ترور وی در حالی صورت گرفت که بسیاری صلح دولت افغانستان و شبه نظامیان طالبان را قریب الوقوع فرض می‌کردند. اکنون کشته شدن رئیس شورای عالی صلح افغانستان به عنوان یک وزنه مهم در این رابطه نگرانی‌های بسیاری را به دنبال داشته است.
درباره اهمیت نقش ربانی و آینده روند صلح با طالبان و عوامل احتمالی ترور وی با دکتر نوذر شفیعی عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان گفت‌وگو کرده‌ایم. وی معتقد است خلأ آقای ربانی را کسانی دیگر با ویژگی‌های مشابه می‌توانند پر کنند.
- به‌نظر شما هدف از ترور برهان‌الدین ربانی رئیس سابق شورای صلح افغانستان چیست؟
فقط یکی از مسئولیت‌های ایشان ریاست شورای صلح افغانستان بود. مهم‌تر از همه اینکه ایشان رئیس‌جمهوری سابق افغانستان و همواره یکی از وزنه‌های سنگین در عرصه سیاسی افغانستان بوده است. وی همچنین در مقام یک اهل‌سنت در میان اهل سنت و یک فارس‌زبان در میان فارس‌زبان‌ها از جایگاه برجسته‌ای برخوردار بود. از طرف دیگر، ترور این قبیل افراد به‌عنوان یک تاکتیک جنگی در دستور کار طالبان است. لذا طبیعی بود که ایشان می‌توانست دیر یا زود یکی از اهداف طالبان باشد و بالاخره این اتفاق افتاد.
- با توجه به نقش مهم ربانی در پیشبرد صلح با طالبان، شما آینده روند صلح با طالبان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به‌نظر من، شورای‌عالی صلح فقط یک مجموعه و سازوکار برای پیشبرد صلح دولت با طالبان است. با وجود اینکه کسانی که در این چارچوب کار می‌کردند و کشته شدند در پیشبرد پروژه صلح اهمیت داشتند، این خلأ توسط افراد دیگری شبیه آقای ربانی پر خواهد شد. واقعیت این است که شورای‌عالی صلح، ساز و کار نیرومندی برای پیشبرد صلح نبوده و نیست و نمی‌توان تمام مسائل مربوط به جنگ و صلح را در چارچوب شورای‌عالی صلح تفسیر کرد. این شورا هم یکی از انواع گزینه‌ها برای انجام مذاکرات و تحقق صلح در افغانستان مطرح بوده است. بنابراین، بعید است شهادت آقای ربانی بر کارکرد شورای صلح تأثیر منفی زیادی بگذارد و خلأ ایشان در این شورا تأثیر زیادی بر فرایند کلی صلح نخواهد گذاشت. به‌نظر می‌رسد ساز و کارهایی مانند شورای صلح درصورت وجود اراده داخلی و بین‌المللی می‌تواند به شکل دیگری دنبال شود.
- اخیراً شاهد یک رشته ترور چهره‌های برجسته در افغانستان هستیم؛ از جمله برادر آقای حامد کرزی رئیس‌جمهور افغانستان. شما نقش پاکستان و سازمان اطلاعاتی ای‌اس‌آی را در این ترورها چگونه می‌بینید؟
پاکستان به‌عنوان حامی گروه طالبان عمل می‌کند و مهم‌ترین گروهی که دست به این قبیل اقدامات می‌زند، گروه حقانی است. آنها تنها گروه طالبانی با بیشترین صبغه پاکستانی هستند. لذا پاکستان با واسطه به قتل افرادی مبادرت می‌ورزد که چه در گذشته چه در حال و چه احتمالاً در آینده می‌توانند در فرایند مداخله و نفوذ پاکستان در افغانستان مانع ایجاد کنند. ترور آقای ربانی دقیقاً ادامه ترور آقای احمد ولی کرزی است. طالبان دارای 3 گروه است، شامل شورای کویته به رهبریملا عمر، شورای شمشاتو به رهبری گلب‌الدین حکمتیار و شبکه حقانی به فرماندهی سراج‌الدین حقانی. این گروه‌ها مانند شبکه عمل می‌کنند و به هم متصل هستند اما معمولاً ترورهایی در این سطح به شبکه حقانی منتسب می‌شود.
