لومت را می‌توان جزو قافله‌ساران سینماگران منتقد وضع موجود آمریکا دانست. ضدسیستم بودن نخ تسبیح آثار فراوان کارگردانی است که فقدان عدالت اجتماعی را نقد می‌کرد.
درام دادگاهی «12 مرد خشمگین» به عنوان اولین ساخته بلند سینمایی سیدنی لومت اثری جریان‌ساز و موفق از کاردرآمد و نام سازنده‌اش را سر‌زبان‌ها انداخت. فیلم ماجرای بررسی پرونده یک متهم به قتل است. یک جوان پورتوریکویی که شواهد نشان می‌دهد پدرش را به قتل رسانده و 12 عضو هیأت منصفه باید برایش تصمیم بگیرند.
نگاه تند و تیز و انتقادی لومت به جامعه آمریکا از همان ساخته اولش مشهود بود. «12مرد خشمگین» پیش از آن که به تصویر کشیده شود در صحنه تئاتر به اجرا درآمده بود.
«سفر روز طولانی به شب» برمبنای نمایشنامه‌ای از یوجین اونیل از دیگر آثار بحث‌انگیز دوره اول کاری لومت است. اعضای یک خانواده در حالی دور هم جمع می‌شوند که هریک به نوعی دچار مشکل و مسئله‌ای هستند. «سفر روز طولانی به شب» تصویری تأثیرگذار از انسان‌هایی مضمحل ارائه می‌کند. لومت جوان می‌تواند بازی‌های متفاوتی از بازیگران باتجربه‌ای چون کاترین هپبورن و رالف ریچاردسون بگیرد. نمایشنامه پراحساس اونیل توسط لومت به فیلمی پراحساس بدل شد.
«تپه»(1965) فیلمی متفاوت در ژانر جنگی است با دستمایه آشنای لومت. انسان‌های زخم‌خورده‌ای که از بی‌عدالتی رنج می‌برند.
در «سمسار» (1965) نیز راداستایگر نمی‌تواند خود را از سیطره کابوس‌هایی که جنگ به او تحمیل کرده رهایی ببخشد. نمایش جدیت از کارگردانی که می‌خواهد پیام مورد نظرش را با فرمی قابل توجه بیان کند.
«گروه» (1966) توانایی لومت در پرورش شخصیت‌های متعدد را نشان می‌دهد و البته انعطاف او را در فاصله گرفته از مایه‌های دلخواهش بی‌آن که کیفیت هنری تحت‌الشعاع قرار گیرد.
میان ساخته‌های دهه 70 لومت، «قتل در قطار سریع‌السیر شرق»(1974) اقتباس هوشمندانه‌ای از داستان معروف آگاتاکریستی بود. با توانایی همیشگی فیلمساز در کار با بازیگران شاخص و روایت سلیس داستان. لومت در قامت سینماگر اجتماعی چند اثر با لحن معترضانه و افشاگرانه علیه سیستم حاکم در دهه 70 خلق کرد که بسیار جریان‌ساز شدند.
«سرپیکو»(1974) با روایت کوشش مأموری آرمان‌گرا و عدالتخواه فساد در میان مأموران پلیس را دستمایه قرار می‌دهد. بازی پاچینوی جوان از امتیازات فیلم است. حال و هوای معترض فیلم منبع الهام فیلمسازان زیادی در دهه 70 شد.
در «بعد ازظهر نحس» (1975) عصیان فردی لومت علیه جامعه پیرامونش اوج می‌گیرد. «سانی» (آل‌پاچینو) و «سان» (جان کازان) برای سرقت به بانک می‌روند ولی پولی که انتظارش را داشته‌اند موجود نیست پس به گروگانگیری می‌پردازند در حالی که فرجامی تراژیک در انتظارشان است. در بهار سینمای معترض اجتماعی، لومت نیش‌های عمیقی به جامعه آمریکا می‌زند و تناقض‌هایش را رو می‌کند.
«شبکه»(1976) نقطه اوج دیگری در کارنامه لومت است. «هوارد بیل» (پیتر فینچ) مجری به بن‌بست رسیده تلویزیون در یک برنامه زنده خبر می‌دهد که به‌زودی خودکشی خواهد کرد. در «شبکه» باز هم این سیستم فاسد است که فرد را زیر‌فشار قرار می‌دهد.
«اسب»(1977) نقطه آغاز افول لومت در نیمه دوم
دهه 70 است. دورانی که او فیلم‌های خوش‌ساخت ولی بی‌روح کارگردانی کرد تا این که با «حکم دادگاه»(1983) لومت دوباره به حیطه مورد علاقه‌اش بازمی‌گردد. در واکاوی روان فرد به تصویر اجتماع می‌رسد و دیدگاه انتقادی‌اش را با بازی درخشان پل نیومن به رخ می‌کشد.
«قدرت» (1985) بازگشتی به سینمای افشاگرانه لومت است که این بار سیاسی‌تر از همیشه شده است. در این دوران لومت همچنان می‌کوشد تا اعتراض به وضع موجود را سرلوحه آثارش قرار دهد. هر چند به عنوان فیلمسازی حرفه‌ای که خود را موظف به پرکاری می‌داند. گاهی اوقات فیلم‌های سرگرم‌کننده صرف، نیز کارگردانی می‌کند.
میان ساخته‌هایش در دهه90 تریلر سیاسی «سین جیم»(1990) با بازی نیک نولتی و درام دادگاهی «شب منهتن» (1996) موفق‌تر از بقیه فیلم‌هایش بودند. لومت با وجود پا به سن گذاشتن همچنان فعالیت فیلمسازی خود را با قدرت ادامه می‌داد. چنان که با «مرا گناهکار بدان» (2006) یکی از بهترین فیلم‌های این سال‌هایش را ساخت و البته بازهم ضد سیستم عمل کرد. جایی که تماشاگر را به همدلی با متهمی خلافکار دعوت کرده از پلیس‌ها و قضات چهره‌ای نامطلوب ترسیم می‌کند.
فیلمسازی که چند روز پیش آخرین نفس‌هایش را کشید در طول فعالیت پربار و طولانی هنری‌اش همواره در قامت هنرمندی حساس و اخلاقی ظاهر شد و با پرداختن به کاراکترهایی بی‌دفاع به جستجوی عدالت و آرمان پرداخت.
