به‌طوری‌که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بر اساس سیاست تقابل با ایران اقداماتی را برای محدود کردن روابط دیپلماتیک و کنسولی به عمل آورند. آنچه مسلم است ایران اسلامی با اقتدار بر تحولات اخیر منطقه اشراف دارد و اجازه نمی‌دهد که منافع ملی کشور با خطر روبه‌رو شود. در بررسی روند تحولات منطقه‌ای می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1 - خاورمیانه اکنون شاهد تقابل میان دو نیروی کاملا قدرتمند و متمایز است که در دو سوی یکدیگر قرار گرفته‌اند؛ یکی ایران و دیگری نیروهای مداخله‌گر به رهبری آمریکا که با تفرقه‌افکنی و حمایت از برخی کشورهای حوزه خلیج‌فارس زمینه را برای منازعات فراهم می‌سازد. تمایل به بهره‌گیری از آشوب سیاسی در خلیج‌فارس خواست قدرت‌های غربی است. این امر از سوی رژیم صهیونیستی نیز تحریک می‌شود، چرا که اتحاد کشورهای منطقه و جهان اسلام می‌تواند منافع غرب و نیز رژیم صهیونیستی را در منطقه با خطر مواجه سازد.
2 - بی‌تردید تنش‌های اخیر در منطقه که بیشتر در نتیجه اهداف و راهبردهای تهاجمی غرب پدید آمده، ایران را نسبت به سیاست‌های آمریکا که در واقع تداوم همان سیاست‌های نومحافظه‌کاران در منطقه است، بدبین ساخته است. پیگیری اهدافی همچون ایجاد پایگاه‌های نظامی و امضای قراردادهای چندجانبه نظامی با سایر کشورها، می‌تواند نمونه آشکاری از تناقض‌گویی اوباما و سیاست جدید وی مبنی بر ایجاد تغییرات اساسی در سیاست خارجی آمریکا قلمداد شود.
3 - از دیدگاه ایران ناامنی در منطقه خلیج‌فارس به مفهوم ناامنی برای ایران و ناامنی برای ایران به معنای ناامنی برای منطقه تعبیر می‌شود. ایران در طول چند دهه گذشته برای شکل‌گیری امنیت مستقل و جلوگیری از دخالت نیروهای خارجی در امور داخلی کشورهای منطقه هزینه‌های بالایی را در عرصه‌های سیاسی- نظامی- اقتصادی پرداخته است. بنابراین اگر آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی، واقعا به حفظ نظم و امنیت در منطقه مهم و استراتژیک خلیج‌فارس علاقه‌مند هستند، باید به همان میزان نیز به نقش و نگرانی‌های مشروع ایران به‌عنوان بخش مهمی از نظام امنیتی منطقه توجه کنند.
4 - چالش جدید امنیتی، ناشی از تداوم بحران در عراق و افغانستان است که ایران را وادار می‌سازد تا با حضور فعال، نقش مؤثرتری در راستای افزایش امنیت منطقه ایفا کند. پیشگیری از تهدیدهای آینده و برقراری ثبات دائمی نیازمند همکاری‌های سازنده در قالب قراردادهای دو یا چند جانبه با اکثر کشورهای منطقه است و هرگونه تلاش برای حذف نقش اصولی ایران، زمینه را برای ناامنی منطقه‌ای فراهم می‌سازد.
5 - خلیج‌فارس درون حلقه اول امنیتی و در خط مقدم راهبرد دفاعی ایران قرار گرفته است. ویژگی‌های ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی این منطقه به‌گونه‌ای است که همزمان می‌تواند برای کشورها فرصت‌زا و چالش‌آفرین باشد. حضور مؤثر ایران در خلیج‌فارس و در اختیار داشتن کلیدی‌ترین گذرگاه عبوری کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز و درآمدزایی آن و نیز استقرار ناوگان نظامی غرب، شرایط ویژه‌ای برای منطقه رقم زده است. از این رو ایران نمی‌تواند نسبت به تحولات منطقه بی‌تفاوت باشد.
6 - از دیدگاه ایران مطلوب‌ترین گزینه برای شکل‌گیری الگوی جدید امنیتی منطقه خروج نیروهای خارجی از منطقه و مشارکت تمام کشورهای حوزه خلیج‌فارس در ایجاد نظم و ثبات است. در این میان همکاری‌های اقتصادی و فنی با توجه به ظرفیت بالای منطقه می‌تواند زمینه‌ساز بهتر مشارکت سیاسی قلمداد شود.
دکتر محمدمهدی مظاهری
استاد دانشگاه
