از ابتدای تاسیس نهادهای بین‌المللی آنچه به‌عنوان علت اصلی ناکامی آنها برای دسترسی به اهداف مطرح بوده، معیارهای دوگانه در اندیشه و عمل است.
این در حالی است که امروز جهان همچون دهکده‌ای کوچک و دارای انگیزه‌ای واحد است و همه پیگیر یافتن راهی واحد برای تامین امنیت حداکثری برای نیروگاه‌های هسته‌ای در مقیاس جهانی هستند؛ چرا که تجربه‌های حوادث هسته‌ای نشان داده که آسیب‌هایی از این دست تنها محدود به مرزهای کشورها نخواهد بود.
اما برخی تصمیم‌گیران با اتخاذ روش دوگانه و برخاسته از دیدگاه‌های سیاسی دولت‌های با نفوذ سازمان‌های بین‌المللی را در مسیری به حرکت وا می‌دارند که در نهایت با انگیزه مؤسسان آن، خواسته ملت‌ها و اهداف تعریف شده برای آنها در تناقض است. همچنین تجربه نشان داده است که جامعه و سازمان‌های بین‌المللی هیچگاه در تلاش‌هایی که دچار رفتارهای دوگانه بوده‌اند موفقیتی کسب نکرده‌اند. این در حالی است که سازمان‌هایی از قبیل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنها بدون درنظرگرفتن نفوذ متنفذین قادر خواهند بود با سلامت به کار خود ادامه داده و در غیرآن صورت دچار شکست خواهند شد.
از این‌رو ضروری است آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای خود را از قید فشار‌ها و نفود سیاسی به‌ویژه در زمینه امنیت هسته‌ای پرهیز داده و روشی مبتنی بر دانش، تخصص و اندیشه را در پیش گیرد و به اندیشمندان و متخصصان همه کشورهای جهان توجه کند. بهره‌برداری سیاسی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل برای ممانعت از حضور کارشناسان ایرانی در نشست‌ها در حالی صورت می‌گیرد که به نوبه‌خود دچار خدشه بوده و برخلاف معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و قواعد و مقررات آژانس به شورای امنیت تنظیم و صادر شده‌اند. این در حالی است که حتی این قطعنامه‌ها نیز نمی‌توانند ایران را از حضور در چنین جلسات و نشست‌هایی محروم کنند. بنابراین ایران می‌تواند در چارچوب مقررات آژانس با اعتراض نسبت به این عملکرد ایفای نقش کرده و مانع اعمال نفوذهای غیرقانونی در بحث امنیت هسته‌ای شود؛ چرا که این امر به امنیت هسته‌ای در مقیاس جهانی لطمه می‌زند.
* رئیس پیشین مرکز مطالعات خاورمیانه و خلیج‌فارس
