در آن هنگام یک شرکت فرانسوی داوطلب احداث آن با سرمایه خود طی 5سال بود و تنها شرطش وصول عوارض از وسایل نقلیه عبوری در مدت 10سال پس از بهره‌برداری از آزادراه مذکور بود. با احتساب بهره و سود سرمایه، هزینه احداث آزادراه در آن هنگام به 750میلیارد ریال می‌رسید.
در آن هنگام یک سرمایه‌گذار ایرانی به نام «آقای گلزار» پیشنهاد کرده بود که در ازای دریافت 100میلیون مترمربع از اراضی منطقه، آزادراه مذکور را در طول 5سال احداث کرده و تحویل دهد. اما هیچ‌کدام این پیشنهادها مورد قبول قرار نگرفت.
مشخصات فنی پروژه
پروژه آزادراه تهران- شمال به منظور تأمین ارتباط مطمئن، سریع و ارزان بین مناطق شمالی و مرکزی کشور و سهولت ارتباط با کشورهای همسایه شمالی در حال اجراست. این آزادراه بخشی از آزادراه سراسری شمال- جنوب است که کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی دریای خزر با خلیج‌فارس بوده و در ترانزیت منطقه عمده‌ترین نقش را برعهده خواهد داشت.
مسیر آزادراه از محل تقاطع غیرهمسطح با بزرگراه 76متری شهید همت و بزرگراه آزادگان شروع و در امتداد در‌ه‌کن پس از گذشتن از حاشیه روستای سولقان به تدریج از منطقه کوهستانی توچال عبور کرده و سپس توسط تونل بلند تالون به طول 4850متر
این رشته کوه را قطع کرده و در دامنه‌های شمالی آن در منطقه دو آب شهرستانک قرار می‌گیرد.
اجرای این قسمت که طول تقریبی آن 32کیلومتر است باعث می‌شود مسیر فعلی حدود 60کیلومتر کوتاه‌تر شود.
از آن پس، مسیر به موازات جاده قدیم کرج- چالوس امتداد می‌یابد و در دره سرهنگ وارد تونل البرز به‌طول 6300متر شده و در پل زنگوله خارج می‌شود، سپس با عبور از ارتفاعات البرز به موازات جاده موجود کرج- چالوس تا شهر چالوس ادامه یافته و در نهایت با یک تقاطع غیرهمسطح به کمربندی نوشهر- چالوس - تنکابن متصل می‌شود.
145دستگاه تونل جمعا به طول تقریبی 88کیلومتر در مسیر رفت و برگشت این آزادراه باید احداث شود که بلندترین آنها تونل‌های تالون و البرز به طول تقریبی 4850 و 6350متر در هر باند است.
تعداد پل‌های بزرگ نیز 97دستگاه به طول 13کیلومتر و حجم عملیات خاکی (مجموع عملیات خاکبرداری و خاکریزی) حدود40میلیون مترمکعب پیش‌بینی می‌شود. این آزادراه در 4منطقه عملیاتی در حال احداث است.
منطقه 1
حدفاصل تهران- دوآب شهرستانک به طول تقریبی ۳۲کیلومتر است. این منطقه از تقاطع بزرگراه آزادگان و بزرگراه شهید همت شروع و با عبور از مناطق کن، سولقان و امامزاده عقیل و تونل تالون و دره لانیز به سه راهی شهرستانک می‌رسد.
اجرای تنها این قسمت که طول آن تقریبا 32کیلومتر بوده و ساخت آن در اولویت است، باعث می‌شود قسمتی از راه فعلی که از طریق کرج می‌گذرد حذف شده و مسیر فعلی حدود 60کیلومتر کوتاه‌تر شود.
منطقه 2
این منطقه حد فاصل دوآب شهرستانک- پل زنگوله به طول تقریبی 25کیلومتر است. تونل‌های بلند البرز هر یک به طول 6350متر در این منطقه قرار می‌گیرد. با اجرای این قسمت، طول مسیر جاده فعلی کرج- چالوس حدود 5کیلومتر کوتاه می‌شود.
منطقه3
حد فاصل پل زنگوله- سه‌راهی دشت‌نظیر به طول تقریبی 46کیلومتر.
منطقه4
حدفاصل سه راهی دشت نظیر- چالوس به طول حدود 20کیلومتر.
پیشرفت 12درصدی کار در طول 15 سال
طی سال‌های 75 تا 82 نخستین قرارداد احداث آزادراه تهران- شمال این پروژه تنها 7درصد پیشرفت کرد، در حال حاضر نیز با گذشت 8سال از قرارداد متممی که با بنیاد مستضعفان بسته شد برآوردها حاکی از پیشرفت 12درصدی عملیات احداث پروژه آزادراه تهران- شمال است. به‌طور جزئی پیشرفت در منطقه 4آزادراه حدود 70درصد و در منطقه یک آزادراه حدود 20درصد است.
طبق بررسی‌های انجام شده حدود 5/5درصد کل پیشرفت پروژه تا به امروز مربوط به منطقه4 و 6درصد هم مربوط به منطقه یک می‌شود.
افزایش 13برابری برآورد هزینه احداث طی 14سال
برآورد هزینه ساخت آزادراه تهران- شمال در سال75 معادل 150میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که با احتساب تعدیل سالانه به خاطر نرخ تورم این رقم حدود 1/5 برابر افزایش می‌یافت. براساس برآورد بعدی هزینه احداث این آزادراه به قیمت ابتدای سال1382 معادل 462میلیارد تومان برآورد و دوران مشارکت کلا 15سال مشتمل بر 5 سال دوران ساخت و 10سال دوران بهره‌برداری تعیین شد. اما به واسطه تأخیر طولانی که در احداث این پروژه صورت گرفت، این هزینه در آخرین برآوردها در سال89 به رقمی در حدود 2هزار میلیارد تومان افزایش یافت. البته بنیاد مستضعفان تنها برای احداث منطقه 2 به طول 24کیلومتر رقمی در حدود 950میلیارد تومان اعلام کرده است.
تونلی به طول 6 هزار متر
بزرگ‌ترین تونل آزادراه تهران- شمال حدودا 5 تا 6هزار متر طول خواهد داشت. این تونل که در منطقه 2واقع شده که تاکنون هیچ پیشرفتی نداشته اما تونل مطالعاتی و دسترسی آن در سال87 حفر شده است.
در این آزادراه در مجموع 137تونل به طول تقریبی 9هزار و 300متر احداث خواهد شد که البته تا چندی پیش بسیاری از آنها حتی قرارداد ساخت هم نداشتند. طول آزادراه تهران- شمال در مجموع 121کیلومتر بوده و دارای 2خط عبور در هر باند و پیش‌بینی 3خط در فرازهای تند است. حداکثر شیب طولی مسیر آزاد راه 6درصد، حداقل شعاع قوس‌ها 450متر و میانگین سرعت در تکرار آن 80کیلومتر در ساعت در نظر گرفته شده است.
84میلیارد تومان سرمایه‌گذاری تا پایان سال83
پرداختی دولت تا پایان سال83 با احتساب نرخ سود در مجموع معادل 843میلیارد و 367میلیون ریال (شامل پرداخت نقدی معادل 254میلیارد و 755میلیون ریال به اضافه ارزش زمین‌های واگذاری معادل 588میلیارد و 612میلیون ریال) بوده درصورتی که آورده طرف مشارکت تا پایان سال82 جمعا معادل 540میلیارد ریال بوده که از این مبلغ 347میلیارد ریال آن مورد تأیید وزارت راه و ترابری قرار گرفته و در مجموع آورده مزبور تا پایان سال83 معادل 610میلیارد ریال برآورده شده است. همچنین با در نظر گرفتن پرداخت‌های سال84 و 85 که به ترتیب 7/5 و 12/7 میلیارد تومان بود و اعمال سود تعیین شده، ارزش کل سرمایه‌گذاری نقدی دولت در پروژه آزادراه تهران- شمال از ابتدا تا سال 85 معادل 60میلیارد تومان می‌شود.
واگذاری 35/2 میلیون مترمربع زمین
ابتدا قرار بود کل هزینه اجرای طرح توسط طرف مشارکت (شرکت احداث‌کننده وابسته به بنیاد) تأمین شود. در مقابل معادل 30درصد هزینه احداث آزادراه مذکور از طریق عوارض از وسایل نقلیه عبوری و 70درصد بقیه هزینه از محل واگذاری 62/5میلیون متر مربع اراضی ملی تأمین شود و وزارت راه و ترابری نیز بابت خرید و آزاد‌سازی مسیر و دیگر اقدامات جانبی در طول زمان اجرای طرح 150میلیارد ریال پرداخت کند. اما پس از تجربه ناموفق شرکت آزادراه تهران- شمال وابسته به بنیاد مستضعفان در قرارداد 7ساله اول، قرار شد دولت جهت استهلاک اصل و سود سرمایه‌گذاری طرف مشارکت (50 درصد) معادل 35/2 میلیون مترمربع زمین به طرف مشارکت واگذار کند.
منحصر به فرد از همه نظر
تا کنون بیش از 8میلیون مصاحبه، خبر و گزارش درباره آزادراه تهران- شمال در اینترنت منتشر شده است.انتشار این تعداد خبر از یک آزادراه را می‌توان یک رکورد جدید در عرصه اطلاع‌رسانی در خصوص پروژه‌های عمرانی دانست. با این حساب آزادراه تهران- شمال نه تنها از نظر طولانی شدن زمان ساخت رکورددار شده بلکه در زمینه اطلاع‌رسانی نیز در رده‌های نخست در مقایسه با موارد مشابه قرار گرفته است. این پروژه شاید تنها پروژه راه و ترابری باشد که یک سایت اینترنتی مستقل اقدام به انتشار اخبار آن می‌کند.
