چندی پیش شهرداری تهران و مسئولان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران اعلام کردند که با توجه به کارشناسی‌های صورت گرفته دوربرگردان‌های بزرگراه‌های تهران به مرور جمع خواهند شد تا ایمنی ترافیک شهروندان تأمین شود. این خبر، واکنش دبیر شورای‌عالی ترافیک را برانگیخت و وی گفت که اگر چنین باشد، در دوره بعدی مدیریت شهری تونل توحید را هم باید جمع کرد.در حالی که کارشناسان در اظهار نظرهای خود، ساخت دوربرگردان‌ها را بازگشت به عقب مدیریت ترافیک عنوان کرده بودند.
سال 84 برای یکی از نشست‌های علمی مدیریت شهری تهران، کارشناسان داخلی و خارجی دعوت شده بودند. یکی از این کارشناسان میهمانی هلندی بود که در رشته ترافیک تخصص داشت. وی در بدو ورود به تهران، زمانی که از بزرگراه چمران عبور می‌کرد تا به محل اقامت خود برسد با دیدن دوربرگردان‌هایی که در مسیر تندروی بزرگراه ساخته شده بودند، دچار حیرت شد و همین موضوع تبدیل به سؤال وی شد که چگونه و با کدام توجیه علمی می‌توان در مسیر تندرو که خودروها با حداکثر سرعت حرکت می‌کنند دوربرگردان ساخت و دوباره خودروها را با حداقل سرعت به مسیر خودروهای تندرو در جهت مقابل هدایت کرد.
مهرداد تقی‌زاده، معاون اسبق حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران درباره سابقه ساخت دوربرگردان‌ها در بزرگراه‌های تهران به همشهری گفت: از سال‌های 82-83 که روند ساخت دوربرگردان‌ها آغاز شد کارشناسان متعددی در رد این اقدام صحبت کردند اما کار همچنان ادامه داشت و کسی به این مسئله توجهی نمی‌کرد. از زمانی هم که من به‌عنوان معاون حمل‌ونقل و ترافیک مشغول به کار شدم از نخستین کارهایی که انجام شد این بود که به تمام مناطق ابلاغ کردیم هیچ دوربرگردانی پیش از تهیه طرح توجیهی ترافیکی، عملیاتی نشود و جالب اینجاست که بعد از آن ابلاغیه، هیچ طرح توجیهی برای ساخت دوربرگردان از مناطق به دست ما نرسید.
وی در ادامه‌افزود: این در حالی است که بعد از پرس‌و‌جو از مناطق و دریافت گزارش‌ها متوجه شدیم حتی برای دوربرگردان‌های در حال ساخت هم هیچ طرحی وجود نداشته است.
این کارشناس ترافیک با اشاره به خطرات وجود دوربرگردان در مسیر تندرو خودروها تأکید می‌کند: ساخت دوربرگردان در خطوط تندرو به هیچ وجه کار علمی و درستی نیست. واقعیت این است که در هیچ‌یک از شهرهای دنیا نیز در بزرگراه‌ها دوربرگردانی با شیوه‌ای که در تهران ساخته شده وجود ندارد، بلکه دوربرگردان‌های غیرهمسطح یا رمپ و لوپ‌ها شیوه علمی و مهندسی این کار هستند؛ اگرهم رمپ و لوپ یا دوربرگردان غیرهمسطح با همه هزینه‌ها ساخته می‌شود به این دلیل است که ایمنی ترافیک رعایت شود.
وحید نوروزی، معاون اجرایی سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نیز دراین ارتباط به همشهری می‌گوید: حذف دوربرگردان‌ها از حدود 6سال قبل آغاز شده و تعداد بسیاری از آنها نیز حذف یا اصلاح شده‌اند. وی افزود: شاید ساخت دوربرگردان‌ها در گذشته به‌دلیل اینکه زود به نتیجه می‌رسیدند مورد توجه مدیریت‌های شهری سابق قرار می‌گرفت اما برای افزایش ایمنی تردد شهروندان الان به‌دنبال حذف و جایگزینی آنها با دوربرگردان‌های غیرهمسطح یا رمپ و لوپ هستیم.
اشتباه ازلی
اما تعدادی بسیاری از کارشناسان علم ترافیک نیز در این ارتباط اظهار نظر کرده و خواستار تسریع شهرداری تهران در جمع‌آوری این دوربرگردان‌ها شده‌اند. دبیر پیشین شورای‌عالی ترافیک که در زمان شروع احداث دوربرگردان‌ها در سال83 مسئولیت دبیری این شورا را برعهده داشت، اعلام کرد: اینجانب از همان زمان یکی از منتقدان اصلی دوربرگردان‌ها بودم و آغاز جمع‌آوری آنها یکی از اقدامات خوب مدیریت شهری بوده است.
محمد رئوفی دوربرگردان‌ها را باعث افزایش تصادفات رانندگی در نقاط مختلف شهر از جمله بزرگراه شهید چمران اعلام کرد و گفت: به‌نظر می‌رسد دوربرگردان‌ها از ابتدا هیچ‌گونه پشتوانه مطالعاتی نداشتند و البته کار بدون مطالعه بهتر از این نمی‌شود و بدون تردید تک‌تک دوربرگردان‌ها باید به‌تدریج حذف شوند.همچنین مدیر برنامه‌ریزی مرکز مطالعات شهر تهران با تأکید بر اینکه دوربرگردان‌ها نه تنها مشکل ترافیک تهران را حل نکردند بلکه بر مشکلات موجود نیز افزودند، اظهار کرد: دوربرگردان‌ها علم مهندسی را زیر سؤال بردند و در هر نقطه‌ای که اجرا شدند هرگز نتوانستند پاسخ لازم را دریافت کنند.
امیر روحی مقایسه اقداماتی مانند ایجاد دوربرگردان‌ها با احداث تونل توحید به‌عنوان یک شاهکار فنی و مهندسی در عرصه مدیریت شهری را غیرقابل قیاس خواند و تصریح کرد: هر قدر ایجاد دوربرگردان‌ها باعث زیر سؤال بردن مجریان آن شد، تونل توحید موجب کسب آبروی نه تنها مدیریت شهری بلکه مجموعه نظام شد.
یک شهر و این همه قارچ
یک مشاور ارشد حمل‌ونقل و ترافیک در مدیریت حمل‌ونقل عمومی نیز اظهار کرد: رمپ و لوپ‌ها و تقاطع‌های غیرهمسطح، جایگزین مناسبی برای دوربرگردان‌ها هستند که جز ایجاد مزاحمت برای مردم نتیجه دیگری نداشتند.
حسین تیموری تصریح کرد: حتی اگر بپذیریم دوربرگردان‌ها زمانی یک مسکن موقت بودند که البته چنین نبوده، باز زمان جمع‌آوری آنها فرا رسیده و بدون تردید دوربرگردان‌ها که زحمت زیادی برای شهروندان ایجاد کرده‌اند باید دیر یا زود حذف شوند.
بهروز شیرگیر، دکترای حمل‌ونقل و ترافیک نیز احداث دوربرگردان‌ها را از نظر مهندسی اقدامی ناشیانه و از نظر کارشناسی اقدامی بی‌پایه و اساس دانست و خاطرنشان کرد: ضریب ایمنی بسیار پایین و میزان تصادفات بسیار بالا در دوربرگردان‌ها که تردد هر یک از آنها به 6 هزار وسیله نقلیه در روز هم نمی‌رسد، غیرقابل تحمل است.
یک کارشناس برنامه‌ریزی شهری نیز از تفکر دوربرگردان‌ها به‌عنوان یک تسلسل باطل نام برد و گفت: احداث دوربرگردان‌ها به‌عنوان یک معادله باخت - باخت، نه تنها طول مسیر عبوری را افزایش دادند، بلکه میزان مصرف سوخت و میزان آلودگی هوا را اضافه کردند و از همه مهم‌تر اینکه با افزایش تعداد و شدت تصادفات رانندگی بر میزان تلفات ناشی از تصادفات نیز افزودند.
شهرام جباری‌زادگان با تشبیه دوربرگردان‌ها به قارچ‌های سمی خاطرنشان کرد: این قارچ‌ها که متأسفانه به وفور در طول بزرگراه‌ها روییده‌اند، ممکن است در نگاه اول زیبا به‌نظر برسند اما در واقع پدیده‌هایی هستند که جان استفاده‌کنندگان از آنها را درمعرض تهدید جدی قرار داده و امحای آنها می‌بایست با جدیت و به فوریت به مورد اجرا گذاشته شود.
تأکید و نظر کارشناسان ترافیک موید این نکته است که ساخت دوربرگردان‌ها در دوره‌ای از مدیریت شهری تهران شاید به‌عنوان پروژه‌ای زودبازده درنظر گرفته می‌شد اما واقعیت این است که اجرایی شدن این طرح موجب وارد آمدن خسارت‌های بسیار به شهروندان شده است. از همین‌روست که سید جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران با تأکید بر اینکه بسیاری از کارشناسان ترافیک، ساخت دوربرگردان‌ها در بزرگراه‌ها را کاری بس اشتباه ارزیابی می‌کنند، از حذف تدریجی همه این دوربرگردان‌ها خبر داد و اعلام کرد که در نخستین اقدام، دوربرگردان جاده مخصوص کرج- شهرک گل‌ها به‌عنوان یکی از حادثه‌خیزترین دوربرگردان‌های پایتخت به‌زودی حذف می‌شود.
