مغز استخوان مرکز اصلی تولید سلولهای خونی است و لذا یکی از بخشهای مهم و حیاتی بدن انسان است.
نخستین پیوند مغز استخوان در سال1986 با موفقیت انجام شد و از آن زمان تاکنون، پیوند مغز استخوان برای درمان بیماریهایی نظیر کمخونی آپلاستیک (ناتوانی در ساختن نسوج جدید)، سرطان خون، سرطان مغز استخوان، اختلالات نقص دستگاه ایمنی، تومورهای نسوج لنفاوی (لنفوم) مانند لنفادنوم (بیماری هوچکین) و برخی از تومورهای سفت نظیر سرطان سینه و سرطان تخمدان مورد استفاده قرار میگیرد. البته وجود یک اهدا کننده مناسب مغز استخوان لازم و ضروری است؛ مثلا اگرچه هرساله در آمریکا هزاران بیمار متقاضی انجام پیوند مغز استخوان هستند اما بیشتر این افراد بهعلت نبود اهداکننده مناسب قادر به انجام عمل پیوند مغز استخوان نیستند.
اکنون به یک پرسش بنیادی میرسیم: چرا پیوند مغز استخوان؟
در بدن بیماران مبتلا به یکی از بیماریهای ذکر شده، یا سلولهای خونی نارس و ناقص تولید میشود (مبتلایان سرطان خون) و یا تعداد گلبولهای خونی بهشدت پایین است (مبتلایان به کمخونی آپلاستیک). سلولهای خونی ناقص در کنار سلولهای خونی طبیعی تجمع میکنند و در عملکرد آنان اخلال ایجاد میکنند یا حتی به بافتهای دیگر حمله میکنند.
با استفاده از دوزهای بالای تشعشع یا شیمی درمانی میتوان سلولهای خونی غیرطبیعی را از بین برد اما این روشها میتوانند به سلولهای خونی سالم و طبیعی موجود در مغز استخوان نیز آسیب برسانند. در پیوند مغز استخوان، پزشک با استفاده از تشعشع، سلولهای غیرطبیعی را از بین میبرد و سلولهای مغز استخوان را که در اثر تشعشع آسیب دیدهاند با سلولهای جدید جایگزین میکند. البته باید توجه داشت که اگرچه عمل پیوند مغز استخوان عدمبازگشت بیماری را تضمین نمیکند اما کمک میکند تا بیمار از زندگی سالمتری برای مدتی طولانی لذت ببرد.