همه ما در منازل خود با حجم زیادی از داروهایی مواجهیم که بلااستفاده مانده‌اند. همین مسئله در داروخانه‌های شهر به‌خصوص داروخانه‌های شهرستان‌ها و مراکز بهداشت نیز وجود دارد. داروهای مازاد موجود در منازل هر از گاهی توسط شهرداری جمعآوری و امحا می‌شوند ولی سؤال اینجاست که بر سر داروهای تاریخ گذشته موجود در قفسه‌های داروخانه‌ها چه می‌آید؟ آیا نظارت کافی صورت می‌گیرد؟!
دکتر محمدرضا شانه‌ساز، مدیرکل اداره نظارت بر دارو و موادمخدر وزارت بهداشت در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری گفت: جمعآوری داروهای مازاد خانگی توسط شهرداری براساس امضای توافقنامه بین شهرداری و وزارت بهداشت انجام خواهد شد و این کار قدم مثبتی از نظر فرهنگی در سطح جامعه است و می‌تواند کمک مؤثری در جمعآوری اطلاعات تکمیلی از این فرایند باشد و شهرداری با جمعآوری و امحای این داروها می‌تواند گام مؤثری را در این راستا بردارد.
وی گفت: طرح جمعآوری داروهای بدون مصرف از منازل توسط شهرداری اقدامی پسندیده و مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و در صورتی که با نظارت کارشناسان وزارت بهداشت، جمعآوری و امحای داروهای بلامصرف و تاریخ گذشته به صورت علمی و به‌درستی اجرا شود آثار و برکات مفیدی برای نظام سلامت در پی خواهد داشت.
وی با تأکید بر اینکه دارو از جمله کالاهای استراتژیک بوده و علاوه بر اینکه وجود آن دارای اهمیت حیاتی و معنوی است، صرف هزینه‌های مادی بسیاری را از بودجه عامه به صورت یارانه به خود معطوف می‌سازد که این رقم در ایران از حد یک میلیارد دلار تجاوز می‌نماید. وجود یا عدم وجود دارو مخصوصا داروهای بهداشتی اولیه در مراکز بهداشتی و درمانی و خانه‌های بهداشت می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در وضعیت ارائه خدمات سایر بخش‌ها از جمله بهداشت خانواده، واکسیناسیون، بهداشت مادر و کودک، دهان و دندان، تزریقات و پانسمان و اورژانس داشته باشد. لذا لازم به‌نظر می‌رسد که از این کالای استراتژیک حفاظت بیشتری نسبت به سایر کالاها صورت پذیرد و مسئولان مربوطه در راستای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مناسب توجه بیشتری را به این بخش مبذول کنند.
تعداد زیادی از داروهای تاریخ گذشته در اثر بی‌توجهی مسئول داروخانه بر ثبت تاریخ داروها در دفتر و روی جعبه داروها بوده و
مرتب کردن داروها در قفسه‌ها به ترتیب تاریخ می‌تواند در کاهش داروهای تاریخ گذشته مؤثر باشد.
وزارت بهداشت برای منطقی کردن مصرف دارو در کشور با فعال کردن کمیته کشوری و کمیته ستاد مصرف منطقی دارو طی سال‌های اخیر کارهای بزرگی انجام داده است. تا پیش از آن میانگین تجویز دارو در کشور 4/5دارو در هر نسخه بود که امروز به 3/2 دارو در هر نسخه کاهش یافت است. این موفقیت بزرگی است که البته با توجه به اینکه میانگین تجویز دارو در هر نسخه در جهان 1/8 است هنوز با شرایط ایده‌آل فاصله داریم که باید با آموزش جامعه پزشکی و مردم این نقص را جبران کنیم اما جمعآوری دارو از خانه‌ها و بازگرداندن آن به سیستم ،راه حل این مسئله نیست.
دکتر سعید واقفی، دبیر انجمن داروسازان در این خصوص به همشهری گفت: گروه دارو و درمان یک مثلث است که 3ضلع آن را پزشک، داروساز و بیمار تشکیل می‌دهند و اگر هر کدام از این اضلاع درست عمل نکند همه خواص نظام دارو و درمان زیر سؤال می‌رود. هیچ داروخانه‌ای حق ندارد به جای 40 قرص تجویز شده به بیمار یک بسته کامل پیشنهاد کند؛ این یک تخلف آشکار است و داروساز صرفاً برای فروش داروی خود این کار را کرده است.دبیر انجمن داروسازان با بیان اینکه این موضوع به هیچ‌وجه توجیه‌پذیر نیست که آنتی‌بیوتیک‌ها در داروخانه‌های کشور بدون نسخه ارائه می‌شود، می‌گوید: کاش آمار تلفات دارویی در ایران هر ماه اعلام می‌شد تا مشخص شود مصرف بی‌رویه و خودسرانه دارو چه عوارضی دارد اما متأسفانه آمار دقیقی در این زمینه نیست و آنچه اعلام می‌شود آمار سالانه است که تأثیر زیادی ندارد.
چند نکته مهم:
مسئول ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم وزارت بهداشت، گفت: مردم به‌ویژه زنان خانه‌دار باید داروهایی که تاریخ انقضای آنها فرا رسیده است، از بسته‌بندی اصلی خارج کرده و داخل نایلون زباله گذاشته و به پایگاه‌های مشخص شده جهت معدوم کردن‌آنها تحویل دهند.
تاریخ انقضای پمادها و کرم‌های موضعی باید از روی جعبه مقوایی آنها یا از روی تاریخ حک شده روی انتهای تیوپ پماد کنترل شود. قطره‌های چشمی که از باز شدن در آنها یک ماه گذشته است، دیگر استریل نیستند و باید دور ریخته شوند. قرص‌ها و کپسول‌ها را در حمام یا جاهای نمناک منزل مثلا نزدیک سینک ظرفشویی آشپزخانه نگهداری نکنید؛ چراکه رطوبت و حرارت ممکن است باعث تغییرات شیمیایی در دارو شود. همچنین پنبه فشرده موجود در قوطی داروها را پس از بازکردن قوطی دور بیندازید چرا که در غیر این صورت رطوبت را به داخل قوطی جذب خواهد کرد.
داروها را در یخچال نگهداری نکنید مگر بعضی داروهای خاص که در برچسب آن قید شده باشد. از یخ‌زدن داروهای مایع جلوگیری کنید. داروها را برای مدت طولانی در اتومبیل قرار ندهید.
