پسته‌کاران در سال‌های قبل، از هر هکتار باغ‌شان 4تن برداشت می‌کردند اما امسال یک هکتار زمین، کمتر از یک تن بار داده است. عباس علیان نژاد، مدیر اداره جهاد کشاورزی دامغان، اعلام کرده که محصول پسته دامغان نسبت به سال قبل 70درصد کاهش داشته است. به گفته این مقام مسئول، بالا بودن دمای هوای منطقه، سرمای دیررس، بادهای گرم و خشک و استفاده بی‌رویه از سموم غیرکاربردی، باعث شده امسال درختان پسته بسیار کمتر از سال‌های قبل بار دهند. حالا پسته‌کاران دامغانی مانده‌اند که با این همه خسارت چه کنند؛آنان با اینکه زمین‌های خود را بیمه کرده‌اند، خیلی به پرداخت خسارت امیدی ندارند چون سقفی که بیمه برای جبران خسارت درنظر گرفته، بسیار کمتر از ضرر و زیان واقعی پسته‌کاران است.
14هزار و 200 هکتار از زمین‌های کشاورزی دامغان زیرکشت پسته قرار دارد. این آمار را اداره جهاد کشاورزی دامغان اعلام کرده است. بنا به اعلام این اداره، حدود 10هزار هکتار از زمین‌های پسته دامغان بارده هستند و با وجود کاهش 70درصدی محصولات، پیش‌بینی شده است که 12هزار تن محصول پسته در سال 90 برداشت شود.
نیمی از پسته تولید شده در دامغان به بازار می‌رود و به قول کشاورزان صرف «تازه‌خوری» می‌شود. نیمی دیگر از پسته دامغان نیز به کارخانه‌های فراوری که چند سالی است در این شهرستان تأسیس شده فرستاده می‌شود. دامغان 19 پایانه ضبط بهداشتی و 32واحد پوست‌کن خانگی پسته دارد که کل ظرفیت آنها 10هزار تن است و نمی‌توانند بقیه محصول شهرستان را پوشش دهد.
با اینکه دامغان یکی از شهرهای مهم ایران در تولید پسته است، هر سال تنها‌هزار تن از محصول آن به خارج از کشور صادر می‌شود؛ زیرا پسته دامغان به‌دلیل مناسب بودن برای تازه‌خوری، شهرت زیادی دارد. حمید فیضی، دبیرکل انجمن پسته ایران هم می‌گوید:« پسته دامغان بیش از اینکه به خارج صادر شود، صرف بازار داخلی می‌شود.» او در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: « استان سمنان و مخصوصا شهر دامغان از مناطق قدیمی کشت و تولید پسته در ایران است. اهمیت این منطقه به‌دلیل این است که در فصل برداشت، پسته این منطقه به‌صورت تازه وارد بازار می‌شود.»
به گفته دبیرکل انجمن پسته ایران، حدود 80درصد از محصول پسته کشور، به خارج صادر می‌شود اما چون پسته مناطق مختلف به‌صورت جداگانه صادر نمی‌شود، نمی‌توان آماری از میزان صادرات پسته در دامغان ارائه داد. علاوه بر این، او می‌گوید آماری که به‌طور رسمی در کشور درباره سطح زیرکشت پسته ارائه می‌شود، آمار دقیقی نیست. فیضی اضافه می‌کند: «انجمن پسته ایران تلاش کرده که با تهیه پرسشنامه برای کشاورزان معتمد خود در زمان‌های مختلف سال، میزان تولید پسته را بررسی کند، زیرا تجربه نشان داده است که این نحوه آمارگیری خطای کمتری دارد.» بنا به محاسبات انجمن پسته ایران، کل سطح زیرکشت پسته در استان سمنان 9هزار هکتار است که در سال گذشته حدود 4هزار تن پسته خشک با پوست در این باغ‌ها تولید شده است. این انجمن پیش‌بینی کرده است که امسال حدود 3هزار تن پسته خشک با پوست در سمنان برداشت شود که نشان‌دهنده کاهش 25درصدی این محصول در استان سمنان است. دبیرکل انجمن پسته ایران می‌گوید: «پیش‌بینی می‌شود در کل ایران 187هزار تن پسته خشک با پوست تولید شود که از این میزان، 3هزار تن سهم استان سمنان خواهد بود. این میزان نشان‌دهنده سهم استان سمنان و به تبع آن شهرستان دامغان در کل بازار پسته ایران است.»
با این حال گفته‌های برخی از کشاورزان دامغانی نشان می‌دهد که احتمال اینکه پیش‌بینی رئیس اداره جهاد کشاورزی دامغان درباره کاهش 70درصدی محصول پسته، به واقعیت نزدیک‌تر باشد، در مقایسه با برآورد خوشبینانه‌تر دبیرکل انجمن پسته ایران بیشتر است.
منصور عباسیان یکی از باغداران پسته در دامغان است که حدود 14 هکتار باغ پسته دارد. او که مسئولیت دهیاری روستای زرین‌آباد دامغان را نیز برعهده دارد، می‌گوید:« کاهش محصول امسال حتی در برخی از باغ‌های پسته به 80درصد هم رسیده است.» عباسیان، یکی از دلایل کاهش محصول را خشکسالی می‌داند و تصریح می‌کند: « خشکسالی سال‌های اخیر تأثیر خیلی بدی روی آب و هوای منطقه کویری دامغان گذاشته است. گرمای بیش از حد، پسته را خراب می‌کند و امسال تنش دمایی اردیبهشت‌ماه هم خسارت بیشتری به پسته ما وارد کرد. تنش دمایی باعث می‌شود که روز هوا بسیار گرم باشد و شب دمای هوا خیلی پایین بیاید و محصول آسیب ببیند.»
همه محصولات پسته در دامغان بر اثر خشکسالی آسیب ندیدند؛ در حقیقت دلایل زیادی با هم جمع و باعث شده که از هر هکتار زمین منصور عباسیان و دیگر کشاورزان منطقه، به جای 4 تن پسته، کمتر از یک تن محصول به دست بیاید. او می‌گوید: «سم نامرغوب یکی از گرفتاری‌های بزرگ ما پسته‌کاران است. قبلا هر کشاورز سهمیه سم داشت و جهادی کشاورزی برای او نسخه سم می‌نوشت تا آن را از مراکز معتبر دریافت کند، اما 2سال است که جهاد کشاورزی نظارت خود را از سموم موود در بازار برداشته است، زیرا عرضه سم آزاد شده است.» این باغدار پسته می‌افزاید: «از سوی دیگر، کیفیت سم هم پایین آمده است. کارخانه‌ها می‌گویند که به‌دلیل حفاظت از محیط‌زیست و سلامت کارگران شدت آفت‌کشی سم را پایین آورده‌اند، در حالی که این کار عملا به ضرر محیط‌زیست است، چون هر باغدار چند بار بیشتر سمپاشی می‌کند و در نتیجه صدمه بیشتری به محیط وارد می‌شود. از سوی دیگر در سمپاشی پیاپی حشره‌های مفید و مضر باغ با هم از بین می‌روند.»
وقتی که محصول خراب می‌شود، بیمه تنها امید کشاورزان است. منصور عباسیان می‌گوید: «تنها بیمه بانک کشاورزی در دامغان محصولات را بیمه می‌کند که سقف بیمه‌اش هر هکتار 2 تا 3میلیون تومان است درصورتی که هر هکتار از باغ پسته 20 تا 30میلیون تومان ارزش دارد. بیمه برای هر هکتار 300 تا 400هزار تومان پول می‌گیرد اما وقتی می‌خواهد خسارت را پرداخت کند، کارشناس بیمه، اغلب شرایط طبیعی را چندان در نظر نمی‌گیرد و نحوه مدیریت باغدار را دلیل خسارت عنوان می‌کند.» به گفته او، جهاد کشاورزی به پسته‌کاران پیشنهاد کرده است که برای جبران خسارت وام بگیرند اما وام‌های جدید با بهره‌های بالاتر به معنی زیر بار قرض رفتن بیشتر است.
حالا باغداران دامغان درمانده‌اند که چطور خسارت 70 تا 80درصدی محصول پسته را جبران کنند، البته هیچ چاره‌ای جز صبر ندارند. یکی از آنان می‌گوید: «تمام کار کشاورزی امید است. اگر امسال محصول خراب شد، می‌گوییم به امید سال بعد، شاید محصول بهتر شود؛ کشاورز چاره دیگری ندارد.»
