پکن سال گذشته نفت زیادی از ریاض خرید اما آمارهای امسال نشان میدهد که آمریکاییها هم ممکن است در این راه پیشرفت کنند و دوباره به بزرگترین خریدار نفت از عربستان تبدیل شوند. با وجود این، چین قصد دارد که در 2سال آینده بهطور پیوسته مشتری پر و پا قرص نفت عربستان سعودی باشد. علاوه براین، سعودیها اکنون بیشتر کالاهای چینی میخرند و تمایل چندانی نسبت به خرید کالاهای آمریکایی از خودشان نشان نمیدهند. عربها بیشتر غذا و کالاهایی مانند منسوجات، سختافزار رایانه و ماشینآلات سنگین را از چینیها خریداری میکنند.
هنگامی که ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی در سال2005 میلادی به قدرت رسید، سیاست تجارت «نگاه به شرق» را که در جهت حمایت از کشورهای آسیایی است، انتخاب کرد. اکنون بیش از نیمی از نفت عربستان سعودی به کشورهای آسیایی و براساس آخرین آمارها حداقل 14درصد از نفت این کشور به آمریکا صادر میشود. «آرامکو» شرکت ملی نفت عربستان که بزرگترین شرکت نفتی جهان به حساب میآید، در استان «چینگ دائو» چین یک پالایشگاه ساخته است. همچنین، این شرکت در سرمایهگذاری مشترک با «سینوپک» که یک شرکت عظیم نفت خام چین به حساب میآید و «اکسون موبیل» که یک شرکت نفتی آمریکا ست در «فوجیان» یک پالایشگاه دیگر تاسیس کرده است.
از سوی دیگر، شرکتهای چینی شروع به سرمایهگذاری در بخشهای زیرساخت و صنعت در عربستان سعودی کردهاند. یکی از شرکتهای صنعتی استان «جیزان» که در جنوب عربستان قرار دارد، ریختهگری آلومینیوم است که چین 3میلیارد دلار در آن سرمایهگذاری کرده است. عربستان سعودی در حال حاضر دانشجویانش را به همراه کمک هزینه تحصیلی به دانشگاههای چین اعزام میکند و بعضی از ثروتمندان آن کشور که قبلا برای خرید اثاثیه منزل به نیویورک یا لندن سفر میکردند، حالا به شهرهای چین میروند تا برای خانههایشان مبلمان تهیه کنند.
همانند بسیاری از کشورهای آفریقایی، مقامات عربستان سعودی هم از عدمدخالت سیاست چین در روابط اقتصادیاش خشنود هستند. اگر چه این روزها بهنظر نمیرسد که مقامات آمریکایی، سعودیها را زیاد تحت فشار قرار دهند تا عربستان به کشوری دمکراتیک تبدیل شود یا از حقوق بشر حمایت کند اما رسانههای ایالات متحده و لابیکنندگان حقوقی بهطور پیوسته از این موضوع انتقاد میکنند. از سوی دیگر، مقامات سعودی در کل از حمایتهای آمریکا از رژیم صهیونیستی متنفرند. محدودیتهایی که اخیرا آمریکا در زمینه صدور روادید برای عربها از جمله سعودیها ایجاد کرده، باعث بدتر شدن روابط میان دو کشور شده است.
اما بیش از این نباید درباره وضعیت مذکور مبالغه و اغراق شود. در حالی که عربستان بازارهای خود را برای فروش نفت گسترش میدهد ولی این کشور هنوز هم به تسلیحات، حمایتهای نظامی و فناوریهای واشنگتن احتیاج دارد. آمریکا از نظر نظامی حامی و پشتیبان اصلی عربستان سعودی به حساب میآید و قرار است یک معاهده تسلیحاتی به ارزش 60 میلیارد دلار میان این دوکشور منعقد شود اما چین هنوز هم از دور رقابت با آمریکا عقب مانده است. گرچه سربازان ایالات متحده دیگر در خاک عربستان مستقر نیستند اما آنها در خلیجفارس هستند. بهدلیل اینکه مقامات چینی و سعودی به حضور نظامیان آمریکا در منطقه امید بستهاند، این امر باعث اطمینان خاطر آنها شده است.
عربستان سعودی بهعنوان یک کشور صادرکننده سرمایه خالص که سیستم آموزش و پرورش مبتدی دارد، بیش از آنکه به پول کشورهای خارجی برای سرمایهگذاری نیاز داشته باشد، به دانش و آموزش آنها احتیاج دارد. علاوه بر اینکه عربستان در حال گسترش زیرساختهای خودش است، به کسب مهارتها از آمریکا، اروپا و ژاپن چشم دوخته است. از سوی دیگر، امارات متحده عربی که یکی دیگر از کشورهای مهم اقتصادی منطقه خلیجفارس به حساب میآید، از یک کنسرسیوم کرهجنوبی درخواست کرده است تا نخستین نیروگاه هستهای آن کشور را تاسیس کند.
با وجود این، مقامات چینی و سعودی درگیریها و اختلافاتی با یکدیگر دارند. چین عربستان را متهم کرده است که صادرات مواد پتروشیمی به بازارهای این کشور را کاهش داده است. پروژه ساخت راهآهن میان مکه و مکانهای مقدسی چون«کوه عرفات» که اخیرا توسط چینیها ساخته شده است، درپی بروز اختلافها به بن بست رسید. مسئولان راهآهن چین تهدید کردهاند که مقامات سعودی را بهدلیل ضررهایی که به این پروژه سرمایهگذاری زدهاند، تحت تعقیب قانونی قرار میدهند. با توجه به اینکه کارگران غیرمسلمان از کار کردن در مکه منع شدهاند، فعالیت بعضی از شرکتها به تعویق افتاده است، بنابراین چین در اقدامی باعث شده که صدها نفر از کارگرانش که در بخش راهآهن مشغول به کار هستند به دین اسلام روی بیاورند. اما این پروژه بهخاطر نحوه اختصاص زمین، افزایش هزینهها و حتی شورش کارگران که در عربستان سعودی به ندرت اتفاق میافتد، با مشکلات زیادی مواجه شده است.
اکونومیست