ساخت لنج، کار کردن روی لنج، تعمیر لنج، صیادی و خرید و فروش ماهی از زنجیرههای شغلی وابسته به دریا بهشمار میرود.
بر این اساس توقع و انتظار عمومی این است که دستکم در شهرهای ساحلی که فرآوردههای دریایی، غذای اصلی ساکنان را تامین میکند، علاوه بر فراوانی ووفور آبزیان، شیوه عرضه آن نیز وضع مناسبی داشته باشد، اما برآورده شدن چنین توقعی دستکم در بندرعباس دور از ذهن به نظر میرسد، زیرا بازار ماهیفروشان این شهر نابسامانتر از آن است که بتواند پاسخگوی انتظاراتی از این دست باشد.
محمد بحری، رئیس تعاونی ماهیفروشان بندرعباس در بیان مشکلات بازار ماهیفروشان این شهر، از مناسب نبودن فضای آن برای خرید و فروش فرآوردههای شیلاتی سخن میگوید.
وی از بهداشتی نبودن غرفهها گلهمند است و میگوید: «وسعت هر یک از غرفهها 2 متر مربع است که تازه این فضا هم به 2 ماهی فروش داده شده است. یعنی هر ماهیفروش باید در فضایی یک متری به کسب و کار بپردازد.»
به گفته بحری مشکل نبود فضای کافی برای کار سبب شده است تا برخی ماهیفروشان صبح و برخی دیگر بعدازظهر به کسب بپردازند، اما بهدلیل فسادپذیر بودن ماهی این راهکار هم چندان جواب نمی دهد و باعث ضرر و زیان هرساله ماهیفروشان میشود.
حسن رئیسی، عضو هیأت مدیره تعاونی ماهیفروشان نیز میگوید: « وقتی بازار سنتی قبلی را تخریب کردند، قرار شد شهرداری یا خسارت غرفهها را پرداخت کند یا در قبال هر غرفه، غرفهای با همان وسعت تحویل دهد ولی به تعهداتش عمل نکرد و بازاری ساخت که جوابگوی جمعیت ماهیفروشان نیست.»
وی همچنین از دستفروشی ماهی و میگو در اطراف بازار انتقاد دارد و در این باره خاطرنشان میکند: «کسانی که ماهی را دستفروشی میکنند بدون داشتن مجوز و رعایت موازین بهداشتی، محصولات دریایی را برای فروش روی زمین میریزند.» رئیسی میافزاید: «اداره کل شیلات هرمزگان در جوار اسکله قطعه زمینی برای ساخت بازار محصولات دریایی به ماهیفروشان واگذار کرد، اما پس از گذشت چند سال هنوز از ساخت بازار ماهی خبری نیست.»
به گفته رئیسی، تعاونی ماهیفروشان بارها درخواست ساخت بازار در این مکان را به شهرداری، شیلات و استانداری ارائه داده است. ولی هیچیک از آنها به این درخواست پاسخ صریح و قطعی ندادهاند. عضو هیأتمدیره تعاونی ماهیفروشان اضافه میکند: «وضع کسب و کار ماهیفروشان بندرعباس روزبهروز بدتر میشود و عمر مفید بازار فعلی هم رو به پایان است، همین حالا این بازار مشکلات متعدد بهداشتی و تأسیساتی دارد.»
فروش صید در کنار خیابان
عابد بقاپور، دیگر عضو هیأتمدیره تعاونی ماهیفروشان بندرعباس، تاکید میکند: «در هرمزگان به مشکلات صیادان و ماهیفروشان رسیدگی نمیشود و بهدلیل بیتفاوتی مسئولان، شاغلان در این حرفهها بهشدت لطمه میخورند.»
بقاپور ادامه میدهد: «بندرعباس شهری ساحلی است و به تبع آن، محصولات دریایی خوراک اصلی مردم را تشکیل میدهد، بنابراین باید بازاری در شأن و مناسب نیز وجود داشته باشد، ولی مسئولان به تنها چیزی که رسیدگی نمیکنند وضع صیادان، ماهیفروشان و بازار خرید و فروش است.»
وی خاطرنشان میکند: «در حالی برای ساماندهی بازار ماهی اقدامی صورت نمیگیرد که در بندرعباس چند بازار بزرگ و کوچک برای عرضه پوشاک و... وجود دارد.»
به گفته وی، مردم اکنون در محیطی ناسالم و غیربهداشتی غذای اصلی خود را تهیه میکنند.
عضو هیأتمدیره تعاونی ماهیفروشان اضافه میکند: «بهدلیل اینکه در بندرعباس بازار مناسبی برای عرضه صید بهصورت عمده وجود ندارد، بسیاری از صیادان وقتی صید خود را به ساحل میآورند، مجبورند آن را داخل قایق بفروشند یا اینکه صید را روی زمین بریزند، بنابراین بسیاری از مردم مجبورند غذای خود را از روی خاک و شن و کنار خیابان خریداری کنند که با توجه به ظرفیت گردشگری بندرعباس در شأن مردم نیست.»
به گفته بقاپور، انتشار بوی نامطبوع و تجمع حیوانات موذی حاصل از ریختن ضایعات ماهی و میگو در کنار خیابان یا به دست ماهیفروشان دورهگرد در اطراف بازار، شکایت ساکنان محل را بهدنبال داشته است. اما مرکز بهداشت و اداره کل دامپزشکی و شیلات، هیچ کدام به این وضع رسیدگی نکرده و پاسخ مناسبی به معترضان ندادهاند.
ترازوی دیجیتال
صادق رنجبر، دیگر عضو هیأتمدیره این تعاونی میگوید: «بازاری که در حال حاضر فعال است، به دستور استاندار وقت و به کمک شهرداری و با بودجه خود ما (تعاونی) ساخته شد، اما شهرداری آن را به ما اجاره داد. با این حال خدماتی به ما نمیدهد.»
به گفته رنجبر، بازار کنونی براساس قرارداد باید پس از 5 سال بازسازی میشد، اما این مدت سپری شده است، با وجود اینکه ماهی فروشان اجاره و عوارض خود را هر ماه به شهرداری میپردازند.
وی یادآور میشود: ماهیفروشان بندرعباس درآمد اندکی دارند. با این حال به جای کمک به آنان هر روز مسئولان درخواست تازهای مطرح میکنند و به تازگی هم اداره بازرگانی از ماهیفروشان خواسته است از ترازوی دیجیتال استفاده کنند. این عضو هیاتمدیره تعاونی ماهیفروشان تاکید میکند: «ترازوهای دیجیتال وقتی در معرض آب، رسوبات و هوای شرجی قرارمیگیرند، به سرعت غیرقابل استفاده میشوند یا صاحب خود را دچار برقگرفتگی میکند و از این بابت هر بار هزینهای به ماهیفروشان تحمیل میشود.»
با این حال، رنجبر اضافه میکند: «ما حاضریم در هر نقطه از شهر که توجیه اقتصادی داشته باشد و شهرداری مکان مناسبی در اختیار ما قرار دهد، محصولات دریایی را عرضه کنیم. »
بوی بد ضایعات ماهی
نارضایتی از وضع بازار عرضه ماهی در بندرعباس فقط به ماهیفروشان و تشکل صنفی آنان اختصاص ندارد. شهروندان
بندر عباسی هم گلههای زیادی در این باره دارند.
محمد خداکریمی، یکی از ساکنان بندرعباس است که وضع بازار ماهیفروشان را نامناسب توصیف میکند و میگوید: «با ورود به بازار ماهیفروشان احساس ناخوشایندی به انسان دست میدهد، چون بهدلیل جمعآوری نشدن ضایعات ماهی همیشه بوی زنندهای از آن به مشام میرسد.» وی ادامه میدهد: « بهدلیل کوچک بودن فضای داخلی بازار، هر کاری که فروشندگان میکنند آب کثیف به لباس خریداران میپاشد . محل تمیز کردن ماهیها نیز بسیار کوچک و کثیف است بهطوری که ضایعات ماهی روی زمین میریزد و تلمبار میشود.»
زهرا سلطانی، یکی دیگر از شهروندان بندرعباسی، نیز وجود تنها یک بازار ماهی برای شهر ساحلی بندرعباس را نوعی کمبود میداند و ادامه میدهد: «از چندی پیش، شهرداری در چند نقطه شهر بازارچههای محلی راهاندازی کرد، اما بیشتر اوقات در آنها ماهی تازه عرضه نمیشود، بنابراین مردم ترجیح میدهند به بازار مرکزی مراجعه کنند که علاوه بر اتلاف وقت و انرژی، ترافیک سنگینی نیز در این نقطه شهر بهوجود میآورد.» وی همچنین با انتقاد از حضور ماهیفروشان دستفروش در مکانهای غیربهداشتی و خیابانهای شهر میگوید: «ماهی زود فاسد میشود ولی در بسیاری از خیابانهای شهر و اطراف بازار دستفروشان، حتی در گرمای شدید تابستان، بدون استفاده از وسایل سردکننده به عرضه ماهی میپردازند و سلامت مردم را به خطر میاندازد.»
سلطانی میافزاید: «با توجه به اینکه ماهی غذای اصلی ساحلنشینان محسوب میشود و بندرعباس هم یک شهر مهاجرپذیر و دارای گردشگر است، بازار مرکزی ماهیفروشان بندرعباس پاسخگوی این جمعیت نیست. علاوه بر این برخی نقاط بازار فعلی نیز تخریب شده است که نیاز به بازسازی و رفع کمبودهای بهداشتی دارد.»
ژاله مالکیان دیگر شهروند بندرعباسی با انتقاد از قیمت بالای ماهی در بندرعباس میگوید: «وضع بهداشتی بازار ماهیفروشان بندرعباس و اطراف آن هم چندان رضایت بخش نیست. انتشار بوی بسیار زننده، عبور از این مکان را عذابآور کرده است.»