این برج که در سال375 هجری شمسی ساخته شد، مرتفع‌ترین اثر به‌جا مانده از یک هزار سال پیش است. این بنا در روزگار خود، عنوان بلندمرتبه‌ترین برج جهان را داشت و با گذشت هزار سال همچنان مقاوم ایستاده است. در واقع این بنا نمونه کامل معماری ایرانی اسلامی است. شاید عجیب باشد اما به تعبیر پروفسور آرتور پوپ، این اثر بزرگ‌ترین شاهکار معماری ایرانی دارای شکوه و عظمت حیرت‌آوری است. «گنبد‌کاووس، بقعه آرامگاه قابوس‌بن وشمگیر است و برج آرامگاه از هر‌گونه آرایش مبراست؛ مردی رزمجو با نیروی ایمان در نبرد رودرروی، پادشاهی شاعر در نبرد با ابدیت. آیا آرامگاهی چنین عظیم و مقتدردرجهان وجود دارد؟»
این پرونده به ساخت بناهای ماندگارشهری و ویژگی هایی که موجب شده این بناها به شناسنامه شهرها تبدیل شوند،
می پردازد.
بنایی ماندگار در دامنه البرز
هر روز عمارتی نو بنا می‌شود در این سیاره. شهرهای تازه به دوران رسیده بسیاری در هر جای جهان رقابتی مهار نشدنی را برای ساختن آسمانخراش‌های غول پیکر آغاز کرده‌اند. آنان بدون توجه به معماری و هویت تاریخی خود (البته اگر داشته باشند) هر روز میزبان برج‌های غول پیکرتر و عظیم‌تر می‌شوند. این تلاش آنها بیش از هر چیز زمینه ساز تغییر الگوهای اقلیمی است. به تعبیر بسیاری از کارشناسان ، فعالیت‌های افسار‌گسیخته برج‌سازی در شهرهای نوظهور که دارای توان اقتصادی قابل ملاحظه‌ای هستند، یکی از مهم‌ترین دلایل تغییرات آب و هوایی در آنهاست. از سوی دیگر شهرهای قدیمی جهان در اقدامی حیرت آور به سوی اقلیم طبیعی خود باز می‌گردند. بسیاری از شهرها ساخت و سازهای خود را بر مبنای فعالیت‌های مناسب و متاثر از اقلیم خود ساماندهی کرده‌اند و از این‌رو توانسته‌اند الگویی تازه در عرصه معماری شکل دهند.
توجه به عرصه معماری بیونیک در سال‌های اخیر و طراحی ساختمان‌هایی که هر کدام به واسطه توجه به الگوهای زیست‌محیطی بیش از پیش مورد اقبال عمومی قرار گرفته‌اند، یکی از دستاوردهای شهرهای جدید است. ساختمان‌هایی که هر روزه در جای جای جهان با بهره‌گیری از الگوهای مختلف طبیعی طراحی و ساخته می‌شوند تلاشی هستندآشکار برای چیرگی الگوهای تازه در عرصه معماری.
ساخت خانه‌ها و ساختمان‌هایی که از انرژی‌های پاک بهره می‌برند یکی از اقداماتی است که اخیر در بسیاری از شهرهای جهان آغاز شده است. به‌نظر می‌رسد که با این روش بتوان عرصه نوینی در معماری مدرن یافت؛ در این‌گذار تهران نیز گام‌های مهمی به سوی تحقق معماری مدرن با استفاده از الگوهای اقلیمی برداشته است.
شاید بتوان نمونه واقعی معماری مدرن با توجه به هویت شهری تهران را پردیس سینمایی ملت دانست. این ساختمان که اگرچه چند سالی از ساخت آن می‌گذرد اما همچنان زوایای پیدا و پنهان بسیاری دارد. مسلما این اثر در آینده معماری ایران خواهد درخشید. این بنا می‌تواند نمونه بارز یک اثر هنری باشد که در دل تهران و در دامنه کوه‌های سر به فلک کشیده این شهر
پی ریزی شده است. اما این اثر تنها اثر به‌جا مانده از معماری مدرن و تفکر نوین ساخت و ساز در شهر تهران نیست، مسلما بناهای بسیاری که در حال حاضر در دست ساخت هستند می‌توانند نماینده‌ای از رویکرد مدرن اما مبتنی بر هویت شهری تهران باشند.
