براساس این تصمیم که از سوی کمیسیون ماده یک آیین‌نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات اتخاذ شده است، عوارض صادراتی سنگ‌های خام و کار نشده به‌صورت بلوک یا اسلب 70 درصد، عوارض صادراتی کنسانتره سنگ آهن 50 درصد و عوارض صادراتی گندله سنگ‌آهن 35 درصد تعیین شده است. اکنون ایران در میان 10 کشور برتر جهان در زمینه صادرات سنگ قرار دارد، اما معلوم نیست که با اعمال تعرفه‌های جدید این جایگاه دستخوش چه فراز و نشیبی می‌شود. گروهی از صادرکنندگان سنگ خام می‌گویند با تعرفه‌های جدید چاره‌ای جز خداحافظی از بازارهای جهانی وجود ندارد. از ماه گذشته تاکنون هزاران تن سنگ در انبار بنادر بلاتکلیف باقی مانده است، زیرا خریداران خارجی مردد هستند که آیا برایشان صرف می‌کند برای هر تن سنگ که تا دیروز 20 تا 30 دلار می‌خریدند، اکنون 120 تا 130 دلار بپردازند؟
براساس آمارهای موجود، ایران در چند سال گذشته توانسته است یک درصد از بازار جهانی سنگ خام را به‌خود اختصاص دهد. رئیس هیأت‌مدیره سنگ ایران در نامه‌ای خطاب به علی اکبر محرابیان، وزیر صنایع و معادن درباره جایگاه معادن سنگ در کشور در مقایسه با جهان می‌نویسد:« طبق آمارهای موجود اکنون ایتالیا با 86 معدن فعال در حدود 30 درصد سنگ خام و 70 درصد سنگ فرآوری شده را صادر می‌کند . پس از آن برزیل با 40 درصد صادرات سنگ خام و 60 درصد سنگ فرآوری شده، سپس اسپانیا با 65 معدن فعال، 50 درصد صادرات سنگ خام و 50 درصد سنگ فرآوری شده در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند و بخش زیادی از بازارهای جهانی را جذب کرده‌اند.» به گفته لرپری زنگنه، اکنون کمتر از یک درصد بازار جهانی در اختیار کشور ایران قرار دارد که آن هم به واسطه بازاریابی و تلاش گسترده صادرکنندگان این صنعت در سال‌های اخیر به دست آمده و عملا خریداران این نوع کالاها با توجه به کیفیت پایین و سنگ‌های فرآوری شده در ایران، تمایلی به خرید آنها ندارند.
تقدیم بازار جهانی به رقبا
حسین کربلایی، معدن داری که در استان مرکزی و شهرستان فیروزکوه فعالیت می‌کند، در انتقاد به تعیین تعرفه 70 درصدی می‌گوید: «تا 3 سال پیش هنوز صادرات سنگ خام ایران جایگاهی بین‌المللی نداشت و برای صادرات انواع سنگ خام جایزه در نظر می‌گرفتند، اما امروز که ایران در فهرست 10 کشور برتر صادرات سنگ خام قرار دارد، نه تنها جایزه‌ها قطع شده، تنبیهی با عنوان تعرفه 70 درصدی نیز برای صادرکنندگان در نظر گرفته شده است.»
کربلایی با تاکید بر این‌که ضرر اجرای این سیاست جبران‌ناپذیر است، می‌افزاید: «علاوه بر تعطیل معدن‌های کوچک و بیکاری تعداد زیادی از معدن‌کاران، ایران جایگاه تجاری خود را در بازار جهانی از دست خواهد داد.» وی ادامه می‌دهد:«این‌که تعرفه‌های جدید براساس کدام کارشناسی و بر مبنای کدام مطالعه و تحقیقات تعیین شده، جای سؤال دارد چون حتی کشورهای دارای رتبه های بالا در صادرات سنگ که به‌عنوان سلطان سنگ دنیا شناخته می‌شوند مانند ایتالیا، ترکیه، هند و برزیل با وجود معادن گسترده، کارخانه‌های متعدد و نیروی انسانی کار‌آزموده دست به اعمال چنین تعرفه‌هایی نزده‌اند. این کشورها همواره تلاش می‌کنند که توازن میان صادرات سنگ خام و سنگ فرآوری شده را رعایت کنند تا مبادا سهمی که از بازارهای جهانی کسب کرده‌اند، کاهش یابد، اما متولیان امر در ایران یک شبه قید تمام بازارهای جهانی را می‌زنند و آن را تقدیم رقبا می‌کنند.»
نبود سنگ در سنگبری‌ها
با این‌حال خداداد غیاثوند، دبیر کانون سنگ ایران، در دفاع از تعرفه‌های جدید، از صنعت سنگ ایتالیا مثال می‌آورد که ذخایر سنگ کمتری در مقایسه با ایران دارد. او می‌گوید: «این کشور از 100 درصد میزان صادرات خود تنها 15 درصد را به سنگ خام و 75 درصد مابقی را به سنگ فرآوری شده اختصاص داده است. این امر نشان می‌دهد که کشورهای صاحب‌‌نام در صنعت سنگ بیشتر در حوزه فرآوری سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا صادرات سنگ خام.» وی با بیان این‌که پیش از اعمال تعرفه‌های جدید واحدهای سنگبری به‌دلایل مختلف همچون نبود سنگ کوپ استاندارد دچار مشکلات اساسی شده بودند، می‌افزاید: « رقبا با حضور در معادن سنگ ایران بهترین کوپ‌های تولیدی این معادن را خریداری و از کشور خارج می‌کردند، اما با افزایش تعرفه صادرات سنگ خام، این مشکل واحدهای سنگبری حل می‌شود.»
غیاثوند می‌افزاید: « نمی‌گوییم تنها مشکل سنگبری‌ها، صادرات سنگ خام است اما به جرات می‌توان گفت که مشکل اصلی واحدهای سنگبری صادرات این محصول و در نهایت کاهش رقابت‌پذیری بین سنگبری‌های داخلی است.» به گفته وی، اکنون از
5 هزار واحد سنگبری، فقط 500 واحد ماشین‌آلات مدرن در اختیار دارند که با سرمایه‌گذاری‌های کلان وارد کشور شده است، اما به‌دلیل کمبود مواد اولیه با تمام ظرفیت کار نمی‌کنند. غیاثوند همچنین اضافه می‌کند: «نگرانی معدن‌داران سنگ قابل درک است، اما در این میان تکلیف یک میلیارد و 500 هزار دلار تجهیزات سنگبری وارد شده به کشور چه می‌شود؟»
فروش داخلی با 50 درصد زیر‌قیمت
به گفته صادرکنندگان سنگ با وجود آن‌که تنها 7 درصد از حجم تولید آنان صادر می‌شود، همین صادرات نقدینگی معدن و شرکتشان را تامین می‌کند و با این‌کار می‌توانند به خریداران داخلی که توان نقد خریدن را ندارند، به‌صورت مدت‌دار سنگ بفروشند.
به گفته آنان، مقدار زیادی از این 7 درصد سنگ نامناسب و نرم است که به‌طور کلی مورد مصرف سنگبری‌های داخلی قرار نمی‌گیرد. حسین کربلایی، از معدن‌داران کشور، در این‌باره می‌گوید: «اکنون 20 هزار تن سنگ خام آماده در معدن ما موجود است که مشتری دست به نقد ندارد؛ من حاضرم همین میزان را 50 درصد زیر‌قیمت به خریدار داخلی بفروشم.»
وی با بیان این‌که از زمان اجرای این مصوبه مجبور به تعدیل نیرو شده است، توضیح می‌دهد: «بازار چین اصلی‌ترین بازار صادرات سنگ خام ایران است. اما از زمان اجرای تعرفه 70 درصدی، خریداران چینی دچار ابهام شده‌اند و دیگر سفارش‌های خود را تمدید نمی‌کنند، به‌همین دلیل هم مجبور شدیم 22 نفر از 30 نیروی انسانی شاغل در معدن را تعدیل کنیم.» ایمان محمدی‌راد دیگر معدن‌دار فعال استان مرکزی نیز با اعلام این‌که 200 معدنکار با او همکاری می‌کنند، می‌گوید: «به‌طور حتم ادامه این روند بسیاری از نیرو‌های مرا بیکار خواهد کرد.»
