با توجه به اینکه قرن 21 با مفهوم «جهانی شدن» پیوند خورده، افکار عمومی اهمیت بسیاری یافته‌اند و دولت‌ها برای برخورداری از یک دیپلماسی فعال و موفق، چاره‌ای ندارند جز اینکه به عقاید مردم بیش از پیش بها دهند. شکی نیست که دولت‌ها گاهی ناچارند با حفظ رازداری، برخی حقایق را از عامه مردم پنهان کنند اما می‌توانند با حفظ تعادل در اطلاعات ارائه‌شده، چهره موجه و قابل قبولی از سیاست‌های خود ارائه دهند.
کشورهایی نظیر هند که از قدرت‌های نوظهور به شمار می‌روند و در مسیر پیشرفت گام برمی‌دارند، جایگاه و ارزش دیپلماسی عمومی را درک کرده‌اند و این پدیده سیاسی را ابزاری برای رسیدن به اهدافشان می‌دانند. هندی‌ها با بها دادن به دیپلماسی عمومی سعی می‌کنند علاوه بر تقویت روابط خارجی، مردم را نیز با خود همراه کنند. اگرچه آنها ابتدای راه هستند اما گام‌های نخست را محکم برداشته‌اند.
یکی از مسائلی که موجب شده هندی‌ها دیپلماسی عمومی را بیش از پیش جدی بگیرند، به‌کار‌گیری این شگرد توسط چهره‌های شناخته شده و مقامات سیاسی کشورهایی است که مهمان این سرزمین شده‌اند.
به‌عنوان نمونه ون جیابائو، نخست‌وزیر چین، خطاب به مردم این کشور، از هند و چین به‌عنوان کشورهایی نام برد که دوست و همسایه‌اند و هرگز رقیب یکدیگر نبوده‌اند. دیپلماسی عمومی، در واقع مجموعه‌ای از سازوکارهاست که به واسطه آن سیاست خارجی یک کشور برای عامه مردم آشکار می‌شود؛ یعنی مردم هدف اصلی هستند و باید اطلاعات را به آنها منتقل کرد. این اصطلاح نخستین بار در سال 1965 توسط ادموند گولیون، دیپلمات و محقق آمریکایی به کار برده شد. او دیپلماسی عمومی را جنبه‌های بین‌المللی روابط می‌دانست که فراتر از دیپلماسی سنتی هستند. به بیان دیگر دیپلماسی عمومی، برقراری دوستی و نزدیکی دولت‌ها با افکار عمومی در سایر کشورهاست.
هند یکی از کشورهایی است که دیپلمات‌های آن در سیاستگذاری‌های خود به ویژه در بخش سیاست خارجی، افکار عمومی را در نظر می‌گیرند؛ البته گام‌های نخست برای برخورداری از یک دیپلماسی عمومی موفق برداشته شده اما هنوز راه درازی در پیش است.
یکی از اقدامات اخیر مقامات دولتی هند در این زمینه، برگزاری کنفرانسی 2 روزه تحت عنوان «دیپلماسی عمومی در عصر اطلاعات» بود. این کنفرانس را وزارت امورخارجه در دهلی‌نو برگزار کرد و قصد داشت با دعوت از پژوهشگران، اساتید و کارشناسان ارتباطات و رسانه و سران تجاری و اهالی سیاست نشان دهد که هندی‌ها نیز می‌توانند از پتانسیل‌های دیپلماسی عمومی بهره‌مند شوند.
با توجه به نتایج حاصل از این کنفرانس و کارگاه‌های برگزار‌شده در آن، می‌توان گفت که با عبور از جنگ سرد، ضرورت استفاده از دیپلماسی عمومی، بیشتر احساس می‌شود. در شرایطی که دمکراسی، هانی شدن و سازمان‌های غیرمردمی به مفاهیمی ملموس و آشنا برای مردم تبدیل شده‌اند، نحوه ارتباط با آنها شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد. گسترش شبکه‌های تلویزیونی و اینترنت که دستیابی به اطلاعات را برای مردم نقاط دور و نزدیک جهان، بسیار ساده‌تر کرده‌اند از دیگر عوامل مؤثر بر دیپلماسی عمومی است. وسایل جدید ارتباط جمعی می‌توانند برای دولت‌ها ابزاری بسیار سودمند باشند زیرا با بهره‌گیری از آنها می‌توان راحت‌تر به مردم نزدیک شد و حمایتشان را جلب کرد. نکته قابل توجه این است که شفاف‌سازی و قابلیت پیش‌بینی، عواملی هستند که به پیشبرد اهداف دولت‌ها کمک می‌کنند.
امروزه نحوه انتقال پیام و اثرگذاری بر مخاطب دچار تحولات اساسی شده است؛ یعنی روابط از حالت یک‌سویه خارج‌شده و بر پایه ارتباط مستقیم و دوجانبه استوار است؛ به این معنی که دولتمردان باید هنر گوش فرادادن را نیز بیاموزند و تنها به سخن گفتن اکتفا نکنند. آنها نباید از این نکته غافل شوند که اگر خودشان نیازهای اطلاعاتی مردم را برآورده نکنند، افرادی که اندیشه‌های خصمانه دارند، این کار را خواهند کرد. وزارت امور خارجه هند نیز با درک اهمیت فضای سایبر و سرعت سرسام‌آور تبادل اطلاعات، با راه‌اندازی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تلاش کرده از قافله فناوری اطلاعات عقب نماند. ابزارهای مدیریتی نظیر برنامه‌ریزی و ارزیابی در سنجش تأثیر راهبردهای دیپلماسی عمومی، نقشی اساسی ایفا می‌کنند. آنها بخشی از یک روند مستمر را تشکیل می‌دهند که باید با شفافیت، انسجام و حرفه‌ای‌گری همراه باشد.
پروفسور فیلیپ سیب، استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی اما معتقد است هندی‌ها تاکنون موفق نشده‌اند یک تصویر منسجم از خود ارائه کنند و از نداشتن یک راهبرد جامع برای دیپلماسی عمومی رنج می‌برند. هندی‌ها چندان موافق این نظر نیستند. راجیو باتیا، کارشناس رسانه و یکی از سفرای سابق هند، معتقد است که به‌رغم تجارب اندک دولت در فضای سایبر، هندی‌ها توانسته‌اند در میان کشورهای جهان وجهه قابل قبولی پیدا کنند. او بر این باور است که کشورش برای برخورداری از دیپلماسی عمومی، جنبه‌های مختلف فرهنگی، آموزشی و اقتصادی را در نظر گرفته است و از تأثیر قابل توجه رسانه نیز غافل نمانده است.
یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار گیرد، به کارگیری این نکات در تربیت دیپلمات‌هاست. اهالی سیاست باید به خوبی از دانش روز آگاه باشند تا بتوانند با مردم ارتباط برقرار کنند. همه سفرا باید بیاموزند چگونه در مصاحبه‌های تلویزیونی حاضر شوند، بدون آنکه در پاسخگویی به سؤالات دچار مشکل شوند.
سیاستمداران باید تشخیص دهند که دیگران از کشورشان چه تصوری دارند و این مسئله را در سیاست خارجی خود مورد توجه قرار دهند. نه تنها هند بلکه هر کشور دیگری که می‌خواهد به یک قدرت جهانی تبدیل شود باید به دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی خود بها داده و سیاستمداران تنها بر مسائل داخلی کشور تمرکز نکنند؛ به این معنی که با شناخت صحیح از شرایط حاکم بر جهان، جایگاه خود را در دنیا مشخص کنند تا بتوانند به اهدافشان دست یابند.
هندو
