این هواپیماهای خودکار که از راه دور کنترل میشوند به کابوسی جدید تبدیل شدهاند. گرچه آمریکا هدف استفاده از این سلاح را مقابله با تروریستها و شبه نظامیان اعلام کرده اما شمار قربانیان غیرنظامی این حملات هوایی روز به روز بیشتر میشود. در این میان سهم پاکستانیها بیش از دیگران است.
ماه گذشته وزیر دفاع فرانسه برنامه جدید دولتش برای مذاکره با یک پیمانکار نظامی بر سر خرید ناوگانی جدید از هواپیماهای بدون خلبان را اعلام کرد؛ هواپیماهایی که قرار است تا سال2014 مستقر و بهکار گرفته شوند.
آن سوی کره جغرافیایی، رئیس پلیس کانبرا، پایتخت استرالیا نیز به رسانههای کشورش گفت، قصد دارد هواپیماهای بدون خلبان دیدهبانی را بر فراز آسمان شهر به پرواز درآورد.
در سالهای اخیر سلاحهای خودکار به بخش اجتنابناپذیر برنامه آمریکا برای مقابله با تروریسم در نقاط مختلف دنیا بدل شدهاند و کمکم در سراسر جهان در تاکتیکهای اجرای قانون نفوذ میکنند.
یورگن آلتمن، استاد فیزیک دانشگاه دورتموند و یکی از مؤسسان کمیته بینالمللی کنترل تسلیحات روباتیک robot arms است؛ مؤسسهای که برای بازنگری در نحوه استفاده از تسلیحات و فناوریهای جنگی خودکار مانند هواپیماهای بدون خلبان تلاش میکند. او در واکنش به افزایش میزان استفاده آمریکاییها از این سلاحها میگوید: باورم نمیشود آمریکا این همه حملات هوایی به پاکستان ترتیب داده باشد.
از نظر او، کوچکبودن این هواپیماها و بینیازی آنها از سرنشین نقطه قوتی است که موجب میشود کنترل آنها برای دولت پاکستان دشوار باشد.
ما در روزگاری بهسر میبریم که به لطف پیشرفت فزاینده قدرت رایانه، دوربینهای جدید و فناوری حسگرها، آمار تلفات جانی سربازان پایین آمده و بدون اینکه نیروهای انسانی به خطر بیفتند، جنگها هدایت میشوند.
با این حال نوئل شارکی استاد هوش مصنوعی و روباتیک دانشگاه شفیلد انگلیس معتقد است این سلاحها خطرات بسیاری بهدنبال دارند. شارکی ضمن تأکید بر آسیبهای این سلاحهای خودکار برای غیرنظامیانی که در خاک دشمن تهدید میشوند، میگوید: آنها برای غیرنظامیان خودمان نیز خطرناکند زیرا جنگهای نامتعادل موجب ظهور تروریسم جدید میشوند. مردم فقط بهخاطر اینکه ما بهترین فناوریها را در اختیار داریم، دست از مبارزه نمیکشند.
علاوه بر آمریکا، نزدیک به 50دولت دیگر نیز از تسلیحات خودکار استفاده میکنند؛ چین، روسیه و رژیم صهیونیستی ازجمله آنها هستند.
موافقان استفاده از هواپیماهای خودکار، مقرون به صرفه بودن این تجهیزات نظامی را یکی دیگر از علتهای به کار بردن آنها میدانند. یک هواپیمای بدون خلبان MQ9 برای آمریکاییها فقط 10میلیون دلار هزینه برمیدارد و میتوان آن را با 14 راکت هیل فایر مجهز کرد اما یک جت جنگنده اف22 نزدیک به 150میلیون دلار قیمت دارد که طبیعی است دلیل خوبی برای استفاده از هواپیماهای بدون خلبان بهنظر میرسد. به علاوه هزینههای آموزش خلبان جت بسیار بیشتر از آموزش نحوه استفاده از سلاح خودکار است. نکته دیگر این است که روباتها برخلاف انسانها دارای احساسات نیستند و هیجان زده شدن آنها مانع از اجرای عملیات نمیشود.
پیتر ورن سینگر، تحلیلگر مؤسسه بروکینگز و نویسنده کتاب مجهز برای جنگ در این مورد میگوید: آنها مانند سربازان از کشته شدن همرزمانشان غمگین و عصبانی نمیشوند؛ نه جرمی مرتکب میشوند نه در اندیشه انتقام هستند. انتقام یکی از دلایل جنایتهای جنگی است. برای یک روبات، مادربزرگی 80ساله با تانک هیچ فرقی ندارد. هردوی آنها ترکیب صفر و یک هستند.
رونالد آرکین، استاد روباتیک مؤسسه فناوری دانشگاه جورجیا نیز معتقد است سلاحهای خودکار به خاطر نداشتن احساسات، قدرت بیشتری دارند. به اعتقاد او باید نظامی جدید طراحی شود که با استفاده بیشتر از روباتها در میادین جنگ، از انسانها بهتر عمل کند. به گفته آرکین میشود روباتی برنامهریزی کرد که مطابق قوانین کنوانسیون ژنو باشد و با قوانین مناقشات و جنگهای بینالمللی مغایر نباشد. البته همه کارشناسان علوم روباتیک با این موضوع موافق نیستند و هنوز متقاعد نشدهاند که نرمافزارها جای اخلاقیات را بگیرند.
هانس یورگ کرووسکی، استاد علوم رایانه دانشگاه برمن یکی از این افراد است. او ضمن تأکید بر اهمیت اخلاقیات میگوید: اخلاقیات را نمیتوان با الگوریتمها تعریف کرد و این یعنی نمیتوان آن را تولید کرد.
Dw-world.de