اینکه یک رژیم پلیسی با سرعت باورنکردنی در اثر یک انقلاب کاملا مسالمت‌آمیز مردمی سرنگون می‌شود چیزی است که تاریخ آن را به یاد خواهد آورد. حالا دیگر باید به نقش ارتش مصر پس از کناره‌گیری حسنی‌مبارک پرداخت و نقش بسیار مهمی را که مردم انقلابی مصر به دوش نیروهای مسلح خود گذاشتند، مورد بررسی قرار داد.
نیروهای مسلح مصر که تاریخ تأسیس آن به 1820میلادی بازمی‌گردد تقریباً یکی از خوشنام‌ترین نیروهای مسلح در تاریخ ارتش‌های کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. همین ارتش مصر در ایستگاه‌های گوناگون تاریخی رفتاری مشابه رفتارش در انقلاب اخیر مردم مصر داشته است. از جمله می‌توان به رفتار ارتش در سال1952 و هنگامی که افسران آزاد این کشور به رهبری جمال عبدالناصر پیام جنبش مردم را به ملک فاروق تسلیم کردند، اشاره کرد.
ملک فاروق نیز این پیام را پذیرفت و قدرت را به نیروهای مسلح واگذار کرد. در تحولات اخیر مصر نیز ارتش این کشور نقش تاریخی خود را تکرار کرد. یادمان باشد که در جمعه دوم قیام مردم مصر که به جمعه وداع معروف شد، نیروی هوایی مصر چند فروند هواپیمای جنگنده‌اف-16 را به فراز میدان تحریر قاهره فرستاد تا مردم انقلابی را به وحشت اندازد اما جالب است که مردم این حرکت نیروی هوایی را به مثابه ارسال پیام همدردی نیروی هوایی ارتش با مردم انقلابی قلمداد کرده و هرگز این اقدام را به‌حساب دیگری نگذاشتند.
بنابراین این نکته درخشان در کارنامه ارتش مصر ثبت خواهد شد که در انقلاب اخیر حتی یک گلوله پلاستیکی هم از لوله تفنگ‌های نیروهای مسلح مصر به سوی معترضان شلیک نشد.اکنون این پرسش مطرح است که ارتش مصر از چه الگویی برای دوره انتقالی پیروی خواهد کرد. بی‌تردید مصر بدون حسنی‌مبارک و حتی خاورمیانه بدون حسنی‌مبارک دستخوش تغییرات شگرفی خواهد شد.
همه این تغییرات با هدایت ارتش مصر خواهد بود. شاید به‌دلیل پیچیدگی موجود و نقش ژئواستراتژیک کشور مصر در خاورمیانه و جایگاه آن در منظومه سیاست‌های منطقه‌ای نتوان پیش‌بینی کرد که ارتش مصر از چه الگویی برای دوره‌گذار به دمکراسی بهره خواهد گرفت، اما در تاریخ کشورهای جهان رویدادهایی مشابه تحولات کنونی مصر کم نیست. مثلاً اکنون هم الگوی رفتار ارتش اسپانیا پس از ژنرال فرانکو و هم الگوی رفتار ارتش کشور پرتغال در دهه70 میلادی قرن پیشین پیش روی ارتش مصر قرار دارد.
به‌نظر می‌رسد ارتش مصر از الگوی پرتغال پیروی خواهد کرد، چون هم قیام مردم مصر شباهت فراوانی به قیام مردم پرتغال داشت و هم ارتش پرتغال به‌طور نسبی و بر خلاف ارتش اسپانیا در دوره فرانکو، به لحاظ خوشنامی شباهت فراوانی به ارتش مصر داشت.
مشخصات و شاخص‌های رفتار مطلوب ارتش مصر مطابق الگوی کشور پرتغال در چند نکته محوری خلاصه می‌شود؛ یکی اینکه نیروهای مسلح می‌دانند که باید ضامن برقراری امنیت و آرامش در دوره انتقالی باشند و در این دوره، به نیروی اجتماعی کشور و مهارت‌ها و توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها اجازه ظهور داده و مردم کشور را در انتخاب بهترین‌ها و انتقال آنها به حوزه مدیریت سیاسی کشور آزاد بگذارند.
دوم آنکه ارتش یک کشور انقلاب کرده به‌ویژه انقلاب‌هایی که بدون داشتن رهبر مقتدر به پیروزی می‌رسد (درست شبیه انقلاب مردم مصر) باید این واقعیت را بپذیرد که نباید خود را آلترناتیو و بدیل مشروعیت فرو ریخته بداند، بلکه ضرورتا باید خود را کارگزار مشروعیت در حال تکوین به‌وسیله نهادهای متکی بر اراده مردم بداند.
در هر حال جمهوری اول مصر پس از روی کارآمدن افسران آزاد در سال1952 به رهبری جمال عبدالناصر شکل گرفت، اما این جمهوری در روز 22بهمن1389 با سقوط رژیم مبارک در اثر یک انقلاب مردمی فرو پاشید. اینک کشور مصر در آستانه ورود به جمهوری دوم خود است.
