موادمخدر صنعتی تنوع و فراوانی زیادی یافته است به‌طوری که در سال‌های اخیر 400هزار نوع قرص روانگردان با ترکیبات و اسم‌های مختلف تولید شده است. گزارش ذیل نگاهی دارد به فرایند تولید این مواد و نحوه ورود آنها به کشور.
ماده‌ای که مصرف آن موجب شود، فرد به مصرف دوباره آن روی بیاورد، می‌تواند به‌عنوان ماده اعتیادآور تلقی شود. مخدرهای صنعتی در واقع ترکیبی از مخدرهای سنتی با مواد شیمیایی هستند. مخدری سنتی مانند تریاک تنها سستی‌زا یا ماده‌ای همچون حشیش توهم‌زاست اما مخدری صنعتی مانند شیشه، اثری ترکیبی از توهم‌زایی و تحرک‌بخشی دارد، درحالی که هر یک از این تأثیرها در مخدرهای سنتی برعهده یک ماده است. اکنون با تجمیع تأثیرات متقابل در مخدرهای صنعتی مشکلات و ضررها نیز یکباره در فرد عارض می‌شوند. مخدرهای جدید، به‌علت ترکیبات شیمیایی که دارند، سیستم مرکزی اعصاب را تحریک کرده و موجب بروز نوعی تشنج و حرکات غیرقابل کنترل به همراه تعریق، گشادی مردمک چشم و در مجموع کنش‌های شدید رفتاری می‌شوند.
خیلی‌ها فکر می‌کنند موادمخدر صنعتی خاصیت اعتیادآور ندارند و مثل یک دارو می‌توان مصرف آن را هر زمان که لازم بود متوقف کرد اما خطر موادمخدر صنعتی که نمونه‌های آن به وفور یافت می‌شود کاملا جدی است و برخی از آنها با مصرف فقط یک‌بار فرد را در دام اعتیاد می‌اندازد. بار کامیون‌هایی که از مرز رد می‌شوند چندین بار بررسی می‌شود تا از قاچاق موارد غیرمجاز جلوگیری شود. بسیاری از این موارد مواد صنعتی هستند که به‌خودی خود مشکل‌زا نیستند اما هم در تهیه و تولید موادمخدر جدید و صنعتی و هم در صنایع مختلف شیمیایی و دارویی مورد استفاده دارند. بنابراین شناخت اینکه چه کسی این مواد را سفارش داده و برای تولید چه میزان دارو آن را خریداری کرده نکته‌ای قابل پیگیری است.
به‌طور مثال، مواد پیش‌سازی که برای تولید متامفتامین‌ها استفاده می‌شود با مواداولیه‌ای که برای تولید قرص‌های سرماخوردگی لازم است، یکی است.قاچاقچیان برای تولید موادمخدر صنعتی نیاز مبرمی به مواد شیمیایی دارند. چنین موادی را مواد شیمیایی پیش‌ساز می‌گویند. بدون این مواد آزمایشگاه‌ها قادر به تولید موادمخدر و روانگردان نیستند. در مقیاس جهانی می‌توان مسیر پیش‌ساز‌های صنعتی را پیگیری کرد. به‌طور مثال آزمایشگاه‌های تولید هروئین در کشورهای میانمار، افغانستان و پاکستان قرار دارد بنابراین بیشترین پیش‌ساز صنعتی مورد نیاز تولید هروئین از کانال‌های مختلف و با حجم‌های بسیار زیاد به این کشورها فرستاده می‌شود؛ به همین دلیل اگر میزان واردات یک ماده شیمیایی به کشوری بسیار بیشتر از نیاز کارخانه‌های تولید دارو و مواد صنعتی بود باید به این نتیجه رسید که این مواد قرار است در جایی غیرمجاز استفاده شود. چندی پیش محموله بزرگی از افدرین در مرزهای شرقی کشور کشف شد که میزان آن بسیار بیشتر از نیاز کارخانه‌های داروسازی کشور بود.
علاوه بر مواد شیمیایی موجود در بازار، تجهیزات آزمایشگاهی نیز به وفور و در اندازه‌ها و حجم‌های بزرگ یافت می‌شود. حجم برخی از این ابزار‌ها که به‌راحتی می‌توان در راسته فروش لوازم آزمایشگاهی ناصرخسرو آنها را یافت، به قدری زیاد است که به‌سختی می‌توان قبول کرد تعداد مراکز آزمایشگاهی موجود که نیاز به این ابزار‌ها دارند زیاد باشد.
این لوازم به‌راحتی می‌تواند مورد استفاده کسانی قرار بگیرد که در خانه‌ها یا بیغوله‌های اطراف تهران یا شهرهای بزرگ دست به تولید موادمخدر صنعتی مانند کراک و شیشه می‌زنند. این مواد جزو پرمصرف‌ترین موادمخدر بین جوانان شده است و سودجویان از فروش آنها سودهای کلان میلیاردی به دست می‌آورند. روند قاچاق شیشه از فرودگاه‌ها به حداقل رسیده است و پلیس با استفاده از دستگاه بادی‌اسکنر و اقدام‌های اطلاعاتی، فرودگاه‌ها را به‌شدت کنترل می‌کند.موادمخدر صنعتی ابتدا بیشتر از طریق مبادی ورودی و فرودگاه‌های کشور وارد می‌شد. ورود این نوع موادمخدر عمدتا از طریق بار همراه مسافران از کشورهای غربی و اروپایی به‌خصوص هلند، لهستان و بلژیک و بخشی از آن نیز از آسیای جنوب شرقی مانند کشورهای تایلند، مالزی و هنگ‌کنگ صورت می‌گرفت اما این مبادی کم‌کم با گسترش ورود پیش‌ساز‌های صنعتی و دردسترس‌بودن تجهیزات آزمایشگاهی به مرزهای زمینی تغییر یافت؛ به‌طوری که قاچاقچیان موادمخدر ترجیح داده‌اند به جای قاچاق موادمخدر صنعتی، مواد اولیه آن را وارد کنند.
سردار حمیدرضا حسین‌آبادی، رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر نیروی انتظامی چندی پیش از کشف و انهدام 30 آزمایشگاه تولید خانگی موادمخدر صنعتی خبر داده بود و فرمانده هنگ مرزی سردشت نیز اعلام کرد میزان کشف قرص‌های پیش‌ساز موادمخدر صنعتی در این شهرستان 71 درصد افزایش یافته است.
طه طاهری، قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر درباره نحوه تأمین مواد پیش‌ساز تولید مواد روانگردان در داخل کشور می‌گوید: ورود این مواد از 3کانال صورت می‌گیرد؛ بخشی از آن از قاچاق مواد دارویی داخل کشور است که از مرزهای مختلف وارد کشور می‌شود و نمونه آن را در بازار ناصرخسرو می‌توان یافت. بخشی از آن از نشتی داروخانه‌هاست. برخی از معتادان، مواداولیه و پیش‌ساز را از چندین داروخانه می‌گیرند و با آن موادمخدر جدید تولید می‌کنند. بخشی نیز به واسطه انحراف از زمان تولید در کارخانجات تولید دارو در کشور به‌دست می‌آید. وی در مورد اقدامات ستاد برای مبارزه با این روند می‌گوید: به این منظور باهدف نظارت‌بر کارخانجات تولید دارو و داروخانه‌ها کمیته ملی نظارت بر پیش‌ساز‌ها راه‌اندازی شده است.
این کمیته زیر نظر ستاد مبارزه با موادمخدر است که اعضایی از وزارت بهداشت و مجموعه‌های آن دارد. در حال حاضر از مسیر تولید تا فروشنده نهایی، محصول به‌شدت مورد کنترل قرار می‌گیرد تا جلوی نشتی و انحراف گرفته شود. نیروی انتظامی در بخش سوم که قاچاق در بازار‌ها و مراکز پخش دارو است در حال فعالیت است.وی معتقد است: اگرچه فرایند تولید مواد صنعتی پیچیده و سخت است ولی کسی که می‌خواهد این مواد را تولید کند بالاخره مواداولیه آن را از سراسر دنیا فراهم می‌کند چون تجارت پرسودی است.
2سال پیش یک قاچاقچی را در کرج دستگیر کردند که برای انتقال خودروهای بنزش به تهران چندین نفر را استخدام کرده بود. او علاوه بر این خودروهای گران‌قیمت چندین خانه و ویلا نیز داشت. این فرد همه دارایی‌اش را فقط و فقط در عرض 4 سال از راه فروش شیشه به دست آورده بود. در آن زمان این فرد با مشکل چندان خاصی مواجه نمی‌شد چرا که در نهایت با قانون رسیدگی به جرائم دارویی و گیاهی کشور مجازات می‌شد. سال گذشته اصلاحیه قانون مبارزه با موادمخدر ابلاغ شد.
در قانون جدید موادمخدر ، برخورد با متهمان موادمخدر صنعتی، قاچاق تمامی مواد از جمله اکستازی، آمپول‌های روانگردان و شیشه، مجازاتی یکسان داشته و تمامی حاملان بیش از 30 گرم از این مواد اعدام می‌شوند. اما این مجازات برای کسانی که سودهای کلانی در اثر کم‌‌کاری‌ها و سهل‌انگاری‌های مسئولان و مردم به‌دست می‌آورند زیاد ترسناک نیست؛ آنها همچنان قیمت‌ها را کاهش می‌دهند و ترکیبات جدید و ناخالص را با آثاری مخرب‌تر کشف می‌کنند.
به گفته دکتر بهرام یگانه، مدیرعامل انجمن مبارزه با آسیب‌های رفتاری درمان اعتیاد، کاهش شدید قیمت این مواد و ارزان‌بودن آنها و نیز قابل دسترس بودن آنها به‌ویژه در شهرهای بزرگ کشور، از مهم‌ترین عوامل افزایش مصرف این مواد در کشور و سرعت‌گرفتن روند جایگزینی مصرف این مواد به‌جای موادمخدر سنتی (به‌ویژه بین جوانان و نوجوانان کشور) است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.روند کشف موادمخدر روانگردان صنعتی مثل کراک و شیشه در ایران نشان می‌دهد که در سال‌های آینده این مواد به اصلی‌ترین مشکل حوزه قاچاق و اعتیاد تبدیل خواهد شد. علت روی‌آوردن برخی افراد به اینگونه مواد، باورهای غلطی است که بین جوانان به‌خصوص زنان ایجاد شده است. آنها فکر می‌کنند که با این مواد می‌توانند به شادابی، زیبایی و تناسب اندام برسند در حالی که نمی‌دانند حتی اگر روزی بتوانند آن را ترک کنند بیماران روان‌پریشی هستند که برای خود و دیگران خطرناک خواهند بود.
