این در حالی است که کارشناسان اقتصادی متفق‌القول بر این باورند که افزایش قیمت در این بازار واقعی نبوده و به‌اصطلاح حباب در بازار طلا به‌وضوح قابل رویت است. با جمشید پژویان، اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره علت التهاب قیمت در بازار طلا و سکه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- افزایش قیمت سکه و طلا در بازار طلا را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه عامل یا عواملی قیمت سکه را در بازار تا این حد افزایش داده است؟
قطعا این شرایط به‌واسطه بروز برخی علت‌های اقتصادی نمایان شده است. بدیهی است که با افزایش قیمت جهانی طلا طی هفته‌های گذشته، این افزایش به بازار ایران نیز سرایت کرد؛ اما پس از چندی این افزایش قیمت در بازارهای جهانی نه‌تنها متوقف شد بلکه کاهش نیز یافت.
- اصولا چه عواملی غیر از قیمت‌های جهانی در نوسانات قیمت طلا در بازار داخلی مؤثرند؟
یکی از اساسی‌ترین عوامل همان عرضه طلا و سکه توسط بانک مرکزی است که درصورت توقف به هر دلیل ممکن، فعالان بازار طلا انتظار افزایش قیمت را داشته و از فروش خودداری می‌کنند. همین مسئله می‌تواند منجر به افزایش قیمت طلا در بازار شود که البته حبابی بوده و واقعی نیست. از طرفی عرضه و تقاضای ارز نیز می‌تواند بر بازار طلا تأثیرگذار باشد.
- واضح‌تر توضیح می‌دهید؟
ببینید! در عرض 30 سال گذشته همواره یک رابطه مشخص و مستقیم بین قیمت طلا و ارز وجود داشته است، چون طلا به واسطه قابلیت نقدشوندگی بالایی که دارد به راحتی می‌تواند در بازارهای جهانی به جای ارز مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین افزایش قیمت هر یک از این کالاها در بازار داخلی، افزایش قیمت دیگری را به‌دنبال دارد.
- قصد بانک مرکزی از عرضه نامحدود سکه و شمش طلا در بانک کارگشایی چیست؟ آیا این اقدام را یکی از راهکارهای کنترل قیمت می‌دانید یا اینکه آن‌را زمینه‌سازی به‌منظور جمع‌آوری نقدینگی ارزیابی می‌کنید؟
هر دوی این دلایل می‌توانند مطرح باشند. بانک مرکزی هم می‌تواند به قصد کنترل قیمت، سکه‌ها را عرضه کند و هم به‌منظور جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه. اما برای پی بردن به دلایل واقعی این کار باید دید بانک مرکزی با ریال‌هایی که از این محل جمع‌آوری می‌شود، چه کار می‌کند. اگر آنها را وارد چرخه نقدینگی نمی‌کند، معلوم می‌شود که در حال جمع‌آوری نقدینگی و اجرای یک سیاست پولی انقباضی است و اگر این ریال‌ها را به چرخه اقتصادی وارد می‌کند، نشان‌دهنده برنامه بانک مرکزی برای کنترل قیمت سکه و طلا در بازار داخلی است.
- در حال حاضر تداوم چنین سیاستی چه تأثیری بر بازار طلا و سکه دارد؟
بله، باید در درجه اول به این نکته توجه داشته باشید که تمام بازارها برای مردم کاملا ملموس و قابل ارزیابی است؛ حال اگر این بازارها بازار طلا و سکه باشند به‌علت اینکه هزینه ورود و خروج در آنها پایین است، به راحتی امکان ورود و برآورده کردن انتظارات در این بازار برای مردم وجود دارد. بازار سهام نیز این روزها همین حالت را دارد و به واسطه مواجهه با سیاست‌های واگذاری دولت دچار اختلال شده است. به‌هرحال نکته اینجاست که ورود مردم به این بازارها را نمی‌توان امری منفی دانست. چرا که مردم حق دارند وجوه نقدی خود را در جایی سرمایه‌گذاری کنند که سود بیشتری عایدشان شود اما برای کنترل چنین پیامدهایی باید به‌صورت اساسی به فکر حل مشکل بود.
- با این اوصاف شما مشکل اساسی را در کجا می‌بینید؟
به‌نظر بنده پایین آمدن نرخ سود بانکی در سال‌جاری عامل مهمی برای سوداگری است و همین امر سبب شده تا مردم به سمت این بازارها بیایند. طبیعی است در پی تصمیم دولت برای کاهش نرخ سود بانکی در سال‌جاری بسیاری از مردم سپرده‌های خود را از بانک‌ها بیرون کشیده و به سراغ بازار طلا و سایر بازارهای مشابه بروند. برای پی بردن به صحت و سقم این نکته حتما باید در این شرایط مانده سپرده‌های بانکی و سمت و سوی حرکت نقدینگی از بانک‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
- برای کنترل شرایط فعلی در بازار سکه و طلا چه توصیه‌ای به دولت و بانک مرکزی دارید؟
همانطور که این روزها نیز مشاهده می‌شود، سیاست‌های عرضه طلا و سکه تا‌کنون جواب نداده و نقدینگی سرگردان به این سمت سرازیر شده است. توصیه من به دولت و بانک مرکزی این است که باید به فکر یک راه چاره اساسی برای این موضوع باشند و این راه چاره نیز چیزی نیست جز رونق بخش واقعی و تولید کشور. مشکلاتی که بخش تولید دارد باید هرچه سریع‌تر مرتفع شود و چرخ‌های اقتصاد کشور از این طریق به حرکت درآید تا علاوه بر توقف جریان نقدینگی سرگردان، شاهد رشد اقتصادی و ایجاد ثبات در فضای اقتصادی کشور باشیم.
