 2بازیکنی که در اوساسونا همبازی هستند و جزو بهترین‌های فوتبال ایران به حساب می‌آیند. نکونام و شجاعی اما در جام ملت‌های آسیا در قطر مثل یک بازیکن ستاره نشان ندادند؛ به‌خصوص در مسابقه آخر تیم ملی مقابل کره‌جنوبی. برخی بر این باور هستند که لژیونرهای تیم ملی عملکرد ضعیفی نسبت به دیگر ملی پوشان داشتند و نتوانستند انتظارات را برآورده کنند. مجید نامجو مطلق این موضوع را تأیید می‌کند، اما برخلاف برخی منتقدان معتقد است: «ببینید هر بازیکن خوبی یک دوره افت هم دارد. این طور نیست که یک بازیکن ستاره همیشه ستاره باشد. شک نکنید که همه بازیکنان یک دوره افت را پشت سر می‌گذارند.» او بر این باور است که در جام ملت‌ها هر دو این بازیکنان دچار افت شده بودند و ادامه می‌دهد: «متأسفانه افت نکونام و شجاعی روی تیم ملی تأثیر منفی گذاشته بود. نکونام در بدترین شرایط فوتبال خود قرار داشت. شجاعی هم با آن چیزی که قبلا از او دیده بودیم، تفاوت داشت. توانایی تکنیکی شجاعی بالاست و بهتر از اینها می‌توانست برای تیم ملی بازی کند.»
یکی از انتقادهایی که به سرمربی تیم ملی شد این بود که اسم‌ها برایش اهمیت دارد؛ طوری که در هر شرایطی سعی می‌کرد از نکونام و شجاعی در ترکیب تیمش استفاده کند، در حالی که بازیکنان جایگزین می‌توانستند بازی بهتری را انجام دهند. اما آیا دوران حضور نکونام و شجاعی در تیم ملی به پایان رسیده و می‌شود از نام آنها عبور کرد؟
مجید نامجو مطلق موافق این نظریه نیست و تأکید می‌کند: «هنوز خیلی زود است که این دو بازیکن در تیم ملی بازی نکنند. به‌خصوص نکونام که پتانسیل بالایی دارد و همچنان می‌تواند برای تیم ملی تأثیرگذار باشد. شجاعی هم جوان است و اگر در تیم ملی در پست مناسبی قرار بگیرد، کارایی بیشتر از اینها را دارد.به عقیده من، این درست نیست که ما بخواهیم خیلی زود آنها را از تیم ملی کنار بگذاریم.»
بیشترین خطا برای ایران
تیم ملی که با شکست مقابل کره‌جنوبی از راهیابی به مرحله نیمه‌نهایی جام ملت‌ها بازماند، در این رقابت‌ها در مجموع 4 بار به مصاف حریفان رفت. 3مسابقه در مرحله گروهی اتفاق افتاد و یک مسابقه در مرحله یک‌چهارم نهایی. در پانزدهمین دوره جام‌ملت‌ها اما آمار تیم ملی چگونه بوده است؟
تیم ملی در 4مسابقه‌ای که انجام داد، 6 گل به ثمر رساند. مردان افشین قطبی در مسابقه اول مقابل عراق 2 گل به ثمر رساندند، مقابل کره‌شمالی یک گل و در مسابقه آخر مرحله گروهی نیز 3 گل به امارات زدند. تیم ملی در تنها مسابقه‌ای که نتوانست گلی بزند، در مرحله یک چهارم‌نهایی مقابل کره‌جنوبی بود. با این وجود، بازیکنان تیم ملی در این تورنمنت 5 گل به ثمر رساندند؛ زیرا یکی از 3 گل تیم ملی مقابل امارات توسط مدافع حریف زده شد. 2 گل دیگر را محمد نوری و آرش افشین زدند. نکته جالب اینکه هیچ‌یک از ملی‌پوشان موفق نشدند در جام ملت‌ها بیشتر از یک گل بزنند.
2 گل تیم ملی در مسابقه با عراق توسط غلامرضا رضایی و ایمان مبعلی زده شد. تیم ملی در بازی با کره‌شمالی یک گل توسط کریم انصاری‌فرد زد. خسرو حیدری، پژمان نوری و آندرانیک تیموریان بازیکنانی بودند که پاس گل دادند.
تیم ملی در این رقابت‌ها 2 گل مقابل کره‌جنوبی و عراق دریافت کرد که در هر 2 مسابقه مهدی رحمتی دروازه‌بان تیم ملی بود. در حالی که شهاب گردان در تنها مسابقه‌ای که مقابل امارات انجام داد، گلی دریافت نکرد.
آرش افشین تنها بازیکن تیم‌ملی بود که از داور مسابقه کارت قرمز گرفت. مهاجم فولاد که تنها در مسابقه تیم ملی مقابل امارات به میدان رفته بود، در این مسابقه اخراج شد و با حذف تیم ملی در مرحله یک چهارم نهایی دیگر فرصت بازی پیدا نکرد.با این وجود، تعداد کارت‌های زرد تیم ملی کم نبود؛ تیموریان، حیدری، انصاری‌فرد، بنگر، پژمان نوری، شجاعی و رضایی بازیکنانی بودند که یک بار با کارت زرد داور جریمه شدند.
کریم انصاری فرد تنها ملی‌پوشی بود که 4 بار در آفساید قرار گرفت و در مجموع بازیکنان تیم ملی 7 بار در آفساید مدافعان حریف قرار گرفتند.
90خطای ملی پوشان
درمیان تیم‌هایی که به مرحله یک چهارم نهایی رسیدند، ایران با 90خطا در 4 بازی بیشترین خطا را مرتکب شده بود. بعد از ایران، تیم ملی عراق با 84 خطا در جایگاه دوم قرار گرفته بود.
این در حالی است که تیم‌هایی مثل ژاپن، کره جنوبی و استرالیا در 4 بازی (قبل از بازی نیمه‌نهایی) کمتر از 60 خطا انجام دادند.
ملی‌پوشان در جام ملت‌ها 44 شوت به دروازه زدند که از این تعداد تنها 13 شوت بازیکنان در چارچوب دروازه بود. با همه اینها، تیم ملی در پانزدهمین دوره جام ملت‌های آسیا از مرحله یک‌چهارم نهایی مسابقات نتوانست صعود کند و مثل دوره گذشته با شکست مقابل کره‌جنوبی از گردونه رقابت‌ها کنار رفت.
