این روزها با نزدیکی نوروز تقاضا برای برخی خدمات مانند شستوشوی فرش، موکت، مبلمان، کفسابی، رنگ و نقاشی، پارکت و کاغذدیواری و نظافت منازل افزایش یافته اما شاید بتوان فصل مشترک همه این خدمات را زیان مشتری و نبود نظارت قلمداد کرد؛ چرا که با وجود برخی انجمنها و اتحادیههای صنفی، مصرفکنندگان برای برخورداری از اینگونه خدمات باید هزینههایی به مراتب بیشتر از نرخهای مصوب را پرداخت کرده و در مواردی که چنین نرخی وجود نداشته باشد، شرایط سختتر شده و کیفیت و قیمت ارائه خدمات به مشکل بزرگی تبدیل میشود.
نظافت منازل و رفت و روب شب عید از جمله خدماتی است که با گسترش زندگی شهرنشینی متقاضیان بیشتری در شهرها پیدا کرده است. اکنون بسیاری از اموری که در شهرهای کم جمعیت و روستاها توسط اعضای خانواده صورت میگیرد، زمینهساز شکلگیری مشاغلی در شهرهای بزرگ شده که هزینههای گزافی را به شهرنشینان تحمیل کرده و از سوی دیگر کیفیت خدمات ارائه شده و نحوه نظارت بر کارگرانی که اینگونه خدمات را ارائه میدهند نیز مشکل را دوچندان ساخته است.
خانهتکانی یا جیبتکانی
اکنون با نزدیکی نوروز شاهد درج انواع و اقسام آگهیهای نظافت منازل و محل کار در جراید هستیم. گرچه ارائهکنندگان اینگونه خدمات به ظاهر دارای نرخ مصوب بوده و مجوز فعالیت از اتحادیههای ذیربط را دارند اما این نرخها به هیچ وجه رعایت نشده و شرکتهای مختلف خدماتی برای ارائه خدمات یکسان نرخهای متفاوتی را از مشتریان دریافت میکنند.برای نظافت منازل در شب عید شامل شستوشوی در و دیوار و پنجره، تمیزکردن شیشه، کف و کابینت و چیدمان نرخهایی به مشتریان ارائه میشود که در برخی موارد تفاوت قیمت فاحشی دارد؛ به نحوی که اکنون برای هر 8 ساعت کار نظافت از 25 تا 40هزار تومان از متقاضیان دریافت میشود که این نرخ با در نظر گرفتن سایر هزینهها مانند انعام و عیدی در پارهای از موارد به بیش از 50هزار تومان نیز افزایش مییابد.
این در حالی است که بیشتر شرکتهایی که نسبت به ارائه اینگونه خدمات اقدام میکنند، دارای مجوز از اتحادیه شرکتهای خدماتی بوده و ملزم به رعایت نرخهای یکسان برای ارائه خدمات هستند. اکنون نرخ نظافت منازل توسط کارگر آقا یا خانم تفاوت قیمت حداقل 2هزار تومانی دارد؛ به نحوی که برای هر 8 ساعت نظافت توسط کارگر آقا مبلغ 25هزار تومان و برای انجام نظافت توسط کارگر خانم در مدت زمان مشابه 27هزار تومان دریافت میشود.
خدمات اضافه و افزایش نرخ
نرخ ارائه اینگونه خدمات وقتی دوچندان میشود که کار نظافت منازل در 8 ساعت به اتمام نرسیده و مشمول تبصره اضافهکار شود. در این شرایط نرخ ارائه خدمات که برای هر ساعت مثلا 2هزار و 500تومان بوده با حداقل افزایش 500تومانی بدون داشتن هیچگونه توجیهی مواجه شده و مشتری ناچار است بهای ساعت اضافی دریافت اینگونه خدمات را با نرخی بیش از 3هزار تومان در هر ساعت بپردازد. به اذعان برخی شرکتهای خدماتی، علت افزایش قیمت ارائه خدمات نظافت منازل در روزهای پایانی سال افزایش تقاضا برای دریافت اینگونه خدمات بوده و کیفیت یا نحوه ارائه خدمات هیچ تغییری نسبت به سایر ایام سال ندارد.
پورسانت 30درصدی
گرچه زحمت اصلی در نظافت منازل بر دوش کارگرانی است که از طریق شرکتهای خدماتی به مردم معرفی میشوند اما این کارگران برای ارائه اینگونه خدمات باید پورسانتی بین 25تا 40درصد را به شرکتهای خدماتی پرداخت کنند. با این وجود، بسیاری از شرکتهای خدماتی با اشاره به مشکلات و هزینههای ارائه اینگونه خدمات نظافت شب عید را مقرون به صرفه قلمداد نکرده و اذعان میکنند که تأمین مواد شوینده و سایر لوازم ارائه اینگونه خدمات هزینه ارائه این خدمات را افزایش داده و این شرکتها به ناچار چنین شغلی را انتخاب کردهاند.
نظارت کمرنگ
نکته دیگر در ارائه خدمات نظافت شب عید مشکلات موجود در زمینه کیفیت ارائه خدمات و رعایت شئونات اخلاقی است گرچه شرکتهای خدماتی با بیان اینکه کارگران شاغل را بر اساس قرارداد و در قبال دریافت ضمانت لازم به کار گرفتهاند، چنین نتیجهگیری میکنند که مشتریان نباید نگرانی از صحت خدمات ارائهشده داشته باشند اما در عمل همواره ارائه اینگونه خدمات با نارضایتی مشتریان همراه بوده است. با این وجود، شرکتهای خدماتی تماس با مشتری پس از انجام نظافت را از جمله ابزارهای تأمین رضایت مشتریان قلمداد میکنند. بهنظر میرسد نظارت اتحادیههای ذیربط بر قیمت و کیفیت و نحوه ارائه اینگونه خدمات بسیار ضعیف است.