در این وضعیت دیگر خرید و فروش و تجارت اطلاعات در سطح ملی و فراملی مفهومی ندارد، بلکه اطلاعات در سطوح متفاوت بازار بین‌المللی، ملی، محلی و در نهایت بازارهای شخصی و فردی مورد توجه است.
جامعه اطلاعاتی جامعه‌ای نوظهور و در حال شکل‌گیری است؛ به همین دلیل جوامع باید برمبنای ضرورت آینده‌نگری ارتباطی، به سوی جامعه اطلاعاتی حرکت کنند و این آینده‌نگری باید مبتنی بر تقویت پژوهش‌ها باشد زیرا با پژوهش و نتایج آن است که می‌توان سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کرد و به هدف‌های جامعه اطلاعاتی نایل شد.
در سند شورای عالی اطلاع‌رسانی درباره جامعه اطلاعاتی آمده است: جامعه اطلاعاتی یکپارچه، تبلوری مجدد از کلیه فرآیندهای متعارف و سنتی اجتماعی نظیر کسب و کار، آموزش و... و حتی فعالیت‌های شخصی نظیر تفریحات و امثال آن در قالبی نوین با استفاده از فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات است.
جامعه اطلاعاتی یک جامعه چند ساحتی و چند وجهی است که در آن تمام لایه‌بندی‌ها و سطوح به اطلاعات نیازمندند، نه این که فقط بخشی از آن برخوردار از اطلاعات باشد اگر جامعه را مانند یک هرم فرض کنیم در جامعه اطلاعاتی از را تا قاعده باید حس نیاز به اطلاعات وجود داشته باشد و از آن در تمام سطوح استفاده کنند.
به گفته کارشناسان جامعه اطلاعاتی از بعد اقتصادی، با اقتصاد مبتنی بر اطلاعات تعریف می‌شود. اقتصاد مبتنی بر اطلاعات، نوعی اقتصاد خدماتی است که با اقتصاد صنعتی و کشاورزی که در زمره اقتصادهای تولیدی‌اند تفاوت‌های کلی دارد.
پدیده صنعت‌زدایی در کشورهای پیشرفته صنعتی، بازتابی از ظهور اقتصادهای اطلاعاتی در این کشورهاست؛ در نظام‌های اقتصادی پیشرفته، کسب و کارهای خدماتی مبتنی بر اطلاعات و دانش، روز به روز در موقعیت بهتری قرار می‌گیرد.
به گونه‌ای که می‌توان گفت امروزه برای بازارهای جهانی ادامه فعالیت بدون کمک رایانه‌ها و سیستم مخابرات امکان‌پذیر نیست. ثروتمندترین کشورهای امروز جهان، آن‌هایی هستند که بیش از دیگران از ساختار نوین اطلاعاتی جهان بهره‌مندند.
- مهمترین و رایج‌ترین مشخصه‌های جامعه اطلاعاتی
اطلاعات: عنصر ساختاری و حاوی نظام‌های اقتصادی، اجتماعی در جامعه اطلاعاتی اطلاعات باید به طور انبوه در دسترس همگان قرار گیرد.
شبکه‌های اطلاع‌رسانی: ساختاری است که مناطق مختلف دارای اطلاعات را با ابزارهای دوربرد ارتباطی (محدوده‌ای دور و نزدیک) به یکدیگر مرتبط می کند و باعث پردازش، انتقال و ذخیره اطلاعات می‌شود.
نظام اطلاع‌رسانی: مجموعه‌ای سازمان یافته از مجموعه‌های دیگر و دارای قابلیت‌های اجتماعی است و این قابلیت‌ها از نظر بازدهی اجتماعی کاملا قابل اندازه‌گیری‌اند. این نظام‌ها امروزه در قالب نظام ملی اطلاع‌رسانی بیشتر نمود پیدا کرده‌اند. نظام ملی اطلاع‌رسانی مجموعه‌ای از عناصر به هم پیوسته و منسجم نهادها و موجودیت‌های اطلاعاتی است که گردآوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مرد نیاز شهروندان را انجا می‌دهد و به عنوان حلقه اتصال به نظام بین المللی اطلاع رسانی عمل می کند.
فن‌آوری اطلاعات: بدیهی است تغییرات اساسی که در سه دهه گذشته به وجود آمده، فن‌آوری در آن نقش بسیار برجسته داشته است به همین جهت مقبول‌ترین تعریف جامعه اطلاعات بر نوآوری فوق‌العاده فن‌آورانه بنا شده است.
اما فرانک وبستر در تعریف جامعه اطلاعات با اتکا به عنصر فن‌آوری می‌گوید: پیشرفت‌های خیره‌کننده در پردازش، نگهداری و انتقال اطلاعات سبب کاربرد فن‌آوری‌های اطلاعاتی در تمامی زوایای حیات اجتماعی شده است. نفوذ رایانه‌ها در تمامی زمینه‌های زندگی بشراز قبیل ادارات، منازل، خودروها، تلویزیون‌ها، اسباب بازی کودکان و ارزان شدن فن‌آوری‌های پردازش و نگهداری اطلاعات از طریق رایانه‌ها و تاثیر آن بر ارتباطات راه دور و ایجاد شبکه‌های جهانی، تحول عظیمی در زندگی بشر می‌باشد. شبکه‌های اطلاعاتی در آینده‌ای نه چندان دور بر تمامی جنبه‌های زندگی انسان اثر می‌گذارد. در نتیجه نوآوری‌های بسیار زیاد در فن‌آوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی یکی از عوامل ظهور جامعه اطلاعاتی است.
به طور خلاصه و بر اساس اطلاعات کتاب عصر اطلاعات و دولت دسترس‌پذیر که این گزارش از مطالب آن برگرفته شده، برای جامعه اطلاعاتی چندین ویژگی را می‌توان برشمرد که وابستگی رشد اقتصادی به تحولات فنی در عرصه اطلاعات و بازسازی با فن‌آوری اطلاعات از آن جمله‌اند.
جایگزینی فن‌آوری‌های ارتباطی به عنوان ابزارهای اقتصادی اطلاعاتی به جای ماشین‌هایی که از ابزارهای اقتصادی صنعتی‌اند و مطرح شدن بخش‌های تولید و توزیع فن‌آوری‌ها و خدمات اطلاعاتی به عنوان بخش اصلی صنعت، از دیگر ویژگی‌های جامعه اطلاعاتی به شمار می‌رود.
شاید مهمترین ویژگی جامعه اطلاعاتی وجود یک زیرساخت پیشرفته اطلاعاتی و ارتباطی است که باید در خدمات تحقق هدف‌های کل نظام اجتماعی در همه ابعاد آن باشد بنابراین اینترنت به عنوان ستون فقرات جامعه اطلاعاتی و مهمترین زیر ساخت اطلاعاتی می‌باشد.
هدف از اینترنت به عنوان بزرگترین دستاورد ارتباطی بشر، فراهم‌آوری فرصت‌هایی برابر برای تبدیل جامعه جهانی به جامعه‌ای مبتنی بر علم است؛ در بعد ملی نیز زیرساخت‌های اطلاعاتی مطرح هستند جز زیرساختی متشکل از چارچوب‌های قانونی، ابزارهای تکنولوژی و فن‌آوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی است و که امکان گردآوری، سازماندهی، انتقال و اشاعه اطلاعات را در سراسر کشور و در ارتباط با نظام‌های بین‌المللی فراهم می‌کند.
خطوط پرسرعت اینترنت و پروتکل‌های استاندارد برای برقراری ارتباط داد و گرفت داده‌ها، شرط اصلی و زیربنایی است که اجرای سیاست‌های تدوین شده نیز به آن بستگی دارد به گونه‌ای که در نبود یک شبکه پرسرعت و بی‌نقص، مطمئنا نظام ملی اطلاع‌رسانی کارآیی لازم را نخواهد داشت.
جهانی شدن: یکی از مشخصه‌ها یا ویژگی‌های که جامعه اطلاعاتی و شبکه‌ای با آن تعریف می‌شود، جهانی شدن است؛ جهانی شدن مقوله‌ای است که ذیل جامعه اطلاعاتی معنا پیدا می‌کند؛ در این مبحث جهانی شدن عبارت است از درهم فشردگی جهان و تبدیل آن به مکان واحد.
به تعبیر دیگر جهانی شدن همان‌گونه یگانه شدن جهان و نه وحدت و ادغام آن است؛ این تعبیر از جهانی شدن مبتنی بر فن‌آوری‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی است. مطابق این تعریف، جامعه اطلاعاتی جامعه‌ای است که در آن تجارت، رسانه‌ها و ارتباطات علمی دانشگاهی و آموزش در سراسر جهان یگانه می‌شود.
مشاغل اطلاعاتی: یکی از معیارها و مشخصه‌های متداول در تعریف جامعه اطلاعاتی معیاری است که بر تغییرات شغلی متمرکز است در واقع به علت تغییر مشاغلی با فعالیت‌های بدنی به مشاغل اطلاعاتی (مشاغلی که به کارهای فکری با مهارت بیشتر یا به عبارت دیگر، کارهایی که در فرایند تولید، پردازش و توزیع اطلاعات دخیل‌اند) جامعه اطلاعاتی به وجود آمده است.
گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که در دو دهه اخیر مشاغل یقه سفیدان یا مشاغلی که با تولید و کاربرد اطلاعات و زیرساخت‌های پشتیبانی‌کننده آن سر و کار دارند، رشدی به مراتب بیش از سایر مشاغل دارند به تعبیر و بستر، امروز بازار کار را کسانی اداره می‌کنند که با نرم‌افزارها سر و کار دارند و در فرایند تولید، پردازش و توزیع اطلاعات سهیم‌اند و زندگی خود را به یمن این امتیاز که دارای اطلاعاتی برای انجام امور مورد نیاز جامعه‌اند و در تولید و توزیع و همچنین در پردازش آن نقش دارند، تامین می‌کنند.
فراگیری رسانه‌ها: یکی از معیارها و مشخصه‌های ظهور جامعه اطلاعاتی، سرعت فراگیری رسانه‌هاست که به علت نوآوری‌های فوق‌العاده و بی‌بدیل فن‌آوری اطلاعاتی و ارتباطی بوجود آمده‌اند و بر قلمرو زندگی خصوصی انسان‌ها تاثیر بسیارداشته‌اند. با پیشرفت‌های فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، خدمات تلویزیونی با شبکه‌هایی از موسسات و نهادهای گسترده و در نهایت با ماهواره‌ها پیوند خورده و به سهلوت در هر جای جهان در دسترس قرار گرفته‌اند، با وجود این‌که سطح دسترسی به این فن‌آوری‌ها در تمامی دنیا یکسان نیست.
با این حال، پوشش رسانه‌های جدید، از تلویزیون‌های ماهواره‌ای گرفته تا اینترنت، به شدت رشد کرده و همه جهان را متاثر ساخته است دسترسی مداوم رسانه‌ها 24 ساعته است و این مساله که در رسانه‌های جدید مخاطبان می‌توانند هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده اطلاعات باشند سبب شده فراگیری آن‌ها بسیار گسترده وسریع باشد.
اقتصاد: به نظر می‌رسد شاخص اقتصادی در تعریف جامعه اطلاعاتی به اندازه شاخص فن‌آوری اهمیت دارد؛ فریتز مچلاپ، از پیشگامان مبحث جامعه اطلاعاتی در مورد گستردگی و رشد صنایع اطلاعاتی در ایالات متحده تحقیق می‌کند و نطفه ایجاد مقیاس‌های جامعه اطلاعات را مبتنی بر شرایط اقتصادی می‌داند.
فرهنگ: همان گونه که فن‌آوری در ظهور جامعه اطلاعاتی بسیار حایز اهمیت است، جنبه‌های فرهنگی نیز به همان اندازه در پیدایش آن موثر بوده است. پیدایش جامعه اطلاعاتی با تکوین فرهنگ اطلاعات توام می‌باشد که به هماهنگی فرهنگی میان بخش‌های مختلف و کشورهای مختلف کمک می‌کند، از این رو اشکال نوینی از جامعه‌های فرهنگی، کاری وپژوهشی پدید می‌آیند که چندان وابسته به مکان سکونت خویش نمی‌باشند.
اما ظهور جامعه اطلاعاتی با چند تحول مرتبط به هم مقارن است: جهانی شدن اقتصاد، ظهور اقتصاد مبتنی بر دانایی، توسعه و کاربرد عمیق شبکه‌های ارتباطی و پیام‌های دیجیتال.
نقش واهمیت فزاینده کاربرد اطلاعات در فرایند تولید، پردازش و توزیع فعالیت‌های جوامع باعث شده است تا برخی از کشورهای صنعتی جهان با جوامع اطلاعاتی هم تراز شوند. در این گونه جوامع کیفیت زندگی، گستره دگرگونی اجتماعی و توسعه اقتصادی، به طور روزافزون به اطلاعات و بهره‌وری از آن متکی است.
در این جامعه استانداردهای زندگی و الگوهای کار و فراغت، نظام آموزشی و فعالی‌های اقتصادی تحت تاثیر پیشرفت‌هایی است که در عرصه اطلاعات و دانش روی می‌دهد و نشانه این امر، تلوید روز افزون کالاها و خدمات مرتبط با اطلاعات و اشاعه آن‌ها با حلقه گسترده‌ای از رسانه‌ها به ویژه فن‌آوری چند رسانه‌ای متکی بر ساختار الکترونیک و در یک کلام برجستگی فن‌آوری اطلاعات است.
فن‌آوری اطلاعات شامل تمامی ابزارهای مرتبط با ذخیره، پردازش و انتقال اطلاعات است به عبارت دیگر فن‌آوری شبکه، فن‌آوری ارتباطات دور، سیستم‌های رایانه، مخابرات، ذخیره اطلاعات، اینترنت، چند رسانه‌یی‌ها، نرم‌افزار و انواع مختلف فن‌آوری‌های دیگر را شامل می‌شود. بنابراین جامعه اطلاعاتی مبتنی بر شبکه و فن‌آوری اطلاعاتی است؛ در این جوامع بر خلاف کشورهای صنعتی که به قدرت مکانیکی کاملا وابسته بودند همه چیز نیازمند رایانه و عصر اطلاعات است.
- ایسنا
