به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایسنا در این مراسم که عصر یکشنبه،9 مرداد در ساختمان مرکزی انتشارات سروش برگزار شد دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: ضعف مهم «فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» در انتخاب مدخل‌هاست و اشاره کرد: این ضعف را برای جبران در مجلدات بعدی عرض می‌کنم. کتابی که به عنوان مدخل انتخاب می‌شود، ممکن است به علت قدمت خود یا حاوی عقاید بحث‌برانگیز بودن و یا درس شدن کتاب و تجدید چاپ انتخاب شود. نقدها نیز در انتخاب کتاب به عنوان مدخل برای فرهنگ آثار مهم است.
او افزود: مجموعه این عوامل را باید در نظر گرفت و جمع کتاب‌شناس باید به کتاب‌ها امتیاز بدهند و کتابی که امتیاز می‌آورد، در دانشنامه ذکر شود و این‌گونه کارها با چهار - پنج نفر سر و سامان نمی‌گیرد. در دانشنامه زبان و ادب فارسی بیش از 120 نفر هیأت علمی حضور دارند و حدود 50 نفر نیز پشتیبانی اداری داریم و با حدود دوهزار نفر در ایران و جهان ارتباط داریم تا برای‌مان مقاله بنویسند.
حداد عادل با انتقاد از این‌که مدخل «دانشنامه جهان اسلام» که توسط بنیاد دائره‌المعارف اسلامی تألیف شده است، در جلد سوم «فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» آورده نشده، گفت: در بخشی از این کتاب مقاله‌ای به «دانشنامه جهان اسلام» ارجاع داده شده؛ اما خود این دانشنامه در مدخل‌ها ذکر نشده است. همچنین همان‌طور که کتاب را ورق می‌زدم، مشاهده کردم کتاب «خلاصه الحساب» شیخ بهایی نیز در این فرهنگ آثار ذکر نشده است و تصور می‌کنم کتاب باید بازنگری شود و به شکلی نقیصه برطرف شود.
انتقادات حداد عادل بی‌پاسخ نماند، چرا که علی‌آل داود که سرپرست هئیت علمی این مجموعه را عهده‌دار است گفت: تجربه خوبی از داشتن هیأت علمی زیاد در «فرهنگ آثار» نداشته‌ایم و ترجیح دادیم با هیأت علمی کم کار را پیش ببریم. البته از نویسندگان زیادی بهره می‌گیریم.
علی آل داوود در پاسخ به انتقاد حداد عادل اظهار کرد: راجع به تمام دانشنامه‌ها در جلد سوم « فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» مقاله نوشته بودیم که «دانشنامه جهان اسلام» نیز شامل آن می‌شد و استاد سمیعی مقالات دانشنامه‌های در حال انتشار را از کتاب حذف کرد.
اما پاسخ آل داود قانع کننده نبود چرا که در برابر آن حداد عادل گفت :«دایرةالمعارف بزرگ اسلامی» و «دایرةالمعارف تشیع» هم از جمله دانشنامه‌ها و دائره المعارف‌های در دست انتشارند و برابر فرضیه استاد سمیعی هنوز ناقص هستند، اما در جلد سوم «فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» مداخل آنها آمده است ولی مدخل «دانشنامه جهان اسلام» آورده نشده است.
به گزارش همشهری آنلاین پیش از این هم در نشست نقدو بررسی جلد نخست این اثر سید فرید قاسمی بر کتاب و نحوه مدخل‌گزینی‌آن ایراداتی وارد کرده بود.
نقد سیدفرید قاسمی بر فرهنگ آثار ایرانی-اسلامی
به گزارش همشهری آنلاین در این مراسم فضایلی ، مدیر انتشارات سروش درباره پیشینه کار فرهنگ آثار ایرانی اسلامی که در دوره مدیریت مهدی فیروزان طرحش آغاز شد و در دوره مدیریت علی اکبر اشعری در شش جلد و به سرپرستی مرحوم رضا سیدحسینی به پایان رسید توضیحاتی داد.
سپس علی آل داود نیز درباره فرهنگ آثار ایرانی اسلامی و چگونگی تدوین آن و مراحل انتشار و مجلدات بعدی سخن گفت و افزود: در سال 1373 زمانی که نیمی از فرهنگ آثار جهانی به زبان فارسی ترجمه شد و مشاهده کردیم از 10 هزار مدخل، حدود 300 مدخل آن به کتاب‌های ایرانی - اسلامی اختصاص دارد، همان‌جا تصمیم گرفته شد این 300 مدخل به کلی حذف شود و «فرهنگ ایرانی - اسلامی» مجزا از آن تألیف کنیم.
آل داوود با بیان این‌که هیأت علمی کتاب «فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» در مجموع به پنج نفر نمی‌رسند، گفت: تعداد مؤلفان کتاب زیاد است و ما در هر جلد کتاب از 90 تا 200 نفر استفاده می‌کنیم.
او ادامه داد: جلد یک کتاب «فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» 703 مقاله دارد و تعداد نویسندگان آن نزدیک به 90 نفر هستند و جلد دوم کتاب نیز شامل حدود 750 مقاله می‌شود و حوزه مقالات در آن محدودتر است. همچنین جلد سوم این مجموعه متنوع‌تر از جلدهای دیگر بوده است.
او افزود: قرار بود جلد سوم کتاب تا پایان حرف «د» تالیف شود و مهم‌ترین بخش این جلد، دیوان‌های زبان فارسی بود؛ اما زمانی که کتاب حروف‌چینی شد، از حرف «د» تنها عناوین کتاب را نگه داشتیم.
این نویسنده و محقق با اشاره به این‌که ترکیب مؤلفان کتاب عمدتا طوری بوده است که تجربه دانشنامه‌نویسی داشته باشند، گفت: استاد سمیعی که در کار ویرایش این‌گونه آثار بسیار سخت‌گیر است، میزان دست‌بردگی‌اش در مقالات بسیار ناچیز بوده است.
او ادامه داد: در 20 - 30 سال اخیر دایرةالمعارف‌های زیادی در حال نوشتن هستند. دانشنامه‌های دیگر مداخل خاصی دارند؛ اما هیچ‌کدام دانشنامه کتاب‌شناسی نیستند. دانشنامه‌ای که تألیف کرده‌ایم، در مجموع حدود شش‌هزار کتاب را دربر خواهد گرفت و 17 سال است که بر روی آن کار می‌کنیم و فکرم این است که در ظرف سه یا چهار سال آینده دانشنامه به پایان برسد و ممکن است «فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی» جلد هفت نیز داشته باشد.
